You only live twice, Mr. Bond

Hoewel de rol aanvankelijk niet voor hem bedoeld was, laat zijn vertolking van de eerste Blofeld een onuitwisbare indruk achter. Die kale kop met dat afzichtelijke litteken, en dan die priemende ogen. Donald Pleasence werd het gezicht van het kwaad. Vandaag twintig jaar geleden overleed hij op 75-jarige leeftijd aan de complicaties na een hartoperatie.

Van Pinter naar Dracula

De gisteren op 75-jarige leeftijd in zijn woning in het Zuidfranse St.Paul-de-Vence overleden Britse acteur Donald Pleasence was al een bekend toneelspeler, toen zijn filmcarrière midden jaren zestig een hoge vlucht nam. De in Worksop, Nottinghamshire geboren Pleasence speelde vaak onder regie van Peter Brook, maakte deel uit van het gezelschap waarmee Laurence Olivier op een Amerikaanse tournee Anthony and Cleopatra presenteerde en werd door het weekblad Time naar aanleiding van zijn hoofdrol in Harold Pinters The Caretaker (die hij in 1963 in de verfilming herhaalde) uitgeroepen tot 'acteur van het decennium'.

Hans Beerekamp

Vanaf 1954 speelde Pleasence ook kleine filmrollen, bij voorbeeld in de eerste verfilming van Orwells 1984 (1956), van Osbornes Look Back in Anger (1958) en als de blinde militair in The Great Escape (1963), zijn Hollywooddebuut. Roman Polanski bezorgde Pleasence voor het eerst een griezelige, dreigende rol, als een van de twee gangsters in Cul-de-sac (1966).

Engerds zouden de specialiteit worden van de inmiddels kale, gedistingeerde acteur met haakneus en kraaloogjes, die zijn dreigementen fijntjes wist te fraseren. Hij speelde schurken in onder veel meer de James Bond-film You Only Live Twice (1967), de 'politieke' western Soldier Blue (1970), George Lucas' debuut THX-1138 (1971), de Disney-familiefilm Escape to Witchmountain (1975), Elia Kazans verfilming van Scott Fitzgeralds The Last Tycoon (1976) en The Eagle Has Landed (1977).

Blofeld: "James Bond. Allow me to introduce myself. I am Ernst Stavro Blofeld. They told me you were assassinated in Hong Kong."
Bond: "Yes, this is my second life."
Blofeld: "You only live twice, Mr. Bond."

You Only Live Twice (1967)

John Carpenter creëerde voor Pleasence in de baanbrekende en invloedrijke griezelfilm Halloween (1978) de rol van een waanzinnige psychiater, die de acteur in vier van de vijf vervolgfilms opnieuw zou vertolken. Het was ook de aanleiding tot hoofdrollen in een lange reeks, allengs obscuurder horrorfilms, ook in Italië en Spanje.

Tot de laatste rollen van de door zijn latere werk enigszins als 'mad scientist' of Dracula gestigmatiseerde Pleasence behoorden weer interessante films als Pierre Schoendoerffers Dien Bien Phu (1992) en Woody Allens Kafka-pastiche Shadows and Fog (1992).

NRC, 3 februari 1995