House of Cards

De fundamenten van de James Bond-filmserie, onnodig om te vermelden, toch voor die enkeling die het rijtje niet paraat heeft: Dr. No (1962), From Russia with Love (1963), Goldfinger (1964), Thunderball (1965). Steviger kun je de basis van een filmreeks niet wensen. Voeg daar extra steunpilaren You Only Live Twice (1967) en On Her Majesty's Secret Service (1969) aan toe en het Bond-bouwwerk is onverwoestbaar.

Dit zijn de pijlers waarop de serie tot vandaag de dag boogt. Zonder dit fundament was James Bond al lang als een kaartenhuis ineengezakt.

James Bond verscheen voor het eerst in de bioscoop in een tijd dat de spionnenfilm weinig serieus werd genomen. De Bond-films bewezen dat met net wat extra centen en slimme decors een overweldigend avontuur kon worden gepresenteerd. Een filmavontuur waar de toeschouwer geen genoeg van kon krijgen. En hij kreeg het, jaar in jaar uit. Nauwelijks bijgekomen van de vorige of de volgende diende zich alweer aan. En dan hebben we het niet eens over de hausse aan rivaliserende geheim agenten die halverwege de jaren 60 als paddenstoelen uit de grond schoten. Bond bleef toch een klasse apart.

Zoals we nu al bijna een jaar wachten op een beetje nieuws rond Bond 25, dat eind 2019 zou moeten verschijnen, waarmee het welgeteld vier jaar sinds Spectre (2015) heeft geduurd tot James Bond weer in de bioscoop te zien zal zijn. Dat zijn afstanden die de filmmakers in de beginjaren van de filmreeks niet voor mogelijk hadden kunnen houden. Leveren moesten ze! En snel een beetje om dat filmpubliek te overvoeden met James Bond. De perfecte methode, niemand kon meer om 007 heen. Tegenwoordig moet je schrapen om ergens nieuws vandaan te peuteren, of je moet blij zijn als er iemand dood gaat.

De serie had nooit zo succesvol kunnen zijn als From Russia with Love pas vier jaar na Dr. No het levenslicht had gezien. Op dat moment hadden we al vier Bond-films om van te genieten. In de herfst van 1966 kon je bijvoorbeeld de ene avond in Franeker naar Dr. No, de volgende avond in Wierden naar From Russia with Love, de derde avond in Schin op Geul genieten van Goldfinger en de vierde avond in Lutjebroek afsluiten met Thunderball. En iedere dag had je weer een topavond!

De enige reden dat de filmmakers zich vandaag de dag kunnen veroorloven rustiger aan te doen, is dat onverwoestbare fundament van meer dan vijftig jaar geleden, de tijd waarin James Bond voorop liep. Bond is nog steeds een kassamagneet, alleen loopt hij lang niet meer vooraan. En ieder jaar een nieuwe Bond-film — alsjeblieft, daar zit niemand op te wachten. Het geeft niet dat het allemaal wat langer duurt. De kracht zit tegenwoordig juist in zijn absentie en de daaruitvolgende eruptie als hij zijn neus eindelijk weer laat zien.

Zelfs zijn langste afwezigheid, de zesenhalf jaar tussen Licence to Kill (1989) en GoldenEye (1995), bleek Bond er niet onder te krijgen.

Nu ook dat een kwart eeuw geleden is, en de kaarten opnieuw geschud, moet 007 toch een beetje op zijn tellen passen. Hoe langer het allemaal duurt eer Bond 25 verschijnt, beginnen de nieuwe lichting Bond-films op die manier ook een beetje films voor oude mannen te worden. Straks zijn we zo ver van Spectre verwijderd (en wuift de vijftigjarige Daniel Craig ons ondanks zijn toezegging alsnog adieu), wat blijft er dan nog over? Opnieuw beginnen? Alweer? Een film in stijl van de jaren 60, of nog verder, die van de jaren 50 uit de boeken?

Er zal ongetwijfeld nog wel iets te bedenken zijn, en zolang de films werken, zullen ze gemaakt blijven worden. Toch denk (en zie) ik regelmatig (aan) die eerste films terug en bedenk mij: hoe is het in hemelsnaam mogelijk om, jaar in jaar uit, zoveel kwaliteit in zo'n korte tijd te leveren? Natuurlijk, de wereld lag nog open voor 007, veel was onontgonnen. Het publiek was minder gewend, maar wat zij destijds te zien kregen, grijpt mij nog steeds.

Misschien is het sentiment. Misschien is From Russia with Love minder goed dan ik altijd bejubel en is het tijdperk James Bond voorgoed voorbij. In dat geval hebben we nog altijd het perfecte kaartenhuis om op terug te kijken. Waar moet je immers die 25e kaart kwijt?