This is the end

Eerlijk gezegd denk ik dat het voor een groot gedeelte van de Bond-fans wel is afgelopen. James Bond wordt niet meer voor ons gemaakt. Al lang niet meer.

Als we de liefhebbers gemakshalve in twee kampen verdelen, van pak ’m beet de eerste 25 jaar en de laatste 25. Dat ronden we dan grofweg af bij Licence to Kill (1989) en daarna weer verder vanaf GoldenEye (1995).

Illustratie: Jeff Marshall

Dat levert een oneerlijke verdeling van 16 tegen 8 films op, maar dat is nu van ondergeschikt belang, we moeten immers ergens een grens trekken, ik kan er ook niks aan doen dat de laatste 25 jaar minder Bond-films zijn gemaakt. Voor mijn part leg je die grens bij A View to a Kill (1985), mag ook, Timothy Dalton is dan het grensgebied.

Waar het om gaat is dat die eerste groep, waartoe ik mezelf ook reken, zijn portie Bond ruimschoots heeft gehad. Zij zijn liefhebbers van Dr. No, van From Russia with Love, van Goldfinger en On Her Majesty’s Secret Service, van Live and Let Die en The Spy Who Loved Me. Stuk voor stuk klassieke titels, de één nog klassieker dan de ander.

Illustratie: Jeff Marshall

Die films zijn voor ons. Die films zijn stuk voor stuk goud. Als we lukraak een Bond-film uitzoeken om op te zetten tijdens het strijken, dan is het steevast een van die oudjes.

Dan de ‘nieuwe’ films, waarvan de eerste, GoldenEye, dit jaar 21 jaar geleden werd gemaakt. Nieuw is hier een relatief begrip.

Illustratie: Jeff Marshall

GoldenEye is een film voor de nieuwe lichting Bond-fans. Er was nogal wat veranderd sinds de laatste keer. Niet alleen door het aantreden van de nieuwe Bond (Pierce Brosnan), maar ook achter de schermen.

Cubby Broccoli liep op zijn laatste benen (het jaar daarop zou hij overlijden), de producentenrol werd geheel overgenomen door zijn dochter Barbara en stiefzoon Michael G. Wilson. Dertienvoudig Bond-scenarist Richard Maibaum was inmiddels niet meer, evenals titelontwerper Maurice Binder. Production designer Ken Adam was een tijdje geleden al aan de kant gezet en John Barry componeerde nog wel, maar niet meer voor Bond.

De film werd niet voor niets aangekondigd met It’s a new world, with new enemies and new threats.

Ondanks dat GoldenEye een fijne film is geworden, is ie niet voor ons gemaakt. Dat wil zeggen, voor de eerste groep.

En dat is nu helemaal het punt.

Illustratie: Jeff Marshall

Reikhalzend kijken we iedere keer weer uit naar een nieuw avontuur, je bent fan of je bent het niet, om telkens toch weer lichtelijk teleurgesteld naar huis te gaan. GoldenEye is een uitzondering op de regel, om nog maar te zwijgen van het sublieme Casino Royale (2006) — beide geregisseerd door Martin Campbell, maar dat terzijde. Daar staat tegenover: niet alle klassieke films zijn even sterk. 

Liep Bond in de jaren zestig voorop, hobbelde hij vanaf de jaren zeventig met de hausse mee en raakte hij vanaf de jaren tachtig achterop — eigenlijk heeft hij dat nooit meer weten in te halen. Enig lichtpuntje was wellicht de komst van Timothy Dalton die zijn tijd ver vooruit was, maar dat pikten we toen niet, zodat modernere filmhelden als Indiana Jones, John McClane, Martin Riggs en een gereanimeerde Bruce Wayne met de eer gingen strijken.

Illustratie: Jeff Marshall

Daarna de hernieuwde opleving met Pierce Brosnan, die ons de 21e eeuw in wist te kitesurfen (met alle gevolgen van dien), om het met Daniel Craig over een andere boeg voort te zetten. Niet alleen om de langstlopende filmserie koste wat kost te continueren, maar vooral om hem levensvatbaar te houden. Lees: een nieuw publiek te behagen. Wij als trouwe teleurgestelde aanhangers gaan toch wel. Is het niet om ons toch nog eens positief te laten verrassen, dan wel om lekker te mopperen. Want met een paar schamele verwijzingen en een Perzische poes red je het niet.

We moeten ons er maar bij neerleggen dat James Bond niet meer voor ons is, wij van de eerste groep. Daar is verder niets mis mee of ergs aan, wij hebben al die oude films om te koesteren en zo nu en dan een prima te pruimen nieuwe.

Illustratie: Jeff Marshall

De nieuwste (Bond 25, waarover verder nog niets te melden valt) zullen we straks met wie dan ook in de hoofdrol massaal in onze armen sluiten. Het is een beetje als het EK voetbal. We willen het wel graag, maar het is niet voor ons bedoeld.