30 jaar The Living Daylights
Wie wordt de nieuwe James Bond? Dat was de vraag die menigeen stelde in aanloop naar de vijftiende James Bond-film. Dat de inmiddels 58-jarige Roger Moore voor een achtste keer in de rol van 007 zou kruipen, werd steeds onwaarschijnlijker. Maar wie moest zijn opvolger worden?
Deze maand is het dertig jaar geleden dat The Living Daylights in première ging. Een film die in Nederland extra veel aandacht kreeg doordat ónze Jeroen Krabbé één van de hoofdrollen vertolkte. Hoe werd de film destijds ontvangen? En wat hadden de kranten (voor zover beschikbaar) te melden over de opnamen van de film?
'James Bond will return' viel aan het eind van A View to a Kill (1985) te lezen. Weinig verrassends op zich, ware het niet dat het sinds de tweede Bond-film, From Russia with Love (1963), gebruikelijk was de volgende filmtitel aan te kondigen. Hoe de nieuwe Bond-film zou gaan heten, was van later orde. Belangrijker was wie de nieuwe James Bond zou worden.
Wie wordt de nieuwe James Bond?
James Bond-producent Cubby Broccoli heeft al een lijst met een aantal namen van acteurs die eventueel de rol van Roger Moore als geheim agent 007 over kunnen nemen. Dat gebeurt alleen als Roger Moore het aanbod om voor 20 miljoen gulden nog éénmaal Bond te spelen afwijst.
De opnamen van die nieuwe James Bond-film, die momenteel nog geen titel heeft, zullen in juni van start gaan. De producent heeft wel een paar eisen voor de eventuele nieuwe James Bond. Hij moet lang, mooi en minstens 35 jaar oud zijn of lijken. Heel belangrijk is volgens Cubby Broccoli ook een feilloos Engels accent.
De namen van de acteurs die in aanmerking komen voor de rol, werden echter nog niet bekendgemaakt. Volgens geruchten zou Magnum-Tom Selleck op de lijst voorkomen. Er is slechts één probleem: zijn Amerikaanse accent.
De Telegraaf, 12 december 1985
De kop is eraf en de eerste gegadigde, Tom 'Magnum' Selleck, is genoemd. De namen van Mel 'Mad Max' Gibson en Sam 'Reilly' Neill deden in die tijd ook de ronde.
De deur voor Roger Moore lijkt nog op een kier van 20 miljoen gulden te staan. Hoewel iedere nieuwe Bond-productie hem meer en meer uitputte, en hij menigmaal had aangegeven nu echt te stoppen, liet hij zich toch steeds weer overhalen. Dat het nu toch echt over en uit was, bleek korte tijd later op de Privé-pagina van Henk van der Meyden:
ROGER MOORE TE OUD VOOR JAMES BOND
ROGER MOORE, die op het ogenblik met wintersportvakantie in Gstaad is, voelt zich niet zo blij. Hoewel hij in het gezelschap is van FRANK SINATRA maakt hij een aangeslagen indruk.
Geen wonder. Met Kerstmis hoorde hij van producent CUBBY BROCCOLI, dat zijn dagen als JAMES BOND voorbij zijn. Broccoli zei de 57-jarige Moore, dat hij te oud is om de 33-jarige Bond nog te kunnen spelen.
Sinatra probeerde zijn vriend nog op te beuren in het Palace-hotel, maar het hielp niet.
Volgende maand zal ik u de naam van Rogers jongere opvolger noemen. Ook een Engelsman!
De Telegraaf, 4 januari 1986
'Dit is Roger. Roger voelt zich niet zo blij. Geen wonder...' Goed, laat maar. Van der Meyden houdt ons in spanning! Wordt het de Amerikaan Tom Selleck? Of kiezen ze voor Mel Gibson (geboren in Amerika, opgegroeid in Australië) of Sam Neill (geboren in Noord-Ierland, opgegroeid in Nieuw-Zeeland)?
En inderdaad, een maand later, op dezelfde beruchte pagina:
JOHN JAMES WORDT NIEUWE JAMES BOND...
JOHN JAMES, die als JEFF COLBY in DYNASTIE ook in ons land bekend werd, wordt naar alle waarschijnlijkheid de nieuwe James Bond. Dezer dagen heeft hij in het geheim besprekingen gevoerd met James Bondproducent Cubby Broccoli. (...)
De persagent van JOHN JAMES, Neil Koeningsburg, zei: „John en Cubby hebben vorige week weer een lang gesprek met elkaar gehad en Cubby leek enthousiast te zijn over John”.
De beslissing om de rol van James Bond, een Engelse geheim agent, aan een Amerikaanse acteur te geven, levert in Engeland veel stof tot gesprek. Cubby Broccoli: „Maar van ons hoeft Bond niet per se door een Engelse acteur gespeeld te worden.”
De Telegraaf, 24 februari 1986
Oké, 'naar alle waarschijnlijkheid'. Van der Meyden houdt daarmee wijselijk een slag om de arm, al doet de kop anders vermoeden.
Dan blijft het even stil rond de nieuwe Bond-film, op een berichtje (wederom in De Telegraaf) na, waarin John Taylor, één van de bandleden van Duran Duran, laat doorschemeren dat ook hij in de race was voor de rol van James Bond. Hij sloeg de miljoenendeal af omdat hij het te druk had... met zijn vriendinnetje, het fotomodel Renee Simonson.
Dan lijkt de kogel bijna door de kerk. Een tot dan toe onbekende naam duikt plots op. Dit zou hem wel eens kunnen worden:
Pierce Brosnan moet opvolger van Roger Moore worden
Er is een uniek gevecht gaande tussen enkele topproducenten in de filmwereld om een jonge veelbelovende maar voor het grote publiek nog bijna onbekende acteur. Inzet is de felbegeerde opvolging van Roger Moore in de rol van James Bond. De naam van de gedoodverfde nieuwe Geheim Agent 007 is Pierce Brosnan, tenminste, het moet al heel raar lopen wil hem de eervolle benoeming ontgaan. (...)
Screentest Pierce Brosnan voor The Living Daylights
Maar er zijn ernstige problemen, zoals „Cubby” Broccoli ook gisteren achter zijn immense bureau zat te overpeinzen. Pierce is nog gedurende 60 dagen eigendom van Mary Tyler Moore, wier produktiemaatschappij MTM een uiterst succesvolle televisieserie met hem maakte en daar graag een vervolg aan wil breien. De opnamen echter voor het nieuwe avontuur van James Bond, dat de titel „The living Daylights” krijgt, moeten over dertig dagen beginnen. MTM heeft al drie seizoenen geweldig succes in de VS met „Remington Steele”, waarin Pierce Brosnan Remington is en heeft duidelijk gemaakt dat zij Pierce niet eerder wil afstaan. (...)
„Pierce lijkt alles te hebben wat de rol van 007 per traditie is gaan vergen. Neem de boeiende eigenschappen van Roger Moore en die van Sean Connery en de som daarvan vind je ongeveer in Brosnan. Hij is jong, brengt een gezicht en een gestalte mee die niet gauw vervelen. James Bond kan met hem lang mee. Een groot voordeel is ook zijn betrekkelijke onbekendheid in grote delen van de wereld. Wanneer je bijvoorbeeld Tom Selleck neemt, dan wordt 007 Tom Selleck terwijl andersom de bedoeling is: Pierce Brosnan kan Bond worden omdat zijn eigen naam niet overheerst.” (...)
Producenten Michael G. Wilson en Cubby Broccoli zijn blij met hun nieuwe Bond
„Het is langzamerhand zeer kort dag,” peinst Cubby Broccoli. „We hebben een heel strak draaischema opgesteld voor „The living Davlights” waar we geen uur van kunnen afwijken. Anders halen we begin juni volgend jaar de datum van de wereldpremière nooit. Mochten we er niet in slagen deze maand een definitieve beslissing te krijgen, dan gaan we de mist in. Ik heb ook geen zin een acteur te nemen in wie ik eigenlijk niet echt geloof. We kunnen dan wel wèèr de hele wereld afzoeken, maar ik ben ervan overtuigd dat we intussen alle kandidaten wel bekeken hebben. Vergeet ook niet dat proefopnamen en daarna repetities veel tijd gaan vragen.” (...)
Heel even is er met de gedachte gespeeld om Roger Moore alsnog te verleiden tot een hernieuwd optreden wanneer de onderhandelingen mochten mislukken. Moore, 57 inmiddels, is wel gevoelig voor het salarisbedrag waarin veel nullen voorkomen, maar leek toch bij zijn besluit te willen blijven. (...)
Henk ten Berge in De Telegraaf, 12 juni 1986
Pierce Brosnan, een naam die we inderdaad niet eerder hadden gehoord in relatie tot James Bond. Dat hij op dat moment getrouwd was met Cassandra Harris, die naast Roger Moore optrad in For Your Eyes Only (1981), en sinds de première van die film in de smiezen werd gehouden door Cubby Broccoli, zal in die tijd bij nauwelijks iemand bekend zijn.
O ja, even terloops, de titel van de nieuwe Bond-film is dus The Living Daylights.
'Het moet raar lopen' wil het feest voor Brosnan niet doorgaan. Nou, het liep zo raar.
Voor wie het anders uitpakte, was voor een Nederlands acteur. Eind juni melden alle kranten ('alle kranten' heb ik niet kunnen checken, het zijn er in ieder geval heel veel):
Henk ten Berge is in De Telegraaf zekerder van zijn zaak. Voorpaginanieuws:
'Maryan'. Bijna goed. Dat Nederlandse tintje bleek overigens ver te zoeken. In een later interview vertelt Maryam d'Abo dat niet haar vader, maar haar grootvader uit Nederland komt. Ze geeft aan dat ze alleen maar met verbazing naar het Nederlands kan luisteren; ze spreekt geen woord van onze taal.
Dan, na veel onzekere maanden, kunnen de opnamen van de vijftiende James Bond-film dan eindelijk beginnen. De second unit filmt al vanaf 17 september op Gibraltar, de first unit begint op 29 september. De officiële persconferentie zal een week later plaatsvinden.
Henk ten Berge is er namens De Telegraaf bij als Jeroen Krabbé zijn eerste scènes als General Georgi Koskov opneemt op locatie in Stonor House in Oxfordshire.
Op zondag 5 oktober, als de filmploeg voor twee weken is verkast naar Wenen, worden de hoofdrolspelers dan eindelijk aan de wereldpers voorgesteld. En voor wie het nog steeds niet duidelijk is wie nu precies de main villain van The Living Daylights is — Joe Don Baker was tijdens de persconferentie nergens te bekennen...
Henk ten Berge zit Jeroen Krabbé op de hielen. Namens De Telegraaf reist hij af naar het onherbergzame Ouarzazate in het zuiden van Marokko. Om daar te komen moet hij eerst de Hoge Atlas doorkruisen. Na een compleet reisverslag eindelijk op de filmset te zijn aangekomen, volgt een uitgebreide beschrijving van de scène die op dat moment wordt opgenomen. Uiteindelijk meldt Krabbé zich bij de journalist:
O ja, even terloops, de titel van de nieuwe Bond-film is dus The Living Daylights.
'Het moet raar lopen' wil het feest voor Brosnan niet doorgaan. Nou, het liep zo raar.
Voor wie het anders uitpakte, was voor een Nederlands acteur. Eind juni melden alle kranten ('alle kranten' heb ik niet kunnen checken, het zijn er in ieder geval heel veel):
Krabbé schurk contra Bond
Door onze kunstredactie
AMSTERDAM, 25 juni — De Nederlandse acteur Jeroen Krabbé gaat mogelijk een rol spelen als de schurk in de nieuwe James Bond-film, The Living Daylights. Producent Albert R. Broccoli wil de contractering van Krabbé, die eerder twee rollen in Amerikaanse films vertolkte, nog niet bevestigen, omdat die afhankelijk zou zijn van de definitieve toezegging van acteur Pierce Brosnan voor de rol van agent 007. Het is zeker dat Roger Moore niet meer de rol van Bond zal spelen.
De internationale carrière van Jeroen Krabbé is begonnen met het Amerikaanse succes van de Nederlandse film De vierde man, die onder meer in de Verenigde Staten veel aandacht heeft getrokken.
NRC, 25 juni 1986
Henk ten Berge is in De Telegraaf zekerder van zijn zaak. Voorpaginanieuws:
Jeroen Krabbé krijgt hoofdrol in nieuwe James Bond-film
LONDEN, woensdag
Jeroen Krabbé gaat de grote vijand van James Bond spelen in diens komende avontuur ‘The living Daylights’. Dit voor de Amsterdamse acteur schitterende contract is deze week op het bureau van Bond-producent Albert R. Broccoli getekend. Deze wacht zelf nog met het bekendmaken van zijn cast, zolang hij niet voor 100% zeker is van Pierce Brosnan als de opvolger van Roger Moore in de titelrol. (...)
De Telegraaf, 25 juni 1986
Ook op de voorpagina van Het Vrije Volk, maar dan net weer iets anders:
Jeroen Krabbé de hoofdschurk in nieuwe Bond-film
(Van onze filmredactie)
ROTTERDAM — Jeroen Krabbé wordt de tegenstander van geheim agent 007 in de James-Bond-film The Living Daylight wanneer producer Albert R. Broccoli voor de hoofdrol Pierce Brosnan kan aantrekken. Lukt dat niet (Brosnan zit nog vast aan een contract voor een film met Mary Tyler Moore), dan gaat de hele film niet door en is Krabbé zijn rol als hoofdschurk dus ook kwijt.
Het Vrije Volk, 25 juni 1986
Nederland kan er niet omheen, het moet wel 'heel raar lopen' als ook dit niet doorgaat. Dat hangt echt niet van Pierce Brosnan af.
De schurk is bekend, nu James Bond nog.
De schurk is bekend, nu James Bond nog.
Na een korte mediastilte, is de kogel dan eindelijk door de kerk. Geen van eerder genoemde namen, maar eentje die Cubby Broccoli na het vertrek van Sean Connery al in de gaten hield:
Shakespeareacteur is nu James Bond
BEVERLY HILLS, 7 aug. — De titelrol van de nieuwe James Bond-film, The Living Daylights wordt vertolkt door Timothy Dalton. Deze 38-jarige Engelse acteur was tot nu toe verbonden aan The Royal Shakespeare Company en speelde bijrollen in elf films, waaronder Agatha. Zijn tegenspelers in dere produktie waren Dustin Hoffman en Vanessa Redgrave.
James Bond werd vijfentwintig jaar geleden voor het eerst vertolkt door Sean Connery. Een keer nam George Lazenby (een keer) de rol over, waarna Connery terugkwam om enige jaren later plaats te maken voor Roger Moore. Timothy Dalton is dus de vierde acteur die agent 007, cynische held en ladykiller met een license to kill, gestalte zal geven. Andere gegadigden voor de rol waren de Australische acteurs Mei Gibson (Mad Max) en Sam Neill en de Ier Pierce Brosnan. (Reuter/UPI/ANP/AFP)
NRC, 7 augustus 1986
Britse Shakespeare-acteur volgt Roger Moore op als 007
TIMOTHY DALTON NIEUWE JAMES BOND
AMSTERDAM, vrijdag
De Shakespeare-acteur Timothy Dalton gaat heel verrassend als opvolger van Roger Moore de rol van James Bond spelen. Deze beslissing nam producent Albert Broccoli gisteren. Langer uitstel van de keuze van de nieuwe Bond zou het komende 007-avontuur „The living daylight” in gevaar hebben gebracht.
door HENK TEN BERGE
De beslissing echter betekent een drama voor de jonge acteur Pierce Brosnan, die de gedoodverfde nieuwe James Bond was. Zijn contract lag al maanden klaar, maar de handtekeningen ontbraken nog omdat hij niet werd vrijgegeven door Mary Tyler Moore, die in Amerika een televisieserie met hem draait. Zij wilde zich per se houden aan het contract dat Pierce nog anderhalf jaar aan haar produktiemaatschappij bindt.
Remington Steele
„Niet verstandig om Brosnan die fantastische kans te onthouden”, meent Broccoli. Zij moet nu een jaar werken met een acteur die zwaar de pest in heeft en absoluut niet meer gemotiveerd zal zijn. Dat gaat ongetwijfeld ten koste van haar tv-serie.”
De mogelijkheid blijft dat Pierce Brosnan over twee jaar alsnog de rol van Bond overneemt, wanneer hij vrij is. Voorlopig echter moet hij dus zijn collega Timothy Dalton voor laten gaan, die nu dus de Nederlander Jeroen Krabbe als grote tegenstander krijgt.
Dalton is een Welshman met een schitterende staat van dienst. Hij werkte jarenlang bij de Royal Shakespeare Company en vertolkte zowel op het toneel als voor de camera’s een lange reeks indrukwekkende rollen. Hij speelde in „De getemde feeks” met Vanessa Redgrave, verscheen in de klassieke film „The Lion in Winter”, was zowel op de televisie als in de bioscoop te zien in Jane Eyre en „De woeste hoogte”. Hij zal James Bond een iets ander uiterlijk verschaffer na Roger Moore met zijn rijzige gestalte en nogal plechtige gebaren.
Timothy Dalton (rechts) met Peter O'Toole in The Lion in Winter (1968), Daltons eerste filmrol
Opnamen voor „The living daylight”, waarin Timothy Dalton als de nieuwe geheim agent en Jeroen Krabbé als diens spreekwoordelijke boef elkaar zullen treffen, worden gemaakt in Marokko. Gibraltar, Oostenrijk en in de Engelse Pinewood-studio’s. In verband met de late beslissing omtrent de hoofdrol, zijn de opnamen zes weken uitgesteld. Dat geeft Jeroen Krabbé de gelegenheid om in te gaan op een merkwaardig verzoek.
De makers van „Tender mercie”, waarin hij eerder dit jaar in Amerika werkte met Richard Gere, blijken nog een extra scène nodig te hebben, die ze eind augustus willen opnemen, hoewel de première van de film al op 3 oktober is vastgesteld. Voor twee dagen draaien wordt dan de hele produktie in Hollywood opnieuw opgebouwd en Jeroens aanwezigheid is daarbij onontbeerlijk.
De Telegraaf, 8 augustus 1986
De Telegraaf is duidelijk op dreef nu de nieuwe Bond zich heeft aangediend. Nog geen week later heeft de krant Timothy Dalton al gestrikt voor een groot interview:
Dat komische talent liet Dalton als James Bond bijzonder goed verborgen. Zeker ten opzichte van de overvloed aan kolder van Roger Moore, is Daltons Bond het lachen verleerd.
Dat de acteur wel degelijk komische rollen aankan, bewees hij onder meer in Hot Fuzz (2007). De rol van sluwe supermarktmanager Simon Skinner is beslist één van Daltons leukste filmrollen. Maar zoals hij in bovenstaand interview al meldt: hij wordt er nooit voor gevraagd...
Goed. James Bond, zijn tegenstander én de titel van de film zijn bekend. Er doet toch wel een meisje mee deze keer? Wat te denken van Glynis Barber uit Dempsey and Makepeace? Het was duidelijk naar wat voor type de filmmakers op zoek waren...
Nooit meer wat van gehoord. Want vlak voor de opnamen gaan beginnen, zoals wel vaker net op het nippertje:
TIMOTHY DALTON heeft verborgen komisch talent
De nieuwe James Bond nog in Shakespeare-sfeer
Van een medewerkster
LONDEN, donderdag
Timothy Dalton zit een kwartier na de voorstelling van „Antonius en Cleopatra” vermoeid in de kleedkamer maar glimlacht breed. Het geplande gesprek moest hij wat uitstellen maar daar had hij heel goede redenen voor, zoals hij zich verontschuldigde. Enkele uren later, toen wereldkundig werd gemaakt dat hij de nieuwe James Bond zou worden, bleek waarom het wel ging. De vierde 007 in de filmgeschiedenis had even tijd nodig om zijn zaken te regelen tussen een Shakespearevoorstelling en een afspraak met een Nederlandse journaliste door.
Eindelijk is de beslissing gevallen, niets kan meer mis gaan. Eindelijk ook zit Timothy Dalton op z’n gemak, de lange benen over elkaar geslagen, een tevreden grijns op het gezicht dat magerder blijkt te zijn dan dat uit de serie Jane Eyre, waarmee hij kort geleden nog op de Nederlandse televisie te zien was.
Timothy Dalton als de stuurse Mr. Rochester zoals Nederland hem in 1986 leerde kennen in de tv-serie Jane Eyre
Vanaf 26 mei heeft hij in Londens West End naast Vanessa Redgrave gewerkt aan twee slopende Shakespeareprodukties, eerst „De getemde Feeks” en nu dus nog „Antonius en Cleopatra”. Het was de laatste voorstelling van die reeks die hem opnieuw heeft bevestigd als een illustere en veelzijdige Britse acteur. (...)
„Je moet dan wel veel plezier in je werk hebben om door te gaan,” bekent hij en met duidelijk genoegen vertelt hij over de rollen waarin hij de artistieke prestatie van het grootste belang vindt. „Je wordt gevraagd door een regisseur, omdat die vindt dat je het aan kunt. Dat betekent dat je dan met je gehele vermogen moet proberen het beeld te verwezenlijken dat die regisseur voor ogen heeft. Klassieke rollen houden daarbij mijn voorkeur.” (...)
In „Antonius en Cleopatra” schuilt ook een lach. Juist de scènes waarin vrolijkheid de boventoon voert, blijkt er in Timothy Dalton iets verborgen komisch te zitten, dat hem uitstekend geschikt moet maken voor „the perfect comedy”. De opmerking verrast hem kennelijk. „Dat je dat hebt opgemerkt! Maar voor zulke rollen word ik nooit gevraagd.” (...)
Met Vanessa Redgrave in Shakespeares Anthony & Cleopatra
En de toekomst voorzover die niet door James Bond wordt beheerst?
„Cyrano de Bergerac spelen, hoewel dat heidens moeilijk is.” Maar Cyrano zal moeten wachten. Geheim Agent 007 gaat voor èn een leven in de wereld van glamour en glitter, of hij wil of niet. Veertien dagen geleden kon hij nog rustig eten in een Italiaans restaurantje naast het Londense Haymarket-theater. Dat zal in de toekomst niet meer weggelegd zijn voor Timothy Dalton.
De Telegraaf, 14 augustus 1986
Dat komische talent liet Dalton als James Bond bijzonder goed verborgen. Zeker ten opzichte van de overvloed aan kolder van Roger Moore, is Daltons Bond het lachen verleerd.
Dat de acteur wel degelijk komische rollen aankan, bewees hij onder meer in Hot Fuzz (2007). De rol van sluwe supermarktmanager Simon Skinner is beslist één van Daltons leukste filmrollen. Maar zoals hij in bovenstaand interview al meldt: hij wordt er nooit voor gevraagd...
Goed. James Bond, zijn tegenstander én de titel van de film zijn bekend. Er doet toch wel een meisje mee deze keer? Wat te denken van Glynis Barber uit Dempsey and Makepeace? Het was duidelijk naar wat voor type de filmmakers op zoek waren...
(...) Ambities heeft Glynis Barber echter wèl. Ze wil zich meer toeleggen op de serieuze kant van het acteren. Zo zal ze meespelen in een toneelstuk van Dennis Potter dat door de BBC wordt uitgezonden, en als alles meezit kunnen wij haar bewonderen als één van de James Bond-meisjes in de nieuwste 007 film ‘Living Daylights’. De auditie daarvoor heeft ze in ieder geval al achter de rug.
De Telegraaf, 8 september 1986
Nooit meer wat van gehoord. Want vlak voor de opnamen gaan beginnen, zoals wel vaker net op het nippertje:
Nederlands accent aan nieuwe James Bond-film
De 25-jarige actrice Maryan d’Abo, die van Nederlandse afkomst is, gaat de fel begeerde vrouwelijke hoofdrol spelen in de nieuwste James Bond film The Living Daylights. De verrassende uitverkiezing van Maryan uit honderden andere gegadigden voor deze filmrol, werd gisteren in Londen bekend gemaakt door filmproducent Albert R. Broccoli.
De nieuwe 007-film krijgt hiermee een extra Nederlandse dimensie omdat naast Maryan ook de al eerder uitverkoren Amsterdamse acteur Jeroen Krabbé een prominente rol in de nieuwste Bond gaat spelen.
Maryan werd 25 jaar geleden in Londen geboren als dochter van een Nederlandse vader en een Russische moeder. Op vijfjarige leeftijd verhuisde zij naar Genève en later naar Parijs.
Maryan d’Abo speelt in de nieuwe Bond naast hoofdrolspeler Timothy Dalton, de rol van een Tsjechische celliste die verstrikt raakt in een Oost-West complot.
De Telegraaf, 20 september 1986
'Maryan'. Bijna goed. Dat Nederlandse tintje bleek overigens ver te zoeken. In een later interview vertelt Maryam d'Abo dat niet haar vader, maar haar grootvader uit Nederland komt. Ze geeft aan dat ze alleen maar met verbazing naar het Nederlands kan luisteren; ze spreekt geen woord van onze taal.
Dan, na veel onzekere maanden, kunnen de opnamen van de vijftiende James Bond-film dan eindelijk beginnen. De second unit filmt al vanaf 17 september op Gibraltar, de first unit begint op 29 september. De officiële persconferentie zal een week later plaatsvinden.
Henk ten Berge is er namens De Telegraaf bij als Jeroen Krabbé zijn eerste scènes als General Georgi Koskov opneemt op locatie in Stonor House in Oxfordshire.
De eerste dag van JEROEN KRABBÉ in de wereld van JAMES BOND
(...) „Dit is een groot feest. Jongen, het is onvoorstelbaar in wat voor een luxe wereld ik terecht gekomen ben,” meldt hij met een jongensachtig enthousiasme. „Alles kan. Ik hoef maar te kikken en het is voor elkaar, kaartjes voor het theater, auto met chauffeur, perfecte hotels, en het gaat allemaal in zo’n beminnelijke sfeer, net alsof ik in een familie ben opgenomen.” (...)
Foto: Frits van Goens
Zelfverzekerdheid
„Ik moet er ook weer niet al te diep over nadenken want dan durf ik geen pas meer te doen. Op weg hierheen in de auto als ik m’n tekst doorneem, dan slaat de paniek soms toe. Ik kan d’r geen barst van, denk ik dan. Doodsbang maakt me dat. Ik voel me vaak echt een dreumes hoor. Toen ik een tijdje geleden op het Sundance Institute was, waar mensen als Robert Redford en Sydney Pollack zich met me bezig hielden, me bij de arm namen en zeiden: doe het ’ns zus of probeer het ’ns zo, dan stokt m’n stem gewoon. Wie ben ik wel dat ik dat meemaak? (...)
Jeroen Krabbé beweegt zich geamuseerd en nieuwsgierig over de set alsof het een pretpark is en brengt trouw verslag uit: „Heb je dat gezien” en draait verliefd om de Aston Martin van 007 heen, een wagen van tegen de drie ton. „Heb je de regisseur gesproken?” Maar het gaat hem nog niets aan wat voor vleiende opmerkingen die over hem maakte. John Glen repeteert niet met hem „omdat Jeroen het zò wel kan”, en beperkt zich tot af en toe een gesprekje over het script.
Jeroen Krabbé met John Glen
Foto: Frits van Goens
„Jongen, is dit niet één groot feest? Ik val nog steeds van de ene verbazing in de andere. En die mensen gedragen zich allemaal alsof dit gewoon is! Alleen al zoals het allemaal begon. Ik werkte aan een klein rolletje in een film met Whoopie Goldberg „Jumping Jack Flash”. Toen zei m’n agente, ook al zo’n uniek mens, moet je horen, die speelt in die krankzinnige filmwereld een soort schaakspel met me. Ze had gezegd toen ik onder haar hoede was gekomen: „Nu moet je alleen nog maar precies doen wat ik zeg” en ze bezorgde me een klein onaanzienlijk rolletje naast Whoopie Goldberg die toen volstrekt onbekend was. Ik wou een beetje protesteren. „Neen,” zei ze, „je doet alleen nog maar precies wat ik zeg. Jij speelt dat kleine rolletje. Over een half jaar komt The Color Purple uit, dan wordt Whoopie wereldberoemd en gaat iedereen naar haar volgende film kijken. En dan kijken ze ook allemaal naar jou!”
Met Whoopie Goldberg in Jumpin' Jack Flash (1986)
„Ik moest later even terugkomen voor een shotje voor de film met Whoopie toen m’n agente me vroeg wat langer te blijven. ‘Dan gaan we lunchen met de Broccoli’s.’ Geen haar op m’n hoofd dacht er aan dat het ging om DE Broccoli’s van de Bond-films. Leuk geluncht, geanimeerd gepraat met een aardige hoestende oude baas. Dat bleek later Albert R. Broccoli te zijn, de belangrijkste filmproducent ter wereld, een schat van een man. Er zaten nog zes andere personen bij die ik niet kende; bleken later de rest van de familie te zijn, de co-producers, de scriptschrijvers. Wist ik veel. Ze wisten alles van me via de agente, hadden werk van me gezien, ’n paar Amerikaanse scenes, mijn rol in „Turtle Diary”, die Engelse film met Glenda Jackson, ook „De Vierde man” en vermoedelijk „Een vlucht regenwulpen”. Een paar uur na die lunch kwam de boodschap: ‘Jij bent het’.
Luxe
Ik reageerde niet eens, het drong absoluut niet tot me door. Pas veel later thuis toen ik het vertelde, toen riepen Martijn en Jasper, mijn zonen: „Waaaat! Je zit in de nieuwe James Bond!” Zij reageerden zoals ik had moeten doen. Heel langzaam drong het tot me door. Ik was vooral erg bezorgd omdat ik net aan Michael Cimino had beloofd mee te doen in „The Sicilian” naar het boek van Mario Puzo. We hadden de koffers al klaar staan want we zouden met het hele gezin naar Sicilië gaan. Hoe moet ik die man nou afbellen, dacht ik, me niet realiserende dat dat allemaal al geregeld was door mijn agente. Luxe hè!”
Je gaat tijdens de maandenlange opnamen voor The Living Daylights geen last krijgen van heimwee, zoals vorig jaar in Amerika?
„Vast niet. Dat was toen vreselijk. Twaalf weken op een afgelegen plaats in de States, ver van huis en haard. Goud had ik over voor een weekendje naar m’n gezin. Nu mogen we veel samen reizen. Dat maakt alles nog leuker. Ik ben uitermate gelukkig en ik realiseer me dat maar heel weinig mensen kunnen doen wat ze ooit als een droom voor ogen hadden. Dat heeft niet te maken met geld, met roem of met eer, dat is een geluksgevoel. Weet je wie er het meest jaloers op me is? Roger Moore! Steeds als hem werd gevraagd wat hij na James Bond het liefste zou spelen, zei hij altijd: „De Boef van Bond. Daarmee kan een goed acteur veel beter uit de voeten omdat 007 zelf strak omschreven is en eigenlijk nooit verandert.”
De Telegraaf, 4 oktober 1986
Op zondag 5 oktober, als de filmploeg voor twee weken is verkast naar Wenen, worden de hoofdrolspelers dan eindelijk aan de wereldpers voorgesteld. En voor wie het nog steeds niet duidelijk is wie nu precies de main villain van The Living Daylights is — Joe Don Baker was tijdens de persconferentie nergens te bekennen...
Jeroen: KGB-agent
Ze lusten elkaar rauw: onze eigen Jeroen Krabbé (links) en Timothy Dalton, de Engelse theater- en filmster. Nu nog houdt Maryam d’Abo de twee uit elkaar, maar als in Wenen eenmaal de opnamen voor The Living Daylights zijn begonnen is er geen houden meer aan. Dan gaat het er op los: voor Jeroen Krabbé als KGB-commandant Koskov, voor Timothy Dalton als James Bond. Maryam beleeft de strijd mee als Kara, een Tsjechische celliste. Bond wint, dat laat zich raden. Oostenrijk (de filmploeg blijft er tot 17 oktober) is een van de drie landen waar voor de nieuwe James Bond-film buitenopnamen worden gemaakt.
Later wordt er gewerkt in Marokko en Gibraltar. Regisseur is John Glen, producent Albert Broccoli.
Het Vrije Volk, 6 oktober 1986
Henk ten Berge zit Jeroen Krabbé op de hielen. Namens De Telegraaf reist hij af naar het onherbergzame Ouarzazate in het zuiden van Marokko. Om daar te komen moet hij eerst de Hoge Atlas doorkruisen. Na een compleet reisverslag eindelijk op de filmset te zijn aangekomen, volgt een uitgebreide beschrijving van de scène die op dat moment wordt opgenomen. Uiteindelijk meldt Krabbé zich bij de journalist:
JEROEN KRABBÉ BELAAGT JAMES BOND
(...) „Maar ik blijf leven! Ik ben de eerste Bond-Boef in de lange reeks van vijftien films die niet het loodje legt. En dat houdt dus zelfs de unieke mogelijkheid in dat ik nog eens kan terugkomen in een volgende.” (...)
Bond-regisseur John Glen, de co-producent en scenarioschrijver Michael Wilson en de alomtegenwoordige manager Barbara Broccoli, allebei telgen uit het geslacht van producent Broccoli die van de 007-reeks dus een puur familiebedrijf heeft gemaakt, blijken uiterst tevreden te zijn over hun Nederlandse hoofdrolspeler.
„Jeroen is het zonnetje in huis,” zegt John Glen. „Een begaafde figuur, evenwichtig, altijd inspirerend voor de hele crew en cast.” En Michael Wilson: „Onze produkties hebben altijd uitgeblonken door een joviale en amicale sfeer. Het lijkt alsof het dit keer met The Living Daylights plezieriger is dan ooit tevoren. En Jeroen is daar duidelijk ook verantwoordelijk voor.”
De generaal Koskov spelende Amsterdammer: „Dit is echt het allerleukste wat ik ooit in m’n leven heb gedaan. Ik ontdek nu ook wat routine betekent, de routine die ik al die jaren in Nederland kon opdoen. Die werpt nu vruchten af. Eerst durfde ik toch helemaal niet mee te doen hier. Wie ben ik dan wel? Ze kunnen m’n naam nauwelijks uitspreken. Die verhaspelen ze nog. Ik ging echt terug naar de eerste versnelling nadat ik in Nederland zo’n beetje alles kon doen wat ik wilde, een eigen groep, rollen voor het uitzoeken. Dit is in zekere zin dus terug naar af, maar wel op een ongelooflijk niveau. Het is een uitdaging die er thuis niet meer inzat. En daar te gaan freewheelen, daar voel ik me nog veel te jong voor. Deze kans moest ik natuurlijk aanpakken. En weet je wat me de vorige week overkwam? Toen zei John Glen, die dus toch maar even de regisseur is van vijf of zes Bond-films, opeens tegen me: ‘Zeg Jeroen, hoe vind jij dat deze scène gespeeld moet worden?’ Ik stond naar lucht te happen van trots.”
Hij moet weer in actie. Tijdens de opnamen van zo’n produktie met een budget van rond de zestig miljoen dollar is tijd wat je noemt geld. Er staat een gevechtswagen klaar met op de cabine een paar zwaar beschadigde vleugels gemonteerd, gevolg van een botsing tussen kameraad Krabbé en een hem vijandig gezind toestel. (...)
Jeroen Krabbé heeft binnen de Bond-familie ook al een reputatie opgebouwd als beeldend kunstenaar. Hij maakt voortdurend schetsen. Het grote blok en de pasteldoos liggen in de kleedcaravan binnen handbereik. Er zijn al hoge bedragen geboden voor zijn artistieke prestaties, maar Jeroen verkoopt niet. Hij heeft het komende najaar weer een tentoonstelling in Amsterdam, waarvoor hij minstens zestig werkstukken klaar moet hebben. Deze omgeving met zijn exotische kleuren en bizarre vormen levert voldoende materiaal op.
John Glen vraagt hem weer voor de camera. De ‘lijken’ onder de truck zijn weggehaald, de actie wordt vanuit een andere hoek opgenomen. Een groep rijzige Russische soldaten omringt de Nederlandse KGB-generaal. Onder hen onberispelijk in Sovjet-uniform Jeroens oudste zoon Martijn, die, op bezoek bij zijn vader, onmiddellijk werd ingelijfd. Er is een groot gebrek aan figuranten met een geschikte gestalte.
De Telegraaf, 29 november 1986
Roger Moore meldt zich terloops ook nog even in dit onzinbericht:
Alleen die laatste zin is wel interessant: als we De Telegraaf mogen geloven was Madonna dus al eerder gegadigde om een James Bond-titelsong naar de knoppen te helpen. Misschien was het haar deze keer wel gelukt een hoorbaar geluid te produceren, maar dan hadden we die o zo fijne song van a-ha moeten missen.
Dat Roger Moore zo nu en dan Cubby Broccoli nog eens belt, is zo gek niet. Dat hij serieus zou smeken om terug te mogen komen, is zijn eer ongetwijfeld te na. Alsof hij als oude rot niet zou weten hoe het werkt in de filmwereld...
Henk ten Berge bericht wederom vanuit Ouarzazate, deze keer zijn de pijlen gericht op de nieuwe 007:
Roger Moore heeft spijt
ROGER MOORE heeft er nu toch spijt van dat hij geen JAMES BOND meer is. Een paar dagen voordat Timothy Dalton met de opnamen als James Bond zou beginnen, belde Moore plotseling producent Broccoli en zei hem dat hij zijn mening had veranderd: hij wilde toch wel Bond blijven.
Broccoli ging hier echter niet op in. „Timmy is mijn nieuwe jongen”, antwoordde hij Roger Moore.
Madonna sloeg overigens een aanbod van een miljoen gulden af om de titelrol te zingen in de nieuwe Bond-film.
De Telegraaf, 30 november 1986
Alleen die laatste zin is wel interessant: als we De Telegraaf mogen geloven was Madonna dus al eerder gegadigde om een James Bond-titelsong naar de knoppen te helpen. Misschien was het haar deze keer wel gelukt een hoorbaar geluid te produceren, maar dan hadden we die o zo fijne song van a-ha moeten missen.
Dat Roger Moore zo nu en dan Cubby Broccoli nog eens belt, is zo gek niet. Dat hij serieus zou smeken om terug te mogen komen, is zijn eer ongetwijfeld te na. Alsof hij als oude rot niet zou weten hoe het werkt in de filmwereld...
Henk ten Berge bericht wederom vanuit Ouarzazate, deze keer zijn de pijlen gericht op de nieuwe 007:
HET NIEUWE GEZICHT VAN JAMES BOND
(...) Michael Wilson, die ook schrijver van het scenario is: „Het vinden van een James- Bondvertolker is absoluut de moeilijkste vorm van casting. Hij moet een Engelsman zijn en een perfect acteur, moet tegelijk lichamelijk sterk en heel aantrekkelijk zijn, mag op geen enkele wijze irritatie oproepen en heeft een soort dynastieke taak, zoals een kroonprins. We hebben bij het schrijven nog geen rekening gehouden met Timothy, omdat zijn contract pas rond kwam toen het scenario voltooid was. We hebben in een vroeg stadium wel een paar proefscènes willen maken, maar Tim droeg toen nog een zware baard vanwege zijn Shakespeare-rollen en dat sorteerde toch niet het gewenste effect. Nu blijkt dat hij de rol volleerd oppikt. Maar dat wisten we eigenlijk vier jaar geleden al.” (...)
Timothy — roepnaam Tim — Dalton: „Wennen hoeft nauwelijks. Ik heb al zoveel filmprodukties meegemaakt en onderling verschillen ze amper in sfeer en chaos. Deze onderscheidt zich natuurlijk wel door het indrukwekkende vakmanschap. De grote opwinding komt, denk ik, later pas, bij de première. Dan zal de hele wereld over me heenvallen en daar zie ik erg tegen op. Ik vond het toch al een moeilijke beslissing. Het is een soort uitverkiezing als je James Bond mag spelen. Ik durfde eerst niet. Ik was bang dat ik na Roger Moore te schril zou afsteken. Toen Roger begon had hij het in dat opzicht gemakkelijker omdat er tussen Sean Connery en hem even een ander had gezeten, een noodgreep weliswaar, ene George Lazenby. Daardoor werd Roger niet met Sean vergeleken, maar met Lazenby. En dat kon nooit slecht uitpakken. Hij kon zo ook makkelijker zijn eigen stijl introduceren.” (...)
Een acteur zal nooit een Bond-rol helemaal naar zich toe kunnen trekken.
„James Bond is James Bond, dat wil zeggen: een pakket elementen die perfect in elkaar zitten en waarvan ik als acteur er één vorm. Van mij wordt een topprestatie verwacht. Ik zal pas echt opvallen wanneer ik niet aan de verwachtingen voldoe en faal. Ik ben daar echter niet bang voor. Ik heb veel vertrouwen in John Glen, de regisseur en in de Broccoli’s die produceren. Ik weet waaraan ik begonnen ben, aan de rol van 007 die intussen filmgeschiedenis geschreven heeft. Al 25 jaar zo’n topserie, dat is me nogal een succes!”
„Weet je, als deze film goed wordt, dan praat niemand erover wie nou beter was, Connery of Moore of Dalton. Dit moet goed worden, dat staat vast. In hoeverre mijn James Bond zich onderscheidt van die van Roger en Sean, dat blijkt pas bij de première. Ik kan dat nu niet precies aangeven. Het is in ontwikkeling. Het enige dat ik met garantie kan zeggen is: ik ben een andere acteur en zal nooit een kopie van een ander worden.” (...)
„De hele wereld van James Bond is voor de acteur al lang en breed uitgedacht en uitgewerkt in een samenspel met het publiek. Dat vind ik zó geniaal! Waaraan denken de mensen bij de naam James Bond? Aan mooie vrouwen en meisjes, seks, glamour, een whisky drinkende en ketting rokende superman, (en Tim steekt zijn volgende sigaret met de vorige aan), terwijl die zaken alleen maar gesuggereerd worden. Het publiek neemt dat over, fantaseert vrolijk voort en schrijft als het ware zelf het verhaal. In ‘The living daylights’ heb ik maar een enkele liefdesscène met Maryam d’Abo. Al die andere schoonheden, ik krijg ze niet eens te zien! Er bewegen af en toe een paar lakens, maar de mensen zelf hebben van James Bond een lover eerste klas gemaakt.” (...)
Wat waren de hoogtepunten in het vak?
„Op alles wat ik gedaan heb ben ik trots. Met ‘De getemde feeks’ van het afgelopen jaar durf ik voor de dag te komen en ik vind dat mijn Heathcliff uit ‘De woeste hoogte’ en de serie ‘Jane Eyre’ ook best gezien mogen worden. Ik moet me nu als James Bond fysiek meer gaan inzetten. Ik durf het wel aan en voor die paar blauwe plekken hebben we een dokter,” zegt hij met een glimlach naar een haastig passerende man met een bruine tas: de produktie-arts. „Tim is een grote sterke jongen”, zegt die geruststellend. De dokter heeft het druk. Zijn hotelkamer is omgetoverd tot operatiezaal. Hij heeft er al drie onder het mes gehad. De ernstigste patiënt tot nog toe was een figurant, die onder een kameel was gekomen.
De Telegraaf, 4 december 1986
Na de nieuwe Bond is de nieuwe Bond-girl aan de beurt. Henk ten Berge:
Dat is natuurlijk niet erg aardig tegen good ol' Lois Maxwell. Een facelift! En 'met behulp van de grimeur was zij nog wel aanvaardbaar'. Is deze quote afkomstig van Michael Wilson? Die mag zich met dertig jaar terugwerkende kracht alsnog gaan schamen.
Lois Maxwell (1927 — 2007) was van hetzelfde geboortejaar als Roger Moore. Als de Moneypenny van Sean Connery (1930) was zij zeer charmant, evenals die van George Lazenby (1939), waar het leeftijdsverschil geen enkel probleem was. Tegenover de bijna twintig jaar jongere Timothy Dalton was zij meer de moederfiguur dan de flirtende secretaresse geweest. Het is daarom toch ook helemaal geen schande dat zij na een record van veertien Bond-films en na 25 jaar trouwe dienst plaatsmaakte voor een ander?
Op 11 december brengen de Engelse kroonprins Charles en zijn echtgenote Diana een bezoek aan de Pinewood Studios. Na de gebruikelijke beleefdheden (Charles mag op een knop drukken waarna Q's ghetto blaster een raket uitspuwt, groot applaus), wil het verhaal dat Jeroen Krabbé Lady Di uitnodigde een fles van suikerglas op het hoofd van haar echtgenote stuk te slaan.
De foto die vervolgens de hele wereld overging, met Jeroen Krabbé als stralend middelpunt:
Daarmee hebben we het in de aanloop naar de Bond-film wel even gehad. Zodra de filmploeg voornamelijk bezig is met binnenopnamen, komt er weinig naar buiten.
In het Limburgsch Dagblad verschijnt op 17 februari 1987 een groot interview met Krabbé. Het interview vindt plaats in de suite van een 'groot Amsterdams hotel'. Jeroen is op dat moment dus weer op Hollandse bodem. Hij vertrekt binnenkort naar Mexico voor opnamen van de film One for the Dancer met Kate Kapshaw uit de tweede Indiana Jones, de latere Mrs. Spielberg.
Hij had ook graag een film met Frans Weisz gemaakt, maar dat past volgens zijn agenten niet in de internationale carrière die hij nu aan het opbouwen is. Krabbé hoopt dat het er ooit nog eens van komt
— vooralsnog is dat dertig jaar later nog steeds niet gebeurd. Kan nog steeds.
Tussen haakjes, toen ik Frans Weisz een paar jaar geleden sprak, bekende hij The Living Daylights nog nooit gezien te hebben. 'Prins Bernhard', zei hij. 'Dat was pas een Bond-fan...'
Kort nieuws!
Van een huwelijk tussen de twee is het nooit gekomen. Wellicht dat er destijds sprak van was, het strookt alleen niet met de vermelding op Wikipedia waar wordt vermeld dat het tweetal hun relatie in 1986 beëindigde.
MARYAM D’ABO: de allerjongste James Bond-vrouw
Maryam d’Abo is de nieuwste vrouw in het veelbewogen leven van James Bond. Ze is onbekend nog voor het grote publiek maar over een half jaar, na de première van „The living Daylights”, zal ongetwijfeld wereldroem haar deel zijn. Met haar 25 jaar is deze frêle blondine ook de jongste Bond-vrouw sinds vele jaren. Toen „Dr. No”, de eerste film van de lange reeks werd gemaakt, was Maryam nog niet eens geboren! Ze staat model voor de verjongingskuur die de hele vrouwelijke bevolking van de wereld van 007 heeft ondergaan, heeft m o e t e n ondergaan door de komst van de 40-jarige Timothy Dalton in de titelrol.
De levensbeschrijving die van Maryam d’Abo na haar benoeming over de telexen werd verspreid, vermeldde Nederlands bloed. Maar dat valt tegen. Geen woord Hollands kan ze uitbrengen, ze is één keer een weekendje in Amsterdam geweest en corrigeert haar biografie door van „Nederlandse vader” snel „Nederlandse vader van m’n vader” te maken. Maryam is een typische wereldburgeres met een Russische moeder, een prille jeugd in Engeland, een opvoeding in Parijs en Zwitserland en tenslotte een toneelopleiding in Londen.
Verbazing
„Frans is m’n eerste taal, Engels m’n tweede. Nederlands, daar kan ik alleen maar met verbazing naar luisteren,” bekent Maryam die nog niet gewend is aan het idee dat ze plotseling zo interessant is.
„Ik vrees dat ik over een tijdje eigendom word van de publiciteit. Dat schijnt onontkoombaar te zijn voor mensen die in James Bond-films verschijnen. Ik zal me vriendelijk en waardig gedragen in dat milieu maar me beslist niet laten verleiden tot malle dingen. Praten over het vak, over de rollen, prima, dat doe ik graag zoals een timmerman en een bakker ook graag over hun werk praten. We hadden bij het begin van deze produktie wat opnamen in Wenen en daar werden we tijdens een persconferentie voorgesteld. Knokpartijen van fotografen, meer dan 400 journalisten. Ik dacht: als dit mijn toekomst is... (...)
Verrast
Zo te zien voelt Maryam d’Abo zich inmiddels helemaal thuis in „The living Daylights”. Aan het hoofd van een horde „Afghaanse” ruiters draaft ze diep in Marokko door de vallei waarop de besneeuwde toppen van de Hoge Atlas onverstoorbaar neerkijken en even later scheurt ze voorbij in een jeep, bijna over de tenen van een Jeroen Krabbé-in-volle-actie. Ze maakt een opmerkelijk dynamische indruk voor een actrice die tot nog toe hoofdzakelijk op het toneel heeft gestaan, het laatst nog in Parijs als Roxanne in „Cyrano de Bergerac”. Op het witte doek was ze nog niet vaak te zien en eigenlijk trok alleen haar bijrol in „White Nights” een groter publiek. Door de televisieserie „Master of the Game” bereikte ze voor het eerst de huiskamers.
Anonimiteit
„De oude rotten hier zeggen dat de rol weer net zo’n opstap kan zijn als die destijds was voor Ursula Andress.” En Michael Wilson, scenarioschrijver, co-producent en pleegzoon van superproducent Albert R. Broccoli vult aan: „Jarenlang werden ze gespeeld door wat rijpere actrices, vrouwen van zeker al in de dertig die na de première verdwenen in de anonimiteit. Doordat Tim Dalton een veel jongere James Bond gaat neerzetten, kunnen wij als leading lady ook veel jongere vrouwen kiezen, talentvolle actrices die nog aan het begin van een carrière staan en zichzelf met deze rol kunnen etaleren. Ursula Andress is inderdaad een prachtig voorbeeld maar ook anderen uit vroegere films zoals Honor Blackman, de Française Claudine Auger, Britt Ekland en Barbara Bach.”
Maar de opmars van do jeugd die veroorzaakt is door do komst van Tim Dalton als 007 eist ook slachtoffers. Met name Lois Maxwell als Miss Moneypenny, de oude trouwe secretaresse op de Geheime Dienst die al 25 jaar flirt met James Bond maar het nog nooit tot een afspraakje heeft gebracht, sneuvelt. Met een face-lift is zij niet meer te redden: een drastische verjongingskuur is hier de enige uitkomst. „Lois is inmiddels 58. Tegenover Roger Moore was zij met behulp van de grimeur nog wel aanvaardbaar te maken maar tegenover Tim niet meer. De Miss Moneypenny van Lois Maxwell gaat met pensioen. Een jongere actrice neemt het over. We zullen voor de jaarwisseling bekendmaken wie de nieuwe wordt. Ik verzeker je: ze staan ervoor in de rij!”
De Telegraaf, 6 december 1986
Dat is natuurlijk niet erg aardig tegen good ol' Lois Maxwell. Een facelift! En 'met behulp van de grimeur was zij nog wel aanvaardbaar'. Is deze quote afkomstig van Michael Wilson? Die mag zich met dertig jaar terugwerkende kracht alsnog gaan schamen.
 |
| Lois Maxwel met Sean Connery in Dr. No (1962), haar eerste optreden als Miss Moneypenny |
 |
| En voor de laatste keer in A View to a Kill (1985) |
Op 11 december brengen de Engelse kroonprins Charles en zijn echtgenote Diana een bezoek aan de Pinewood Studios. Na de gebruikelijke beleefdheden (Charles mag op een knop drukken waarna Q's ghetto blaster een raket uitspuwt, groot applaus), wil het verhaal dat Jeroen Krabbé Lady Di uitnodigde een fles van suikerglas op het hoofd van haar echtgenote stuk te slaan.
De foto die vervolgens de hele wereld overging, met Jeroen Krabbé als stralend middelpunt:
Daarmee hebben we het in de aanloop naar de Bond-film wel even gehad. Zodra de filmploeg voornamelijk bezig is met binnenopnamen, komt er weinig naar buiten.
In het Limburgsch Dagblad verschijnt op 17 februari 1987 een groot interview met Krabbé. Het interview vindt plaats in de suite van een 'groot Amsterdams hotel'. Jeroen is op dat moment dus weer op Hollandse bodem. Hij vertrekt binnenkort naar Mexico voor opnamen van de film One for the Dancer met Kate Kapshaw uit de tweede Indiana Jones, de latere Mrs. Spielberg.
Hij had ook graag een film met Frans Weisz gemaakt, maar dat past volgens zijn agenten niet in de internationale carrière die hij nu aan het opbouwen is. Krabbé hoopt dat het er ooit nog eens van komt
— vooralsnog is dat dertig jaar later nog steeds niet gebeurd. Kan nog steeds.
Tussen haakjes, toen ik Frans Weisz een paar jaar geleden sprak, bekende hij The Living Daylights nog nooit gezien te hebben. 'Prins Bernhard', zei hij. 'Dat was pas een Bond-fan...'
Kort nieuws!
Onderscheiding — Albert Broccoli, de in New York geboren maar al lang in Groot-Brittannië wonende producer van de James Bond-reeks, is onderscheiden met de Order of the British Empire. De 77-jarige Broccoli heeft net de opnamen beëindigd van de nieuwste James Bond-film, ‘The Living Daylights’, waarin Timothy Dalton de nieuwe Geheim Agent 007 is.
Nieuwsblad van het Noorden, 21 februari 1987
NO MERCY / V.S. 1986
Na Rutger Hauer is het dan nu de beurt aan Jeroen Krabbé om internationaal door te breken. Was hij onlangs naast Woopi Goldberg enkele minuten te zien in ‘Jumpin’ Jack Flash’, binnenkort komt de nieuwste James Bond-film ‘The Living Daylights’ uit, waarin hij de tegenstander van 007 speelt. Daar tussenin speelt Krabbé de schurk in ‘No Mercy’ van Richard Pearce, een doorsnee politie-film die zich voornamelijk afspeelt in New Orleans. (...)
'No Mercy’ is een typische politiefilm, zoals er dertien in een dozijn gaan, al zit er relatief weinig actie in. Veel aandacht krijgt de relatie tussen Jillette en Duval, hoewel je van de karakters van de hoofdpersonen weinig te weten komt. Krabbé is een griezel met de motoriek en de stem van een robot. Of het scenario dat zo voorschrijft kan ik niet beoordelen, maar de man komt als een hark over en spreekt zijn Engels nog erg slecht uit ook.
Het geheel maakt een zeer oppervlakkige indruk, al wordt de broeierige Cajun-sfeer van New Orleans en de omliggende ‘bayou’ treffend in beeld gebracht. Daarmee is ‘No Mercy’ niet eens de slechtste film in zijn genre.
Limburgsch Dagblad, 14 maart 1987
‘A-ha’ gaat mogelijk titelsong 007 maken
Het succesvolle Noorse trio A-ha wordt getipt als maker van het thema voor de nieuwe film van James Bond. Voor de titelsong van de vorige 007-produktie, „A View To a Kill”, tekende DURAN DURAN.
De Telegraaf, 18 maart 1987
Hé, maar dat is nieuws! Het gekke is dat het weken duurt voor we hier weer van horen. De Telegraaf had het bij het rechte eind.
Nog een leuk stukje uit de rubriek Stukjes en beetjes van Henk van Gelder over het 75-jarige bestaan van filmstudio Paramount. Life Magazine besteedt een heel nummer aan Hollywood:
Vlak voor de première van The Living Daylights verschijnt in Nederland een andere film die ik niet onvermeld kan laten, aangezien het de beste film ooit gemaakt is: The Name of the Rose (1986) van Jean-Jacqus Annaud, toevallig met Sean Connery in de hoofdrol. En met Michael Lonsdale uit Moonraker (1979), Vernon Dobtcheff uit The Spy Who Loved Me (1977) en Ludger Pistor uit Casino Royale (2006) duikt ook nog even op in de film. Auteur van het boek waarop de film is gebaseerd, de vorig jaar overleden Umberto Eco, noemde zichzelf Bondologist. Dat is allemaal toevallig. Ook zonder excuses is het vermelden van deze film waard.
Het laatste gedeelte van een groot artikel over de film:
In een artikel over commerciële televisie en sluikreclame, duikt deze opmerkelijke alinea op:
Naast Jeroen Krabbé en de Nederlandse roots van Maryam d'Abo zit er dus nog een derde Hollandse link aan de nieuwe Bond-film. En wat voor een! Philips zit er tot over zijn oren in.
Dat herinnert mij aan een originele vraag van oud-collega Joyce Schreuder. Het was haar bij het zien van The Living Daylights inderdaad opgevallen dat Philips zowat het beeld domineert. Haar vraag of dat kwam door de aanwezigheid van Jeroen Krabbé, alsof híj Philips had meegenomen naar de Bond-set.
De Telegraaf voegt daar nog aan toe dat Veronica Film 45 seconden van de nieuwe Bond-song van a-ha laat zien.
Het nummer stond uiteindelijk acht weken in de Top 40, met een elfde plaats als hoogste notering.
Dan, op 27 juni, het moment waarop de nieuwe James Bond aan de wereld wordt vertoond: de wereldpremière van The Living Daylights. In bijzijn van opnieuw Charles en Diana en natuurlijk: Jeroen Krabbé.
Omdat de Nederlandse première nog heel even op zich moeten laten wachten, in De Telegraaf eerst nog even dit:
Een paar dagen na de première verschijnen de eerste recensies:
De jaren negentig heeft de Bond van Dalton niet gehaald. Dat lag niet aan hem. MGM verkeerde weer eens in zwaar weer, het duurde en duurde maar voordat Bond 17 van de grond kwam. Op het moment dat er dan eindelijk groen licht kwam, bedankte Dalton voor de eer en mocht Pierce Brosnan alsnog de honneurs waarnemen. De zogenaamde four picture deal van Dalton duurde slechts twee films.
Vanaf 4 juli verschijnt in De Telegraaf in negen delen het complete verhaal van de film (iets wat ze twee jaar daarvoor bij A View to a Kill ook gedaan hebben). Een paginagroot artikel nauwkeurig uitgetikt. Gekkenwerk als je het mij vraagt.
Van The Living Daylights is nooit een novelisatie verschenen aangezien er al een Fleming-boek bestond met deze titel, maar dit uitgeschreven verhaal zou hier voor door kunnen gaan.
4 juli, afl. 1: ‘James Bond mist mooie blonde scherpschutter… met opzet!’
6 juli, afl. 2: ‘In een doodkist naar de vrijheid’
9 juli, afl. 3: ‘De melkboer rekent rigoureus af…’
10 juli, afl. 4: ‘Cellokoffer leidt KGB om de tuin…’
11 juli, afl. 5: ‘James Bond gooit Q.’s trucendoos open’
13 juli, afl. 6: ‘Koelbloedige moord op KGB-chef Pushkin’
14 juli, afl. 7: ‘Een hart op een bed van diamanten’
15 juli, afl. 8: ‘James Bond verrast Koskov in de woestijn’
16 juli, afl. 9 (slot): ‘Luchtzak redt Bonds leven’
Extra aandacht voor die andere Nederlandse deelnemer:
Met naast bovenstaand artikel deze prachtige sneer van Ten Berge:
Het publiek weet soms ook niet wat het wil. Vonden velen Roger Moore te frivool, Timothy Dalton is zijn tegenpool, die enorme stap is na twaalf jaar gewoon even wennen.
De castlist bovenin expres laten staan vanwege een grappige naamswisseling...
Het 25-jarig jubileum van 007 wordt gevierd met de special Happy Anniversary 007:
Deze special staat in zijn geheel bij de extra's op de dvd en blu-ray van The Living Daylights (hier verkrijgbaar).
Nog een kortje de dag daarna in het Limburgsch Dagblad:
Het Vrije Volk, 1 april 1987
Nog een leuk stukje uit de rubriek Stukjes en beetjes van Henk van Gelder over het 75-jarige bestaan van filmstudio Paramount. Life Magazine besteedt een heel nummer aan Hollywood:
(...) De enige diepgang komt van Anthony Burgess, die meer schrijft dan Boudewijn Büch kan lezen. Hij staat stil bij het 25-jarig bestaan van de filmheld James Bond, die allang niets meer met Ian Fleming te maken heeft. Geen patriottistische strekking meer, alleen nog technologisch getint vermaak. Bond is uit de hand gelopen. Burgess onthult dat hij tien jaar geleden de opdracht kreeg een scenario te schrijven voor The spy who loved me en dat hij een satanische boef bedacht die wraak wilde nemen op de wereld. Als de paus niet onmiddellijk het plafond van de Sixtijnse kapel wit zou schilderen, zou de schurk een kloosterschool opblazen. En als de Britse vorstin zich niet samen met alle ministers uit het Gemenebest naakt voor de tv-camera’s vertoonde, zou het hele gezelschap in het Sydney Opera House worden vernietigd. Het script werd dus afgekeurd. Alleen de als olietanker vermomde schuilplaats van de onverlaat zag hij terug. In juli gaat de nieuwste Bondfilm in première. De bladen zullen er weer vol van staan. (...)
NRC, 18 april 1987
Vlak voor de première van The Living Daylights verschijnt in Nederland een andere film die ik niet onvermeld kan laten, aangezien het de beste film ooit gemaakt is: The Name of the Rose (1986) van Jean-Jacqus Annaud, toevallig met Sean Connery in de hoofdrol. En met Michael Lonsdale uit Moonraker (1979), Vernon Dobtcheff uit The Spy Who Loved Me (1977) en Ludger Pistor uit Casino Royale (2006) duikt ook nog even op in de film. Auteur van het boek waarop de film is gebaseerd, de vorig jaar overleden Umberto Eco, noemde zichzelf Bondologist. Dat is allemaal toevallig. Ook zonder excuses is het vermelden van deze film waard.
Het laatste gedeelte van een groot artikel over de film:
(...) De keus van de hoofdrolspeler was niet zonder risico: de naam Sean Connery is voor het grote publiek in de eerste plaats verbonden met James Bond. Connery als middeleeuwse celibataire en cerebrale monnik, beroofd van technische hoogstandjes, snelle wisseling van locaties en aantrekkelijke dames; het was moeilijk voor te stellen. Een bekende naam met het verkeerde image: dat was het probleem voor de publiciteit. Toch kan zon combinatie ook prikkelend werken. Wie is vrij van leedvermaak als het image waar blijkt te zijn en Connery geen monnik kan wezen. Zoiets in de trant van „redt James het in de middeleeuwen?”. Het mag verklapt worden: James redt het met glans.
De Waarheid, 2 mei 1987
James Bond nu ook in museum te New York
NEW YORK, 5 juni — Het Museum of Modern Art in New York is eigenaar van veertien James Bond-films. De films werden het museum aangeboden door Albert ‘Cubby’ Broccoli, de producer van deze volgens het museum „populairste serie in de geschiedenis van de film”.
Ter gelegenheid van de schenking heeft het Museum of Modern Art een tentoonstelling ingericht, die onder de titel Guns, Gals and Gadgets een beeld geeft van James Bond als ‘cultureel fenomeen’. De expositie bestaat onder meer uit video-clips, posters en foto’s uit vijftien Bond-films, waaronder The Living Daylights, de nieuwste in de reeks die binnenkort in première gaat. Het museum presenteert ter ere van Bond ook een twee weken durend filmfestival. (UPI)
NRC, 5 juni 1987
James Bond komt met groot gevolg
De nieuwe James Bondfilm „The living daylights” gaat begin juli in Nederlandse premiere in het Amsterdamse Tuschinski-theater. Het is de bedoeling dat die première niet alleen wordt bijgewoond door de Nederlandse ster van de film, Jeroen Krabbé, maar ook door Timothy Dalton, de nieuwe vertolker van de titelrol en door Maryam d’Abo, de nieuwste Bond-vrouw.
De Telegraaf, 11 juni 1987
In een artikel over commerciële televisie en sluikreclame, duikt deze opmerkelijke alinea op:
(...) Daar is ook onze eigen gloeilampenfabriek achter. Rob Riphagen, reclamebaas van de multinational uit Eindhoven, heet in het publiciteitscircuitje sinds enige tijd „de Nederlandse James Bond.” Met Philip Coyte, leverancier van requisieten voor de high-tech Bond-films, heeft Riphagen een prima ‘deal’ op basis van kostprijs. Riphagen: „In de laatste Bond-films is Philips met ongeveer 200 produkten aanwezig. Wij krijgen bijtijds inzage in het script en zoeken daar de passende Philips-produkten bij.” Philip Coyte: „Als in de film een boef met een mes wordt neergestoken, vraagt Riphagen zich af of dat niet met een elektrische schroevedraaier van Philips kan.” (...)
De Telegraaf, 15 juni 1986
Naast Jeroen Krabbé en de Nederlandse roots van Maryam d'Abo zit er dus nog een derde Hollandse link aan de nieuwe Bond-film. En wat voor een! Philips zit er tot over zijn oren in.
Dat herinnert mij aan een originele vraag van oud-collega Joyce Schreuder. Het was haar bij het zien van The Living Daylights inderdaad opgevallen dat Philips zowat het beeld domineert. Haar vraag of dat kwam door de aanwezigheid van Jeroen Krabbé, alsof híj Philips had meegenomen naar de Bond-set.
Kwart eeuw aantrekking
Dit jaar bestaat James Bond 25 jaar en dat zonder iets van zijn vingervlugheid, zijn aantrekkingskracht op langbenige dames en Russenhaat verloren te hebben. Voorwaar een prestatie en Veronica Film is dan ook niet van plan dit feit onopgemerkt voorbij te laten gaan. Woensdag 17 juni vanaf 22.02 uur fragmenten uit oude Bond-films en interviews met de hoofdrolspelers in de nieuwste Bond: Timothy Dalton (de nieuwe), Jeroen Krabbé (de slechte) en Myriam d’Abo (de mooie). „The living Daylights” gaat 2 juli in première, zonder Roger Moore dit keer. Jammer dat ze hem niet konden interviewen.
De Waarheid, 17 juni 1987
De Telegraaf voegt daar nog aan toe dat Veronica Film 45 seconden van de nieuwe Bond-song van a-ha laat zien.
Het nummer stond uiteindelijk acht weken in de Top 40, met een elfde plaats als hoogste notering.
‘Mijn naam is Bond en ik vrij veilig’
LOS ANGELES — Aids laat, ‘zichtbaar’ sporen na in de filmwereld. Zo zal James Bond het deze zomer op het seksuele vlak wat rustiger aan moeten doen. In zijn nieuwe film ‘The living Daylights’, die op 31 juli in de VS uitkomt, zal hij het bij één schone houden in plaats van de gebruikelijke drie. „We moeten rekening houden met de nieuwe seksuele gewoontes,” zegt Richard Malbaum, schrijver van dertien Bondfilms. „Een Bond die maar wat aanrommelt, past niet meer in deze tijd van Aids.” (...)
Het Vrije Volk, 27 juni 1987
Dan, op 27 juni, het moment waarop de nieuwe James Bond aan de wereld wordt vertoond: de wereldpremière van The Living Daylights. In bijzijn van opnieuw Charles en Diana en natuurlijk: Jeroen Krabbé.
Krabbé schittert op Engelse Bond-première
door Henk ten Berge
LONDEN, dinsdag
Een koninklijke wereldpremière zoals nog nooit een Nederlandse acteur heeft beleefd. Dit overkwam gisteravond laat Jeroen Krabbé in Odeon aan Leicester Square, het hartje van Londens uitgaanscentrum.
„The Living Daylights”, het nieuwe opwindende avontuur van James Bond, waarin de Nederlander was uitverkoren voor de fel begeerde rol van 007’s traditionele vijand, werd er feestelijk ten doop gehouden door prinses Diana en kroonprins Charles van Engeland die spontaan het mooist denkbare compliment voor de Amsterdammer had: „Gelukkig maar dat hij de avonturen in de film overleeft, dan kunnen wij in de toekomst misschien nog eens van hem genieten.”
Letterlijk stijf van de zenuwen, maar moreel gesteund door zijn vrouw Herma en zijn zonen Martijn en Jasper, had Jeroen Krabbé, die dit seizoen als filmheld internationaal zo geweldig doorbreekt, zijn opwachting gemaakt in het theater voor de eregasten met Timothy Dalton, de nieuwe vertolker van ’s werelds bekendste Geheim Agent, Maryam d’Abo, de nieuwe Bond-vrouw, regisseur John Glen en de vermaarde producent Cubby Broccoli.
Leicester Square, zwart van het volk en badend in het licht, was voor een dag officieel omgedoopt in James Bond Square, hoewel dit feestelijke plein even zeer aan de voeten van Jeroen Krabbé leek te liggen. Immers, ook aan de overkant straalde zijn naam van de theatergevel waarachter „No Mercy” nog draait, het succes waarin hij naast Richard Gere de show steelt.
„Het absolute hoogtepunt in mijn leven,” juichte Jeroen Krabbé met zijn kinderlijke enthousiasme. „Maar nog nooit ook ben ik zo nerveus geweest! Op zo’n avond besef je weer dat het de moeite waard is om gewoon op de onderste trede te beginnen als je een vak goed wilt leren. Jaren sappelen en voorstellingen geven van Wildervank tot Sas van Gent zijn de basis van dit succes, van deze wereldrol.”
Al dagen lang valt hem een viersterren behandeling ten deel, wordt hij rondgereden in een Daimler met chauffeur en brengen obers voortdurend nieuwe flessen champagne op zijn deftige hotelkamer. Het afgelopen weekeinde onderging hij maar liefst zeventig interviews met de media uit Engeland en Amerika. „Ik ben daar nog steeds niet aan gewend. Een droom is het, een roes. Ik las daar wel eens over in verhalen over Hollywood-beroemdheden, maar nu het mij gebeurt, is het bijna onwezenlijk. Ben jij dat jochie uit Amsterdam, zeg ik maar steeds tegen mezelf.”
De uitverkorenen die de wereldpremière van „The Living Daylights” mochten bijwonen, onder wie talloze prominenten van de Griekse koning tot en met de tegenwoordig op internationale bruiloften en partijen onvermijdelijke Joan Collins, reageerden juichend op de film.
Tijdens de nachtelijke partij in Inns of Court aan de oevers van de Theems kwamen de loftuitingen pas goed los. De algemene conclusie kwam tot opluchting van de cast en de makers hier op neer: „Niets dan goeds voor Roger Moore c.s. maar de Bond-nieuwe stijl komt precies op tijd.
De Telegraaf, 30 juni 1987
Omdat de Nederlandse première nog heel even op zich moeten laten wachten, in De Telegraaf eerst nog even dit:
Jeroen Krabbé en Richard Gere bijna verbrand
JEROEN KRABBÉ, wiens JAMES BOND-FILM gisteravond in première ging in Londen, is tijdens de opnamen van de film NO MERCY, waarin hij speelt met RICHARD GERE, bijna levend verbrand. Dat gebeurde tijdens de schietpartij aan het einde van de film.
„De man van de speciale effecten gebruikte een nieuwe vloeistof, waarmee hij de muren van het decor insmeerde om ze zo in vlammen te laten opgaan. Omdat er te lang gewacht werd met het aansteken, verspreidde de brandbare stof zich. Toen men eindelijk het decor aanstak, ging het meteen in vlammen op.”
Bang
Jeroen Krabbe: „Richard Gere en ik zaten er in opgesloten met twaalf anderen. Ik had nog een grote overjas ook aan. Op de een of andere manier lukte het ons om er levend uit te komen. We waren erg bang. Mijn vrouw, die naar de opname keek, dacht dat mijn laatste uur geslagen had.”
„De man van de speciale effecten werd na dit incident op staande voet ontslagen. Daarna hadden we een lunchpauze en toen moesten we het weer helemaal opnieuw opnemen.”
Deze risico’s, zei hij, waren er gelukkig niet bij de opname van de JAMES BOND-film. „Die hebben vijfentwintig jaar ervaring en dat zie je,” aldus Jeroen Krabbé. „De stunts zijn verbazingwekkend, maar je voelt aan dat er niets mis kan gaan. Er wordt met grote zorg gewerkt.”
JEROEN KRABBÉ heeft zich tijdens en na het maken van de film druk bezig gehouden met schilderen. Hij heeft nu vijftig schilderijen klaar, die hij binnenkort wil exposeren. Men heeft, zegt hij, al ƒ 2500 per schilderij geboden. „Dat heb ik afgewezen,” zegt Jeroen, „het is unfair zoveel te vragen voor een schilderij. Op die manier kunnen gewone mensen er nooit een kopen.”
De Telegraaf, 30 juni 1987
Een paar dagen na de première verschijnen de eerste recensies:
Geheim Agent serieuzer in „The living Daylights”
LONDEN, donderdag
De ingrijpende verjongingskuur van het verschijnsel James Bond lijkt in alle opzichten mooi gelukt. Niet alleen is er het nieuwe en mannelijker gezicht van Timothy Dalton, de jongere vertolker van 007, zelfs Miss Moneypenny, al veertien films lang de stille aanbidster en al 25 jaar hopend op een intiem avontuur met de vermaarde held, heeft jeugdiger trekken gekregen dank zij de actrice Caroline Bliss, geboren in de maand dat James Bond zijn debuut op het witte doek maakte. Over de hele linie hebben de makers van de succesvolste filmserie aller tijden het aangedurfd de stijl te veranderen en te moderniseren.
door HENK TEN BERGE
Het spektakel en de stunts zijn uiteraard gebleven, de sfeer en het verhaal hebben meer de vorm aangenomen van een romantische avonturen-komedie met de mens centraler dan in de voorgaande Bond-afleveringen. Het succes bij de wereldpremière eerder deze week bewees dat ze in de roos hebben geschoten.
Serieuzer
Op de ochtend na het feest stapte de 78-jarige producent Cubby Broccoli dan ook uiterst tevreden rond. „De keuze van Timothy Dalton als de nieuwe Bond was natuurlijk een ideale aanleiding om over te gaan tot deze ingreep die vooral op rekening komt van de schrijvers Richard Maibaum en Michael Wilson.
Routine is het grootste gevaar dat zo’n serie bedreigt en we hebben altijd met succes kunnen voorkomen dat we in herhalingen vielen. Maar ook zonder een nieuwe acteur in de titelrol waren we wel tot modernisering overgegaan.
Het script voor „The living Daylights” was al kant en klaar toen Timothy er pas bij kwam. Het is daarna nauwelijks aangepast. Hier en daar een beetje in de dialogen want Tim bleek perfect in het nieuwe concept te passen. Hij was duidelijk anders dan zijn voorgangers, serieuzer en doortastender in zijn optreden, een toffere jongen en niet meer de arrogante he-man die voortdurend voor de show omgeven wordt door mooie stukken. Deze James Bond mag echt betrokken raken in een liefdesaffaire.”
Nòg een tevreden gezicht the day after the night before: Timothy Dalton, de James Bond voor de jaren negentig. (...)
„Tim” Dalton is voorlopig voor vier produkties door Cubby Broccoli gecontracteerd. Deze 007 zou er geen bezwaar tegen hebben wanneer Maryam d’Abo opnieuw zijn maatje zou worden, de eerste leading lady in zijn roemruchte leven die echt naar hem overloopt en van de held meer verwacht dan alleen maar een leuke slotscène. Wat Maryam betreft mag de vriendschap voortduren. (...)
De allervrolijkste uit het Bond-gezelschap evenwel bleef Jeroen Krabbé, wiens rol als Bonds rivaal door de internationale pers uitstekend werd ontvangen. Hij speelt hem ook met alle tonen en kleuren die een goed acteur tot zijn beschikking heeft: aanvankelijk wat tragisch en meelijwekkend en later, wanneer in het verhaal zijn overwinning naderbij lijkt te komen, zelfverzekerd en met een superieure glimlach. Even later zal het volgens de ongeschreven wet van James Bond toch verkeerd met hem aflopen.
Jeroen onderging de afgelopen dagen zeker zeventig interviews met de Engelse en Amerikaanse media en hij deed dat charmant, vakkundig en als een boeiende verteller.
Gekste klant
Afgeluisterd aan zo’n tafeltje nadat hem gevraagd werd wat hij met alle aanbiedingen gaat doen: „Ik wil niet aan de lopende band rollen spelen. Ik wil ook tijd voor mijn gezin overhouden en de gelegenheid hebben om te schilderen. Mijn agente in Los Angeles vindt me haar gekste klant, de enige die niet wil werken! Ik accepteer hooguit de helft van alle aangeboden rollen. Ik vind het leuk om te doen en wil het leuk houden. Echte ambities heb ik niet. Ik heb pas een piepklein rolletje gedaan in „A world apart” van Chris Menges in Zimbabwe, bijna voor niks. Het reizen kostte me meer dan het werken. Het is een felle anti-apartheidsfilm. (...)
Komende dinsdag vindt in het Amsterdamse Tuschinski-theater de gala-première plaats van „The Living Daylights”. Nederland is het tweede land waar de nieuwe Bond in première gaat. Timothy Dalton, Maryam d’Abo en uiteraard Jeroen Krabbé zullen die eerste voorstelling met hun aanwezigheid opluisteren. Producent Cubby Broccoli brengt daarmee een bijzonder eerbetoon aan ons land dat „het beste Bond-land ter wereld is.
Percentsgewijs bezorgde Nederland onze laatste vijf produkties de meeste bezoekers. Ik hoop dat Holland ook van de Bond-nieuwe-stijl gaat houden.”
De Telegraaf, 2 juli 1987
De jaren negentig heeft de Bond van Dalton niet gehaald. Dat lag niet aan hem. MGM verkeerde weer eens in zwaar weer, het duurde en duurde maar voordat Bond 17 van de grond kwam. Op het moment dat er dan eindelijk groen licht kwam, bedankte Dalton voor de eer en mocht Pierce Brosnan alsnog de honneurs waarnemen. De zogenaamde four picture deal van Dalton duurde slechts twee films.
James Bond is anders, maar de stunts niet
Hij is vriendelijker, menselijker, charmanter en bescheidener. En gelooft veel meer in romantiek dan in sex. Afgaande op de Britse recensies na de wereldpremière in Londen van afgelopen maandag zijn dit de eerste overheersende indrukken van de nieuwe James Bond, die in het spoor van zijn gouden voorgangers als geheim agent 007 de internationale filmwereld moet veroveren.
Sean Connery met zes en Roger Moore met zeven Bondfilms zijn daar ruimschoots in geslaagd. En de grote vraag is nu of de 40-jarige Shakespeare-acteur Timothv Dalton ‘het’ ook in zich heeft. Met dat ‘het’ bedoelt men de onweerstaanbare aantrekkingskracht die de Bond-films nu zo’n 25 jaar lang op het bioscooppubliek hebben uitgeoefend. Voor zover men dat heeft kunnen nagaan hebben gedurende die tijd in totaal meer dan anderhalf miljard mensen gekeken naar veertien films over de onstuimige activiteiten van 007; de grote creatie van de Engelse schrijver Ian Fleming.
En nu is dan vanaf volgende week ook in Nederland te zien The Living Daylights, gebaseerd op één van Flemings creaties van een enge adonis om het vuile werk op te knappen en een excentrieke Amerikaanse wapenhandelaar. Maar als het gaat om het notoire, extravagante schurkentype dat in de voorgaande Bond-films domineerde, spelen dezen duidelijk in de tweede divisie. Jeroen Krabbé, die met veel verve Koskov, de Russische generaal speelt, zegt er zelf van: „Koskov doet natuurlijk wel stoute dingen, maar een echt doortrapte en gemene schurk is hij niet. En ook dat is een duidelijk verschil met de vorige Bond-films”. (...)
In tegenstelling tot Connery en Moore is Dalton wel degelijk een lezer van Ian Fleming. Hij kent al diens Bond-verhalen en heeft een geheel eigen beeld van agent 007. Vandaar opeens het andere karakter van James Bond. De held zelf is anders, maar de verpakking met wilde klopjachten, spectaculaire achtervolgingen, compleet met een grillig mozaïek van stunts en effecten echter niet.
Leeuwarder Courant, 3 juli 1987
Vanaf 4 juli verschijnt in De Telegraaf in negen delen het complete verhaal van de film (iets wat ze twee jaar daarvoor bij A View to a Kill ook gedaan hebben). Een paginagroot artikel nauwkeurig uitgetikt. Gekkenwerk als je het mij vraagt.
Van The Living Daylights is nooit een novelisatie verschenen aangezien er al een Fleming-boek bestond met deze titel, maar dit uitgeschreven verhaal zou hier voor door kunnen gaan.
4 juli, afl. 1: ‘James Bond mist mooie blonde scherpschutter… met opzet!’
6 juli, afl. 2: ‘In een doodkist naar de vrijheid’
9 juli, afl. 3: ‘De melkboer rekent rigoureus af…’
10 juli, afl. 4: ‘Cellokoffer leidt KGB om de tuin…’
11 juli, afl. 5: ‘James Bond gooit Q.’s trucendoos open’
13 juli, afl. 6: ‘Koelbloedige moord op KGB-chef Pushkin’
14 juli, afl. 7: ‘Een hart op een bed van diamanten’
15 juli, afl. 8: ‘James Bond verrast Koskov in de woestijn’
16 juli, afl. 9 (slot): ‘Luchtzak redt Bonds leven’
Extra aandacht voor die andere Nederlandse deelnemer:
100 produkten te zien in nieuwe James Bondfilm
PHILIPS SPEELT MEE MET 007
door Dons Reerink
EINDHOVEN, zaterdag
Aan de nieuwste James Bond film „The Living Daylights” heeft Nederland een fikse bijdrage geleverd. Niet alleen speelt onze eigen Jeroen Krabbé de rol van Russisch geheim agent Koskov. Wie goed kijkt kan ruim honderd Philips produkten tellen, en dat is maar een deel van de driehonderd die in totaal „meespelen.”
Speciaal voor deze film ontwierp Philips’ afdeling vormgeving een zogeheten keyfinder. James Bond krijgt dit apparaatje, bekend als verklikker van zoekgeraakte sleutels, mee van „O”, laboratorium-man van de Britse geheime dienst. „Er zitten twee batterijtjes en wat gesoldeerde draadjes in, en een heel klein luidsprekertje dat piep-piep-piep zegt als je fluit,” aldus Fred Fransen, coördinator consumentenprodukten.
„In de film komt er bovendien verdovend gas uit (voor speciale vrienden heb ik ook een paar zo laten maken) en zit er een springlading in. Een keyfinder is op zich niet nieuw, maar gewoonlijk is het een plastic vierkant doosje. Wij wilden natuurlijk een eigen herkenbare vormgeving.”
„In de film zitten vier scènes waar het apparaatje duidelijk in beeld is. Voor ons is het verder een promotioneel artikel dat je als weggevertje gebruikt in plaats van de ballpoint of de aansteker. We hebben er om te beginnen 100.000 laten produceren.”
Miljoen dollar
Philips leverde voor deze vijftiende Bond-film exclusief alle telecommunicatieapparatuur, meet- en regelapparatuur, audio en video, complete kantooruitrustingen, lichtsysteem, bewakingssystemen en een groot aantal huishoudelijke apparaten. Een CD-speler met raketuitrusting behoort natuurlijk niet tot het normale Philips assortiment. „Maar in ’t algemeen gaat het om standaardapparatuur,” zegt Fransen, „waar we soms wel aparte programma’s voor hebben geschreven.”
Normaliter moet een fabrikant die produkten voor een film wil leveren daar een lieve duit voor neertellen. Fransen: „Het bedrag varieert met het aantal seconden dat je in beeld bent, maar een miljoen dollar is helemaal niet gek.” Philips heeft voor deze film geen cent betaald.
„Waarschijnlijk omdat we in Europa één van de weinigen zijn met zo’n breed scala aan produkten. Dat was voor de Bond-organisatie makkelijk: ze hoefden niet voor het ene apparaat naar de ene, en voor het andere naar de andere fabrikant.”
Het is niet de eerste keer dat Philips apparatuur levert voor een Bondfilm. In 1981 waren produkten te zien in „For Your Eycs Only” en in 1985 in „A view to a kill.” „Bij die produkties werden we pas in een vrij laat stadium betrokken,” vertelt Fransen.
„Dit keer kregen we het filmscript ter inzage, en werd ons ook gevraagd om suggesties te doen voor geschikte apparatuur. Zo ontstond het idee voor de keyfinder. En zo ontdekten mensen van de Bond-organisatie tijdens een bezoek aan het concern de vidiwall (een wand vol beeldschermen), die ze vervolgens in het verhaal hebben ingepast.” (...)
De Telegraaf, 4 juli 1987
Op 7 juli is de Nederlandse première van The Living Daylights. Na Engeland op 27 juni en Ierland op 3 juli (een afspraak die waarschijnlijk al was gemaakt met Pierce Brosnan in het achterhoofd), het derde land waar de film in première gaat. De Verenigde Staten is op 31 juli aan de beurt, België pas op 1 oktober.
Bont gezelschap rond 007
door Henk ten Berge
AMSTERDAM, woensdag
James Bond, toevertrouwd aan de zorgen van zijn gevaarlijkste vijand die hem bovendien als een charmante gastheer en gids rondleidde door oud-Amsterdam: die merkwaardige scènes waren het afgelopen etmaal te zien in de hoofdstad.
Timothy Dalton, de nieuwe vertolker van 007 en zijn bevallige partner Maryam d’Abo waren de Noordzee overgestoken ter opluistering van de Nederlandse première van „The Living Daylights"” in het Tuschinsky-theater en verkeerde uiteraard in het gezelschap van Jeroen Krabbé die in de film fungeert als de corruptste KGB-generaal Koskov, de traditionele tegenstander van ’s werelds bekendste geheim agent.
Jeroen, die behalve acteur ook een verdienstelijk schilder is en een handige kok, had zich voorgenomen een maaltijd te bereiden voor het beroemde gezelschap wanneer ze bij hem thuis zijn andere artistieke werk kwamen bekijken. Later voer hij zijn collega’s die „vrienden voor het leven zijn geworden” in een open boot door de Amsterdamse grachten tijdens een van de zachtste nachten van het jaar.
De Telegraaf, 8 juli 1987
Een greep uit de recensies:
Timothy Dalton brengt Bond weer op niveau
Door Peter Slavenburg
Na Dr. No, de oudste James Bond-film, die vijfentwintig jaar geleden het licht zag, is aflevering vijftien, de nieuwste, zonder meer de beste van de Bond-serie. The Living Daylights is hard, snel en spectaculair, zonder de ongeloofwaardige onzin van de Bond-produkties van de laatste jaren. Voor een niet gering deel is dat te danken aan Timothy Dalton, de acteur die de zaak overnam van Roger Moore: de te oude, te dikke en te minzame 007. Dalton, 41 jaar, zocht en vond zijn inspiratie vooral in de boeken en verhalen van Ian Fleming zelf: „Per slot van rekening war die boeken de basis van alles.” (...)
Wat vooral opvalt is dat Dalton aanzienlijk harder is dan zijn laatste voorganger: directer, beslister en grimmiger. Dalton: „Ik wilde niet hetzelfde doen als Connery en Moore deden, maar ook niet iets heel anders: zij deden het — hoe verschillend ook — per slot van rekening goed. Daarom heb ik alle boeken van Fleming gelezen en voor mij zelf een nieuw beeld van Bond gecreëerd.
Voor mij is Bond veel meer dan hard. Hij leeft voortdurend op de rand van leven en dood en is daarom erg aan een aangenaam leven gehecht. Bond is een man van principes in een wereld waar bijna geen principes gelden. Hij doet geen dingen die hij niet smaakvol vindt, zoals Kara doodschieten aan het begin van het verhaal: dat beschouwt Bond als een ordinaire moord en dus doet hij het niet, ook al is het zijn opdracht.” (...)
„Het aardige van deze film is naar mijn idee, dat het bijna een reflectie van de werkelijkheid is. Kijk maar in de krant: Amerika handelt illegaal met wapens, in Rusland probeert de president de lastigste KGB-mannen van zich af te schudden. Natuurlijk is alles in het verhaal fictie, maar helemaal onzin is het niet.” (...)
Voor wat betreft zijn toekomst heeft Dalton geen vastomlijnde plannen. Het komend najaar gaat hij in Londen het toneel weer op, dat staat vast, maar verder zegt hij: „Geen idee. Of er een volgende Bondfilm komt valt nog niet te voorspellen. De praktijk leert dat het zo’n anderhalf jaar duurt voor dat besluit valt.”
Dalton zou de rol van 007 graag nog een keer willen spelen, maar zesmaal optreden als Bond, zoals Moore en Connery deden, lijkt hem wat veel. „De films verschijnen met een snelheid van gemiddeld twee per jaar. Over tien jaar ben ik vijftig, dat is veel te oud, dat kan niet. Nee, ik zie verder wel. Een echte wens heb ik niet, ik wil alleen in staat zijn keuzes in mijn werk te maken. En verder houd ik van vissen. Het aardige van deze film is, dat hij me de kans geeft te vissen in alle uithoeken van de wereld.”
Het Vrije Volk, 8 juli 1987
Een nieuwe toekomst met „The living Daylights”
Thans dus ook in maar liefst 66 Nederlandse theaters: „The living Daylights”, het nieuwste opwindende avontuur van James Bond, nu met het vastberaden gezicht van Timothy Dalton als een doortastende held in de kracht van z’n leven, met wie de wereld gerustgesteld de jaren negentig in kan; met Maryam d’Abo als de jongste en meest ontwapenende leading lady uit het rijke liefdeleven van 007;, met Jeroen Krabbé in de rol van de corrupte dubbel gokkende KGB-generaal Koskov; de brutale stunts, de voortdurende spectaculaire acties, de vertrouwde doolhof van complotten en intriges. (...)
Het plot is nooit het allerbelangrijkste geweest in de Bond-films. Zolang het maar mooie voorzetjes geeft tot actie en dynamiek, als het maar voorziet in opwindende en oogstrelende panoramische beelden en vriend plus vijand gelegenheid biedt tot het laten ontploffen van grappen van niet-alledaagse allure, is het grootste deel van de pret al gegarandeerd. Een verschil met het tijdperk Roger Moore is dat nu ook de andere figuren daar nauwer in betrokken worden waar in het verleden 007 zelf het alleenrecht opeiste. Dat stijlverschil wordt zichtbaar in de bewegingen van de personages en het acteren waarvan dan ook meer wordt gevraagd. (...)
Typerend ook voor de gemoderniseerde benadering is de schurkenrol van Jeroen Krabbé, een creatie waarmee deze Amsterdammer voor een wereldpubliek hoog gaat scoren. Totnogtoe stond de Bond-boef ten voeten uit voor de absolute slechterik. De voor oost èn west corrupte Koskov van Krabbé gaat op tal van momenten door voor een wat meelijwekkend slachtoffer, soms zelfs voor een aardige en een beetje clowneske man en hij wordt een zelfverzekerde arroganteling wanneer de strijd zich in zijn voordeel lijkt te ontwikkelen.
Langs die patronen bouwt Jeroen Krabbé dat karakter op waarbij hij voor de wisseling van stemmingen zijn tegenstanders (en toeschouwers) steeds op het verkeerde been zet. De tastbare en onontkoombare boosaardigheid wordt aangedragen door zijn twee handlangers, van wie vooral Joe Don Baker als een ijzersterke louche wapenhandelaar en dealer in oorlogen een klassieke Bond-gestalte neerzet. Een troika dus in het kwaad. Maar James Bond werd er niet minder onverslaanbaar door.
Henk ten Berge in De Telegraaf, 9 juli 1987
Met naast bovenstaand artikel deze prachtige sneer van Ten Berge:
Onwellevendheid van bekende Nederlanders
De continentale première van de nieuwe James Bondfilm „The Living Daylights” in het Amsterdamse Tuschinski-theater is een feestelijke gebeurtenis geworden. De aanwezigheid van vier vedetten uit de film, Timothy Dalton, Maryam d’Abo, Jeroen Krabbé en Joe Don Baker (die op het allerlaatste moment nog naar Nederland vloog), was daar zeker debet aan.
Jammer is het dat zulke avonden hier altijd moeten lijden onder het optreden van zogenaamde bekende Nederlanders. Ivo Niehe werd in Tuschinski op ons losgelaten en ontketende op het toneel een pijnlijke amateuristische vertoning waarin misplaatste grappen en valse informatie op elkaar werden gestapeld. Hij beledigde Barbara Broccoli, dochter en volwaardige zakelijk partner van de grote producent Cubby Broccoli, door haar voor te stellen als een produktie-assistente en scoorde de onbeschoftheid van het seizoen door de leading lady van de film Maryam d’Abo volkomen te vergeten.
Ivo Niehe in 1987
Wel verloor hij zich neerbuigend in aandacht voor de aanwezige „hoogwaardigheidsbekleders” die later in wellevendheid van hetzelfde niveau bleken te zijn. De film liep ten einde, de titels gleden nog over het doek, de sterren stonden op het punt het toneel te betreden maar de heren beschikten niet over enige beleefdheid en stoven de gang al op: Amsterdams gastheer Van Thijn voorop, gevolgd door de ministers Van Eekelen, De Korte en Nijpels. Op weg naar de hapjes?
Ze werden nota bene teruggestuurd naar de zaal waar het „normale” publiek, de echte liefhebbers, wèl bleken te weten hoe het hoort en de sterren een hartelijk applaus en een staande ovatie bezorgden.
HtnB.
De Telegraaf, 9 juli 1987
Monogame James Bond begint zijn tweede jeugd
Door HANS BEEREKAMP
Terecht noemt producent ‘Cubby’ Broccoli zijn vijftien James Bond-films ‘de meest succesvolle serie uit de filmgeschiedenis’. In het Nederlandse bioscoopbedrijf worden de bezoekcijfers over een heel jaar doorgaans van de kanttekening voorzien dat het een jaar met of zonder een nieuwe Bond betreft. (...)
(...) de toon van de film, voor de vierde achtereenvolgende keer geregisseerd door John Glen, past zich aan bij de tweede jeugd van de hoofdrol. Het scenario is spannend, consistent en tot op zekere hoogte geloofwaardig. Daardoor bereikt The Living Daylights nagenoeg het niveau van Dr. No en From Russia With Love, nog steeds de beste Bond-films. Als de toenmalige 007, Sean Connery, niet de eerste James Bond geweest was, en de Britse geheim agent dus niet voorgoed gedefinieerd zou hebben, dan zou Dalton moeiteloos de beste Bond genoemd kunnen worden.
The Living Daylights , gebaseerd op een van de laatste nog ongebruikte korte verhalen van Fleming, is zo serieus dat men zich bijna zorgen zou gaan maken over de continuering van het commerciële succes. De cijfers van de eerste twee dagen in Londen wijzen echter op het tegendeel: weer heeft Bond huisrecords gebroken.
Direct na het land van herkomst, en een paar weken voor de Verenigde Staten, is The Living Daylights al in Nederland te zien. Die eer hebben we niet alleen te danken aan een bijzondere staat van dienst van 007 in onze bioscopen, waar het succes altijd nog iets groter is dan in andere Europese landen, maar ook wellicht aan een niet onaanzienlijke vaderlandse bijdrage. Iedereen hoort zo langzamerhand doordrongen te zijn van het feit dat Jeroen Krabbé een van Bonds tegenstanders speelt, de voor eigen rekening opererende KGB-generaal Georgi Koskov. Krabbé is een beminnelijke, hebzuchtige schurk, geen diabolisch meesterbrein. Hij is gemeen, egoïstisch en overleeft de laatste confrontatie met Bond, zodat een terugkeer zeker niet uitgesloten mag worden. Weinig Engelstaligen zullen vallen over zijn accent, dat onmiskenbaar meer Hollands dan Russisch klinkt. Door de successen van Rutger Hauer en Krabbé in Hollywood en Londen begint dat Hollandse accent steeds meer de traditie van teutoonse filmschurken te overvleugelen.
Vanuit een oogpunt van Holland Promotion is het Eindhovense aandeel in The Living Daylights misschien belangrijker. Philips Electronics ontwierp ter waarde van drie miljoen gulden geavanceerde spionageapparatuur, die door de filmmakers gratis gebruikt mocht worden, mits de naam Philips enkele keren in beeld zou verschijnen en de firma in advertenties gebruik kon maken van haar aandeel in de film. Met name voor de Noord- en Zuidamerikaanse markt schijnt die verbondenheid met de filmglamour zeer belangrijk te zijn. Zo zien we dus onder meer een digitale autoradio automatisch naar de golflengte van de politiezender verspringen en een sleutelring, die op het geluid van de eerste gefloten maten van Rule Brittannia een verdovend gas produceert. Philips’ grootste trots, een volgens de laatste technologische inzichten vormgegeven muur van videobeelden, valt bij die meer opzichtige bijdragen enigszins in het niet. (...)
Op een enkel punt is de herboren Bond echter inferieur aan de door Moore en Connery gevestigde norm. Met het oog op de door praktisch alle westerse regeringen gevoerde campagnes is Bond monogaam geworden. Dat mag maatschappelijk nuttig en noodzakelijk zijn, zulk gedrag klopt niet met de levensstijl van een voortdurend de dood trotserend geheim agent. Het lijkt wel of 007 verliefd is op zijn leading lady, een eerder vertederende dan gevaarlijke Tsjechische celliste, gespeeld door de ook al half-Nederlandse Maryam d’Abo. Nog ernstiger is de vervanging van Lois Maxwell als Miss Moneypenny, de moederlijke secretaresse van Bonds opdrachtgever M, door een jonge bloem wier schoonheid door een opzichtige bril niet verhuld kan worden.
De verjongingskuur van Bond is soms iets te ver doorgeslagen. The Living Daylights, keurig voorzien van een Russische en een Amerikaanse schurk om de détente niet in gevaar te brengen — en dat is dan ook alles wat we van het verhaaltje willen prijs geven — , geeft daarentegen zoveel nieuw elan aan de beproefde formule, dat niemand zich dit keer hoeft te schamen voor de gang naar de bioscoop die U anders ook wel gemaakt zou hebben.
NRC, 9 juli 1987
Nieuwe Bond overtuigt maar mist oude charme
THE LIVING DAYLIGHTS. Regie: John Glen. Met: Timothy Dalton, Maryam d'Abo, Joe Don Baker, Kamran Shah en Jeroen Krabbé.
Heeft hij het, of heeft hij het niet? Dat was de brandende vraag die de fans van James Bond de afgelopen maanden bezighield, nadat zij gehoord hadden dat de Britse acteur Timothy Dalton in de huid van agent 007 zou kruipen. De liefhebbers kunnen gerust zijn, Dalton ‘heeft’ het, maar hij is wel anders.
De laatste Bond-vertolker Roger Moore was een echte gentleman, van wie de ironische glimlach niet van het gezicht te branden was. Hij liet zien dat je het werk voor de geheime dienst ook weer niet al te serieus moest nemen. Timothy Dalton is een echte agent, lachen gaat hem moeilijk af en zijn optreden is realistischer, misschien ook iets saaier en voorspelbaarder. Hij mist de natuurlijke uitstraling van Roger Moore. (...)
Met de gebruikelijke humor heeft de nieuwe hoofdrolspeler het zoals gemeld wat moeilijk. Gelukkig wordt dat gecompenseerd door andere acteurs. Met name Jeroen Krabbé is in zijn rol van de kwade genius Koskov uiterst komisch, zelfs op het koddige af. Dat ondergraaft zijn kwaadaardige uitstraling, maar verhoogt het kijkplezier.
Producent Albert Broccoli en het bioscoopbedrijf wachten in spanning af of de nieuwe Bond zal aanslaan. De laatste aflevering met Roger Moore was een groot succes, maar dat kan ook gelegen hebben aan de commercieel slimme zet om popster Grace Jones een rol te geven. Zo’n toegevoegde publiekstrekker ontbreekt nu, en Timothy Dalton zal in zijn eentje moeten bewijzen dat de formule ook een nieuwe generatie kan bereiken.
James Bond is een fenomeen, een genre apart, dat leunt op spectaculaire effecten, kleurige buitenlandse locaties en ingenieuze achtervolgingen. Al die ingrediënten zitten ook in The Living Daylights, nu maar afwachten of de nieuwe mix ook aanspreekt.
ROB DE KAM
Nieuwsblad van het Noorden, 10 juli 1985
Het publiek weet soms ook niet wat het wil. Vonden velen Roger Moore te frivool, Timothy Dalton is zijn tegenpool, die enorme stap is na twaalf jaar gewoon even wennen.
De castlist bovenin expres laten staan vanwege een grappige naamswisseling...
Herhaling is basis James Bond-succes
(...) Het risico opzoeken, maar nooit gevaar lopen. Zoals Tarzan met een gerust hart een stel krokodillen tegemoet zwemt, zo loopt Bond zonder probleem, in een net pak en gekamd haar, een mijnenveld in. Maar dat is juist de charme van dit soort films. Het is zo onwerkelijk dat wegdromen verplicht is. Toetsen aan de werkelijkheid maakt niet de film maar de kijker ridicuul. De verhaalinhoud doet er niet toe. Het verhaal is slechts verplicht daar anders Bond geen avonturen kan beleven. (...)
(...) De nieuwe Bond is haast angstaanjagend monogaam. Zo heeft Bond geen enkele belangstelling voor de aantrekkelijke secretaresse. Bijna krijg je de indruk dat er iemand van de Aids-campagne heeft meegeschreven aan het scenario. Niet de seks maar de liefde staat voorop.
Deze keus komt de film zeker ten goede. Hoewel seks een boeiende hobby is en zeker actie met zich meebrengt, legt het de zaak wel stil. Daarbij komt dat de erotiek van de Bond-films wel erg ouderwets is geworden. Weglaten is een goede keus gebleken en maakt de film minder brokkelig. (...)
Toch mist de nieuwste Bond-film de sprankeling van de meeste vorige. Niet in de laatste plaats omdat Sean Connery toch de enig echte Bond is en blijft. (...)
Connery heeft de uitstraling van de man die alles altijd onder controle heeft, maar tegelijk alle gevoelens van een mens heeft. Hij is bijzonder, maar met een haast alledaagse herkenbaarheid. De nieuwe Bond, Timothy Dalton, moet dat ten enemale ontberen. Hij heeft het niet in zich om ook maar in de buurt van de schaduw van Connery te komen.
Roger Moore had die gave wel, maar ook hij heeft nooit Connery echt van de eerste plaats kunnen verdrijven. Moore bleef toch tweede keus. Waarschijnlijk zal de nieuwste Bond-vertolker Timothy Dalton net zo vaak Bond spelen als George Lazenby: één keer. James Bond is ook geen rol maar een fenomeen. Zoiets kunt je niet leren, dat moet je in je hebben.
Voor het Nederlandse publiek mag het meespelen van Jeroen Krabbé als de Rus Koskow, die grote belangstelling voor Westerse waarden koestert, niet onvermeld blijven. Niet zijn eerste buitenlandse rol, maar tot nu toe wel zijn belangrijkste. Het is aan het genre eigen dat de personages nooit echt tot leven komen, maar dat meegeteld heeft Krabbé toch een weinig geloofwaardig personage neergezet. Na enige scènes komt het idee opzetten dat Krabbé slechts met één gevoel speelde: dat ik aan deze film mee mag doen! Een gemiste kans, want in Jumping Jack Flash speelt hij wel geloofwaardig een duister personage waarin hij op pakkende wijze humor weet te leggen. Krabbé kan het wel maar heeft het niet gedaan.
The Living Daylights is als een geslaagde Bond-film aan te merken en de liefhebbers komen vol aan hun trekken. Van 007 zullen we in de toekomst zeker nog horen.
Ronald van Eerten
De Waarheid, 10 juli 1987
Sterk stuntwerk in nieuwste James Bond- film
(...) Timothy Dalton houdt de toorts en de bond-koorts brandend in The living daylights geregisseerd door John Glen. Zoals gewoonlijk krijgt de eerstverantwoordelijke man van de Bond-films assistentie van honderden medewerkers, van wie de stuntlieden een superstatus innemen: het publiek komt vooral voor de nog nimmer vertoonde klapper, voor de snelheid waarmee de vaak moorddadige handelingen zich voltrekken. John Glen stopte The living daylights er vol mee.
Boven Gibraltar dropt hij parachutisten, die de puntige rotsen onder zich weten en het diepe water van de Middellandse Zee. Zogenaamde Tsjechische grenspolitie krijgt te maken met de nieuwste wapens en (Britse) vindingen op technisch- en lasergebied. De Russen worden per traditie in de Bond-films bij de neus genomen door de veel handiger westelijke klassevijand, hoewel Jeroen Krabbé, als altijd enthousiast acterend, in de rol van een dubieuze Sovjet-generaal geruime tijd op hetzelfde niveau tegenspel biedt. De camera’s werden opgesteld in Oostenrijk, de Verenigde Staten, Engeland en Marokko, ook de locatie voor de opnamen die zich in Afghanistan afspelen. Drugs- en wapenhandel hebben de echte boeven uit vorige films verdrongen. Het verschil tussen goed en kwaad is niet zo duidelijk aangegeven in deze film.
Daltons vlucht uit het bedreigde gebied, samen met de frêle Maryam d’Abo en achternagezeten door een echte killer, inspireerde de bedenkers van de filmstunts tot, letterlijk en figuurlijk, een hoogstandje, waarbij de kijkers met hoogtevrees beter de ogen kunnen sluiten. Dalton heeft de vuurproef doorstaan, hoewel wij wel de droge, afstandelijke humor hebben gemist van een Connery en een Moore, routiniers die met een knipoog of een grimas een scène boven zichzelf konden verheffen. In een volgende film, als ook Dalton meer lef heeft gekregen, kan hij ook in dit opzicht een volwaardige Bond worden.
SYMEN KINGMA
Leeuwarder Counrat, 10 juli 1987
Het 25-jarig jubileum van 007 wordt gevierd met de special Happy Anniversary 007:
25 jaar James Bond
Roger Moore, de vorige James Bond, presenteert vanavond (Nederland 1, 22.00 uur) vanaf verschillende lokaties fragmenten uit Bondfilms van de afgelopen 25 jaar. In die fragmenten spelen Scan Connery en hijzelf (en in mindere mate George Lazenby) de hoofdrol. Ook fragmenten van de nieuwste Bond ‘The living daylights’ met met in de hoofdrol de nieuwbakken Bond Timothy Dalton. Op de filmpagina van de Vrijdagbijlage staat een uitgebreid verhaal over 25 jaar James Bond. Van ‘Doctor No’ tot ‘The living daylights’.
Nieuwsblad van het Noorden, 10 juli 1987
Deze special staat in zijn geheel bij de extra's op de dvd en blu-ray van The Living Daylights (hier verkrijgbaar).
Nog een kortje de dag daarna in het Limburgsch Dagblad:
(...) Timothy Dalton is een waardig opvolger van Connery en Moore. Hij maakt 007 zelfs een beetje menselijker en warmer dan zijn afstandelijke voorgangers. Krabbé als de dubbel-spel spelende Koskov doet wat klunzig aan. Ik weet niet of het script het zo voorschrijft, maar Koskov is eerder een zielige dan een doortrapte slechterik, een beetje belachelijk zelfs. Verder ontbreekt het niet aan mooie stoeipoezen en technische snufjes die zo kenmerkend zijn voor de Bondfilms. Na vijfentwintig jaar is 007 nog steeds goed voor een avondje pretentieloos amusement.
Gemma Wildenberg.
Limburgsch Dagblad, 11 juli 1987
Tot zover de 'deskundigen', het bezoekersaantal laat aan niets te wensen over; The Living Daylights is een ongekend kassucces.
Al bijna een half miljoen bezoekers Living Daylights
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM, donderdag
De nieuwe James Bond film The Living Daylights loopt als een trein. Volgens filmverhuurbedrijf UIP in Amsterdam zijn er in precies twee weken 400.000 bezoekers geweest.
Dit bezoekersaantal ligt tussen de 5 a 10 procent hoger dan bij de voorlaatste Bond-film A View to a Kill. De vergelijking wordt wat bemoeilijkt doordat de toegangsprijzen voor A View to a Kill wat lager waren.
The Living Daylights is te zien in 67 bioscopen in 63 steden.
De Telegraaf, 23 juli 1987
Dat het niet enkel rozengeur en maneschijn is:
James Bond-akteur krijgt smartegeldLONDEN — Acteur Timothy Dalton, de nieuwe James Bond, heeft een onbekend bedrag aan smartegeld toegewezen gekregen door een rechtbank omdat het zondagsblad News of the World had geschreven dat hij ontslagen was als de nieuwe vertolker van de Britse geheim agent 007. Dalton wil het geld bestemmen voor het National Youth Theater in Groot-Brittannië.
De advocaat van Dalton, David Beuselinck, zei dat de onthullingen in de krant op niets gebaseerd waren. In maart vorig jaar schreef de krant het gewraakte artikel onder de kop “Tijd van komen en gaan voor 007”. De advocaat van de uitgever van News of the World en de toenmalige uitgever David Montgomery hebben het artikel inmiddels betreurd. Ook zal de krant de gerechtskosten betalen.
Nieuwsblad van het Noorden, 29 juli 1987
Rode Kruis tegen James Bond-film
Van onze kunstredactie
GENEVE — Het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) in Genève maakt bezwaar tegen het feit dat in de jongste James Bond-film The Living Daylights zonder toestemming gebruik is gemaakt van het Rode Kruis-embleem.
In enkele scènes van de film zijn emblemen van het Rode Kruis te zien op zakken waarop staat dat ze geneesmiddelen bevatten maar waar in werkelijkheid opium in zit. Ook is het Rode Kruis-embleem te zien op helikopters die overduidelijk geen medische missie uitvoeren.
Nieuwsblad van het Noorden, 28 augustus 1987
Niets meer van gehoord. Zal wel met een sisser zijn afgelopen.
Voor Henk ten Berge tijd om te informeren hoe het ondertussen met onze nieuwe bezienswaardigheid staat:
Grote rollen voor Krabbé
door Henk ten Berge
AMSTERDAM, maandagDat het internationale succes voor acteur Jeroen Krabbé niet is opgehouden bij zijn rol in de James-Bondfilm „The Living Daylights”, is nu duidelijk geworden: voor maar liefst twee grote buitenlandse produkties tegelijk is hij gecontracteerd. In oktober speelt hij in New York met de Amerikaanse ster Amy Irving (ook bekend als de echtgenote van Steven Spielberg) de hoofdrollen voor een grote komedie, die volgend jaar in de bioscopen komt. En kort daarvoor zijn dan de opnamen voltooid van de Engelse televisieserie „After the war”, waarin hij één aflevering lang een hoofdrol speelt met een minutenlange monoloog. Die serie wordt gemaakt door hetzelfde team dat eerder „Glittering Prizes” produceerde.
Zijn optreden in de Bondfilm, die in Nederland al binnen zes weken meer dan één miljoen bezoekers trok, heeft Jeroen Krabbé een stroom van aanbiedingen opgeleverd. „Onzin-films weiger ik, zelfs als er heel veel geld mee gemoeid is. Ik ben o.a. gevraagd voor Rambo III. Ik vind zulke films getuigen van slechte smaak, dergelijke rollen zouden mijn carrière alleen maar schaden. De rollen waarvoor ik deze herfst een tijdje moet pendelen tussen New York en Londen zijn mijn ideaal: afwisselende karakters, goede verhalen en entertainment op niveau,” aldus de Nederlandse acteur, die door de James-Bondfilm zo bekend is geworden dat hij tegenwoordig als een bezienswaardigheid door Amsterdam wandelt.
De Telegraaf, 7 juli 1987
Een ander groot Hollands succes in Hollywood datzelfde jaar beleeft Paul Verhoeven met RoboCop. Hij wordt als juryvoorzitter op het Nederlands Filmfestival binnengehaald als held en verloren zoon. RoboCop slaat in Amerika in als een bom en voert direct de top tien aan, totdat een paar weken daarna James Bond zich aandient...
(…) Onder de erkenning dat zijn „Robocop” een geraffineerd stuk vakwerk is, kan niemand uit. Hij voerde er enkele weken de Top-Tien van Amerika mee aan. Pikant genoeg werd hij van die positie verdreven door „The living daylights”, de James Bond-film met... Jeroen Krabbé. Dat bracht Verhoeven tot de verzuchting: „Dat uitgerekend een landgenoot en een goede vriend me daarvan moet verdrijven! (…)
De Telegraaf, 9 september 1987
Terloops wint Jeroen Krabbé nog een Gouden Hart(?):
(…) 'Gewone' Gouden Harten waren er voor onderen anderen Nelly Frijda, die haar uitverkiezing heeft te danken aan haar 'smeerpoetsrol' in het kassucces 'Flodder'. In dezelfde sector Film werd Jeroen Krabbé beloond voor zijn schurkenrol in de James Bond-film 'The Living Daylights'. In verband met nieuwe filmverplichtingen in Amerika kon de Amsterdamse acteur niet aanwezig en nam zijn moeder (Margreet Crommelin-Reiss) de ereprijs in ontvangst. (…)
Het vrije Volk, 27 oktober 1987
Flodder draaide ook in 1987. Als aan het eind van het jaar de balans wordt opgemaakt, heeft de tweede grote speelfilm van Dick Maas meer bezoekers getrokken dan James Bond. Niet verwonderlijk, de film rond de asociale familie kwam ruim een halfjaar eerder uit. Verhoevens RoboCop is nergens te bekennen in de top tien, die draaide in Nederland pas vanaf oktober.
FLODDER SUCCESVOLSTE FILM VAN HET JAAR
Van onze filmredactie
AMSTERDAM, donderdag
Met een recette van 26 miljoen gulden is „Flodder” het afgelopen jaar de grote winnaar geworden in de strijd om de gunst van het bioscooppubliek. Rond drie miljoen kijkers bezochten de familiefilm van regisseur Dick Maas en producent Laurens Geels.
Met die drie miljoen kijkers (gerekend vanaf de première vorig jaar december) neemt Flodder alleen al een vijfde van het (waarschijnlijke) totale bezoekersaantal van het afgelopen jaar voor zijn rekening. Omdat de cijfers van december bij de Nederlandse Bond voor Bioscoop en Filmondernemingen nog niet verwerkt zijn kan er geen totaalbeeld worden gegeven, maar men rekent er bij de NBB op dat het aantal bezoekers dit jaar niet ver af zal liggen van de vijftien miljoen, die vorig jaar de kassa’s passeerden.
Een positieve impuls aan de totaalcijfers van het afgelopen jaar gaven in december met name ‘The Last Emperor’ en ‘Dirty Dancing’. In de grote steden deed deze maand ook ‘Innerspace’ het goed. ‘Dirty Dancing’ slaat bij de jeugd over het hele land bijzonder aan. In vier weken tijd trokken de op dansmaat gesneden avonturen van een jong meisje in een zomerkamp 250.000 bezoekers.
Gezien het feit dat ‘The Last Emperor’ vanwege de lengte van de film slechts een keer per avond vertoond kan worden is een toeschouwersaantal van 180.000 in drie weken tijd extra opzienbarend. Het aantal theaters dat Bertolucci’s epos over het leven van de laatste keizer van China vertoont is inmiddels uitgebreid van 15 naar 25. Zo succesvol was de film in december, dat de recettes vergelijkbaar zijn met die van ‘Flodder’ in het afgelopen jaar.
Ook ‘Oei Ciornie’ trekt dagelijks volle zalen, maar doet dat noodgedwongen in minder theaters. Aanzienlijk minder belangstelling is er voor de Nederlandse relatiekomedie ‘Donna Donna’. Dat er om wansmaak niet gelachen wordt bewijst Mel Brooks science-fictionparodie „Space Balls”, die onmiddellijk na de lancering neerstortte.
FILM TOP TIEN 1987
1. Flodder 2. The Living Daylights 3. Beverly Hills Cop II 4. Platoon 5. Children of a lesser god 6. Dirty Dancing 7. The Last Emperor 8. Police Academy IV 9. The name of the rose 10. Ex aequo: Hector/ Crocodile Dundee
De Telegraaf, 31 december 1987
Nu hebben we dankzij De Telegraaf altijd een prachtig inkijkje gekregen in de wereld van James Bond. Geen krant die zoveel aandacht aan 007 schonk. Waarvoor bedankt. Neemt niet weg dat onderstaand artikel van Henk van der Meydens Privé-pagina van bedenkelijk niveau is:
James Bond trouwt zijn Vanessa
De actrice Vanessa Redgrave zal binnenkort in het huwelijk treden met de James Bond-ster Timothy Dalton. Vanessa en Timothy hebben al zestien jaar lang een stormachtige relatie met elkaar, maar nu vertellen vrienden dat het paar eindelijk een trouwdatum heeft vastgesteld.
De 50-jarige Vanessa leerde haar 40-jarige minnaar in 1971 kennen op de set van de film ‘Mary, Queen of Scotts’. Sindsdien speelde het paar ook vaak samen in diverse toneelprodukties.
Timothy en Vanessa wonen nog geen kilometer bij elkaar vandaan. Vanessa, moeder van drie kinderen, scheidde in 1967 na vijf jaar huwelijk van de regisseur Tony Richardson, van wie ze twee kinderen heeft. In 1969 kreeg ze een derde kind van haar toenmalige minnaar, de acteur Frank Nero. De vrijgezel Timothy Dalton won destijds de strijd om de opvolging van Roger Moore als James Bond. Daarmee werd Dalton met zijn veertig jaar de jongste James Bond in de geschiedenis van agent 007.
De Telegraaf, 3 maart 1988
Van een huwelijk tussen de twee is het nooit gekomen. Wellicht dat er destijds sprak van was, het strookt alleen niet met de vermelding op Wikipedia waar wordt vermeld dat het tweetal hun relatie in 1986 beëindigde.
Met Daltons leeftijd wordt altijd gegoocheld, want is zijn geboortejaar nu 1944 of 1946?
Wat echt totale onzin is, is de laatste zin. Sean Connery was 31 jaar toen hij Dr. No (1962) maakte, George Lazenby 29 in On Her Majesty's Secret Service (1969). Roger Moore was met 45 jaar ten tijde van Live and Let Die (1973) de enige die al een zekere leeftijd had, zeker gezien de twaalf jaar dat hij Bond nog zou vertolken.
In opmaat naar de volgende film, het eerste bericht daarover in het voorjaar van 1988: Dalton blijkt geen Lazenby de tweede...
Timothy Dalton opnieuw Bond
HOLLYWOOD – De Britse acteur Timothy Dalton, succesvol tegenspeler van Jeroen Krabbé in ‘The Living Daylights’, gaat zijn tweede James Bond-film maken. Producer Albert R. Broccoli maakte in Hollywood bekend dat Dalton de hoofdrol zal spelen in de zestiende James Bond-film ‘License Revoked’, die onder regie van John Glen vanaf half juli in Mexico City, Key West (Florida) en in de Londense Pinewood Studios wordt opgenomen. De première van ‘License Revoked’ is in de zomer van 1989.
Het Vrije Volk, 15 april 1988
Licence Revoked zij de krant uiteraard vergeven, dat was namelijk in eerste instantie de titel. Nadat gevreesd werd dat de titel in Amerika verwarring zou kunnen veroorzaken met Bonds rijbewijs dat hij kwijt zou raken, besloten de filmmakers (Cubby Broccoli, Michael G. Wilson, Richard Maibaum, allemaal Amerikanen overigens) enige tijd later dat Licence to Kill veiliger klonk.
Nieuws van het videofront, we zitten immers in de jaren 80:
Nieuwste James Bond weer het aanzien waard
Net als de filmindustrie vindt het videovak het elk jaar opnieuw prettig om de nieuwste James Bond-film te kunnen aankondigen. Welnu, het is zover. De meest recente avonturen van agent 007, verpakt in de smakelijke en succesvolle bioscoopfilm The Living Daylights, zijn vanaf deze week ook op video (Warner Home Video) mee te beleven. Dat wordt dus een verplichte gang naar de videotheek, te meer daar een van de hoofdrollen wordt gespeeld door onze eigen Jeroen Krabbé. (...)
De film begint meteen al goed met een ademstokkende luchtlanding op de rotsen van Gibraltar. Een militaire oefening of een echte spionnenjacht, dat is niet onmiddellijk duidelijk, maar als de eerste slachtoffers vallen en agent 007, die we al snel tussen de para's herkennen, letterlijk het diepe in moet, dan weten we dat twee uurtjes actie van de bovenste plank ons wachten.
Leuk is ook het aandeel van Jeroen Krabbé. Hij is de schurk in het verhaal, en dat is minstens zo'n belangrijke rol als die van James Bond. De tweede hoofdrol eigenlijk en, zoals bekend, zijn legendarische schurken hem voorgegaan. Toch krijgen we van deze Koskov niet meteen hoogte. Is hij nou een echte Rus en ‘dus’ een slechterik, of een Rus die het zijne denkt van Het Systeem en een dus in westerse ogen redelijk beschaafd en betrouwbaar mens.
De geheimzinnige, beeldschone celliste van het Tsjechische strijkorkestje (Myriam d’Abo) is dat ook niet helemaal duidelijk, hoewel wij over haar ook zo onze twijfels hebben. Speelt zij wellicht dubbelspel — en dan niet op de cello — en weet zij bijvoorbeeld iets meer van de bomaanslag die onder Koskovs ogen wordt gepleegd? En waarom gedraagt ze zich zo schichtig? (...)
Zoals gewoonlijk is de nieuwe James Bond-film weer zéér het bekijken waard. Ook al gaat iets van het effect van het grote bioscoopdoek verloren, de sfeer en het tempo van het verhaal blijven, en dat zijn juist de grote troeven.
TON DE ZEEUW
De Telegraaf, 7 mei 1988
Als uitsmijter nog één stukje over Licence to Kill. Sorry, Licence Revoked. Of nee...
(...) James Bond krijgt in zijn nieuwe avontuur ‘License provoked’, waarvoor deze week in de hitte van Mexico de opnamen beginnen, een muzikale tegenstander: Robert Davi, een voormalige operazanger. Tegenover Timothy Dalton, die opnieuw aantreedt als 007, speelt hij onder de naam Franz Sanchez een Duits-Latijnse schurk die in Zuid-Amerika regeringen probeert omver te werpen vanuit een machtspositie, zoals in het verleden dr. No, Goldfinger en Blofeld innamen. Bond-producent Cubby Broccoli lichtte aan de vooravond van zijn nieuwe produktie zijn keuze telefonisch toe: „Het verhaal wijkt nogal af van ‘The living daylights’, waarin jullie Jeroen Krabbé zo'n fantastische boef speelde. Het gaat nu om drugshandel en de politieke gevaren daarvan. Deze boef is ook niet een eenling zoals Krabbé, maar de spil van een intimiderende organisatie zoals we die in vroegere Bond-films regelmatig hadden. Robert Davi kende ik van wat kleinere filmrollen. Hij speelde in ‘The Goonies’ van Steven Spielberg en in ‘Raw deal’ met Arnold Schwarzenegger en was in enkele Amerikaanse televisieseries te zien.” (...)
Henk ten Berge in De Telegraaf, 22 juli 1988
James Bond will return... in LICENSE PROVOKED
