James Bond Night

Prima, als we geen nieuwe Bond-film krijgen, dan kijken we die ouwe films wel in de bioscoop. Voordeel is dat je precies weet waar je aan toe bent; je zult nooit teleurgesteld de zaal verlaten en naderhand zeurt er niemand dat James Bond is vermoord. Win-win. En wat is er nou fijner dan een Bond-film op het grote scherm?

De zaal met driehonderd stoelen zit op 20 april bommetje vol. In het kader van James Bond Night vertonen filmregisseur Martin Koolhoven en filmprogrammeur Ronald Simons in Cinema 1 van filmmuseum Eye de gerestaureerde versie van de Bond-klassieker Goldfinger. In 4K glinstert alles nog gouder dan daarvoor.

Als dikke extra worden vooraf aan de filmvertoning pre-title sequences uit verschillende Bond-films vertoond, aan elkaar gepraat door een vapende Martin Koolhoven. De bevlogen filmverteller beheerst de kunst om gelijkertijd te enthousiasmeren en te schofferen. Wie het breken van de vierde wand in het begin van On Her Majesty’s Secret Service afkeurt, is een sukkel. Zitten er eigenlijk medewerkers van Eye in de zaal? Want de vorige keer werd er geklaagd dat de spreker vapete tijdens de voorstelling. Fuck you!

Met een flesje Westmalle (een tripel zo te zien) langs zijn zijde, kletst de filmmaker de beginsequenties van de Bond-films aan elkaar. Toen hem werd gevraagd een keuze te maken, wilde hij ze allemaal laten zien. Dat werd een beetje te gortig op een reeks van 25 films met een gemiddelde speeltijd van 7 minuut 20 per sequentie. Hij koos er daarom in ieder geval van iedere Bond-acteur één.

Dr. No kent er geen. Vandaar dat we daar alleen de gunbarrel te zien krijgen met de titelsequentie er gelijk achteraan. Wie dacht vroeger trouwens, net als Koolhoven, dat die pistoolloop het diafragma van een camera was? Vingers? De regisseur blijkt een van de weinige losers in de zaal te zijn. En met die Bond-muziek is iets aan de hand. De namen Monty Norman en John Barry worden geroepen. Klopt allemaal, en er zitten in de zaal grotere Bond-kenners dan de spreker zelf is, schat de regisseur juist in, maar luister eens naar het deuntje van Monty Norman waarop het Bond-thema is gebaseerd. Koolhoven zingt de eerste regels van Bad Sign, Good Sign.

From Russia with Love (met 2 minuut 38 de kortste pre-title) met Robert Shaw als badguy is de eerste met het kenmerkende Bond-begin. Eentje die productioneel nog goed te overzien is. Wie vindt From Russia with Love de beste Bond-film? Vingers.

On Her Majesty’s Secret Service is de volgende in de rij. Zijn er mensen in de zaal die George Lazenby de beste James Bond vinden? Niet de film zelf, want die is goed, maar de James Bond-acteur? Het blijft bijna stil in de zaal. Gert Watering van James Bond Nederland weet nog te melden dat Lazenby een Golden Globe-nominatie voor zijn rol heeft gekregen. Dat zegt genoeg, besluit Koolhoven met een glimlach.

Live and Let Die met de dan nieuwe Bond Roger Moore slaat hij over, want daar komt James Bond helemaal niet in de beginsequentie voor. Octopussy, Koolhovens favoriete Bond-film, want de eerste die hij zag, heeft hij enkele jaren geleden al in Eye vertoond, vandaar dat hij kiest voor een prachtige opening in, volgens de regisseur, een van de minste Bond-films: Moonraker.

Tijdens de vrije val op het grote doek van 11 bij 5,5 meter krijg ik, voor de eerste in de honderd keer dat ik deze scène al heb gezien, spontaan last van hoogtevrees. Ik ben het met Koolhoven eens dat dit een fantastische opening is. Waar ik mij niet in kan vinden, is zijn lage waardering voor het eindproduct. Oké, James Bond was inmiddels trendvolger geworden in plaats van setter, maar in zijn tijd werd Moonraker bijzonder positief ontvangen, en nog steeds is het een heerlijke verstand-op-nul-film. Niet in de laatste plaats door de onvergetelijke muziek van John Barry en de grandioze sets van Ken Adam.

Tussendoor nog even die vreemde eend: Never Say Never Again, Connery’s eenmalige terugkeer. Hoe dat precies zit, voert te ver om hier uit de doeken te doen. Feit is dat deze Bond-film geen gebruik mocht maken van de gunbarrel-opening en ook niet van de James Bond-muziek. Wat ze daarom hebben gedaan, is de titels óver de beginsequentie heen plaatsen. Moet je opletten hoe gek dat is:

Dat is inderdaad een mankement waar de film verder weinig aan kan doen. Op internet mag dat allemaal wel, vandaar nog een keer de opening van Never Say Never Again maar dan in Eon-stijl. De begeleidende muziek is afkomstig uit From Russia with Love en Thunderball. Daar knapt de film inderdaad van op. Erachteraan krijgen we Dionne Warwicks Mr. Kiss Kiss Bang Bang over de titelsequentie van Thunderball en vreemd genoeg niet Lani Halls Never Say Never Again, wat overigens een prima Bond-nummer is.

Dan is het de beurt aan The Living Daylights, met, in Koolhovens optiek, de minste Bond van het stel: houten klaas Timothy Dalton. Maar Dalton is de enige 007 die de Bond van Fleming wist te benaderen, klinkt het uit de zaal. Die heb ik vaker gehoord, dat is geen criterium, aldus de alleswetende regisseur. En let vooral op hoe achteloos Dalton de beroemde woorden ‘Bond, James Bond’ uitspreekt. Totaal Bond-onwaardig. Toegegeven, Timothy Dalton had de jaren 80 ook tegen zich. Ook de titelsong van de Noorse popgroep a-ha kan Koolhovens goedkeuring niet dragen. Boegeroep vanuit het publiek. En terecht.

Tot grote opluchting van de Brimstone-regisseur is het daarna tijd voor Pierce Brosnan, een heel goede Bond. Om dat te illustreren laat hij de pre-titles van Die Another Day zien. Wie vindt dit de slechtste Bond-film? Vingers vanuit de hele zaal. Maar we hebben het mis, de minste is toch echt Quantum of Solace, vindt de filmkenner. Die Another Day is te leuk om als slechtste Bond-film de boeken in te gaan. De badguy die de hele film rondloopt met diamanten in zijn gezicht, is een geniale vondst.

Ook slechte Bond-films kennen hun hoogtepunten, Martin. Het eerste uur van Die Another Day is ook echt wel te doen. Maar alle credits die de film in het eerste uur heeft opgebouwd, worden in het tweede uur verspeeld.

De pre-title van Die Another Day is oké. Lijkt overigens verdacht veel op Tomorrow Never Dies waar Bond aan een bende snoodaards moet zien te ontkomen en daarbij het complete strijdveld vernietigt, waarna hij ternauwernood ontsnapt per vliegtuig of hovercraft. En nee, dit is net niet de langste pre-title. Voorganger The World Is Not Enough is met 13:48 een minuut langer en No Time to Die gooit daar met tien minuten extra helemaal roet in het eten.

De producenten zagen net als wij dat het na Die Another Day niet lang op deze manier door kon gaan. En toen kwam Quentin Tarantino, die met Pierce Brosnan Casino Royale wilde maken. Eon Productions, dat op dat moment al jaren de rechten bezat van de eerste Bond-roman, wilde niet dat Tarantino zich met Bond ging bemoeien, maar gebruikte het eerste Bond-verhaal wel als uitgangspunt voor de volgende film, net zoals Tarantino had geopperd. Tarantino meent dat hij Eon op een idee had gebracht. Ook Koolhoven gaat mee in het idee dat Casino Royale door Tarantino naar de oppervlakte is gebracht.

De waarheid hierover ligt ergens in het midden. Eon zal het nooit toegeven en voor de Amerikaan is het een mooi verhaal dat hij de James Bond-makers heeft geforceerd Casino Royale te maken — alsof hij deze credits werkelijk nodig heeft.

Met Casino Royale keerden de filmmakers terug naar Ian Fleming, naar de oorsprong van James Bond. Vraag aan de zaal wat de beste Bond-film met Daniel Craig is, waarbij je van de vijf automatisch keuze uit twee hebt. De meeste vingers gaan op voor Skyfall. Koolhoven geeft zijn goedkeuring. Van Casino Royale vindt hij met name de pokergame en de uitleg van ‘geen idee wie de mensen zijn’ (Vesper en Mathis) saai.

De laatste pre-title sequence is afkomstig uit deze film; na From Russia with Love de kortste uit de reeks. Wel eentje om trots op te zijn.

En dan is het pauze, roept de filmmaker vanaf de eerste rij. Na een kwartier is het de bedoeling dat Goldfinger gaat beginnen. Dat duurt iets langer, omdat de rij van 300 gasten die een drankje willen nogal lang is. Eye is daar, gek genoeg, niet op ingesteld.

Na de pauze neemt Ronald Simons kort het woord om Goldfinger in te luiden. Hij was ooit in Berlijn waar hij production designer Ken Adam (geen ‘Adams’) ontmoette. De Duitser van geboorte mocht op honderd meter afstand komen van het echte Fort Knox om het vervolgens op het studioterrein na te bouwen. Het interieur komt geheel uit het brein van de Bond-architect, en het moet gezegd dat het echte Fort Knox er vast niet zo imposant uitziet als in de film. Bijna niemand die het kan controleren, zelfs Joe Biden mag er niet naar binnen. En let vooral op de beroemdste eend uit de filmgeschiedenis, daar waar de film mee begint. Een eend die overigens verdacht veel op een zeemeeuw lijkt…

Tijd voor de blauwdruk aller Bond-films, Goldfinger. De film waar we voor zijn gekomen. Niet helemaal natuurlijk, want de introductie van Martin Koolhoven was om van te smullen, ook al ben je het niet altijd met hem eens. De regisseur is er in de pauze trouwens niet stiekem vandoor gegaan. De Westmalle is inmiddels ingeruild voor een fles rode wijn en vanaf de eerste rang kijkt hij de film gezellig mee. Af en toe roept hij nog iets.

Bij iedere herbeleving van welke Bond-film dan ook, zijn er altijd details die mij eerder niet zijn opgevallen. Zo maakt Bond bij zijn ontmoeting met Tilly Masterson zijn zin niet af: ‘By the way, my name is Bond, J…’ Ook is op het immense bioscoopscherm de pleister om zijn ringvinger goed zichtbaar. Die pleister droeg hij om zijn trouwring te verbergen. Bij Thunderball was het hem wel gelukt de ring af te schuiven.

De achtergrondprojecties en de Thunderbird-vliegtuigjes zijn in 4K onbedoeld nog lachwekkender, vindt ook het publiek, dat trouwens ook lacht waar het wel de bedoeling is.

Als bijna zestigjarige film doet Goldfinger het nog behoorlijk. Slimme keus van de heren om deze film te programmeren. Deze derde Bond-film blijkt nog altijd een publiekslieveling te zijn. Ik prijs de snelheid van de oude rolprent; Gosse Drent van James Bond Nederland vindt hem juist aan de trage kant. Grappig dat we allebei een andere film hebben gezien.

Je zou bijna vergeten dat de vertoning van Goldfinger is begonnen met het zeventigjarige jubileum van James Bond een week daarvoor. De literaire Bond uiteraard die nog altijd aan de basis staat van het veel grotere succes van de filmserie. Ian Flemings James Bond wordt al lang niet meer gelezen, enkel door de verstokte Bond-fan. De films zijn hun geestelijk vader al geruime tijd ontgroeid. De herdruk van Casino Royale bij HarperCollins Holland kwam net een halfjaar te vroeg. Zeventig jaar James Bond kun je daarom het beste eren met de vertoning van een film, dat trekt tenminste volle zalen. Zeker met Martin Koolhoven aan het roer.

En het allermooiste is dat het niet bij die ene vertoning in Eye blijft. Vanaf september gaat Koolhoven het land in met meer James Bond. Hij gaat naar Badhoevedorp, Groningen, Sittard, Deventer, Goes, Voorburg, Den Bosch, Wageningen, Steenwijk, Amstelveen en Enschede waar kriskras de klassiekers Dr. No, Thunderball, On Her Majesty’s Secret Service, Live and Let Die, For Your Eyes Only, A View to a Kill, The Living Daylights, Licence to Kill, GoldenEye en Die Another Day de revue passeren.

Klik hier rechts op de banner om te zien welke film waar en wanneer wordt vertoond. Als Goldfinger een voorbode is op de reeks in september, gaan we een fijne Bond-herfst tegemoet. O ja, volgende maand Casino Royale in Concert in enkele concertzalen in Nederland en België.

Je moet toch wat als er geen nieuwe Bond-films worden gemaakt.

Klik hier voor een overzicht van de pre-title sequences.