Anders dan anders

In een ver verleden was het welhaast ondenkbaar iemand anders dan Richard Maibaum aan een Bond-script te laten werken. Tot zijn dood in 1991 had de veteraan aan maar liefst dertien van de tot dan toe zestien James Bond-films geschreven.

Richard Maibaum en Ian Fleming

De adaptaties van Flemings verhalen waaraan Maibaum werkte, werden, vroeger of later, stuk voor stuk goed beoordeeld. Dat zijn met name de films uit de beginperiode. De originele filmverhalen daarentegen, waarbij de scriptschrijvers Fleming zoveel mogelijk negeerden, konden steevast op meer kritiek rekenen.

Terug naar de oorsprong is voor James Bond op artistiek gebied altijd een goed idee gebleken: van You Only Live Twice (Dahl) naar On Her Majesty's Secret Service (Maibaum); van Moonraker (Wood) naar For Your Eyes Only (Maibaum en Wilson); van Die Another Day (Purvis en Wade) naar Casino Royale (Haggis, Purvis en Wade).

Van vaste scenarioschrijver Richard Maibaum, zijn we in 1999 overgestapt naar vaste schrijvers Neal Purvis en Robert Wade, de mannen die inmiddels zes Bond-films op hun naam hebben staan. Met veel minder origineel materiaal van Fleming voorhanden dan Maibaum in zijn tijd, heeft het duo meer kritiek te verduren gekregen.

The World Is Not Enough (1999) en Die Another Day (2002) zou je niet bepaald een vliegende start kunnen noemen. De bedoelingen voor deze tweede bijdrage waren overigens goed, daarvoor diende Ian Flemings prima werk Moonraker (1955) als uitgangspunt. Een boek waaraan onder de gelijknamige titel in 1979 geen recht is gedaan. ...En uiteindelijk ook niet in 2002. Maar die schuld mogen we bij regisseur Lee Tamahori parkeren, die in de tweede helft van de film even lekker met pure science fiction dacht te kunnen uitpakken.

Not.

Terug naar Fleming, en naar Neal Purvis en Robert Wade, die, terzijde gestaan door Paul Haggis, met hun derde film Casino Royale (2006) voor het eerst op Bond-gebied topwerk afleverden. Het bleek maar weer dat een Fleming-adaptatie opnieuw een schot in de roos was.

Niet dat elk origineel verhaal waardeloos is; The Spy Who Loved Me (Maibaum en Wood), GoldenEye (France, Caine en Feirstein) en Skyfall (Logan, Purvis en Wade) behoren onbetwist tot de favorieten. Toch is het aantal missers, waaronder vele guilty pleasures, groter dan het aantal successen. Artistiek gezien dan, aan de kassa levert dit een behoorlijk vertekend beeld op.

Dat in het verleden behaalde resultaten geen garantie bieden voor de toekomst, bleek bij Quantum of Solace (2008). Opnieuw Purvis en Wade aan het roer met Haggis in het kraaiennest. Het resultaat was dit keer echter minder naar ieders tevredenheid. Vervolg Skyfall (2012) was weer een opleving en met Spectre (2015), van datzelfde trio Logan, Purvis en Wade, aangevuld met Jez Butterworth, zakte de kwaliteit wederom in.

Robert Wade (links) en Neal Purvis (© National Portrait Gallery, London)

Voor het eerst in heel lange tijd krijgen we met Bond 25 op schrijversgebied een frisse wind. Een hoopgevende, aangezien het dit keer totaal anders is gegaan. Het is namelijk nooit eerder voorgekomen dat een regisseur de bazen van Eon Productions met een origineel verhaal heeft weten te overtuigen. En dat terwijl de vaste kern Purvis en Wade al bezig was met het zoveelste schrijfklusje.

Dat verhaal is inmiddels van tafel en wellicht horen we er nooit meer iets van. Zo gaat dat in de filmwereld.

Waarschijnlijk is het verhaal van Bond 25, bedacht door Danny Boyle en uitgewerkt door John Hodge, zó uniek, dat Eon Productions wel overstag móest gaan. En natuurlijk blijft het een gok. Film maken is niets anders dan één grote gok. Maar met de juiste ervaring in de achterzak wordt het risico tot een minimum beperkt.

Danny Boyle

Purvis en Wade zijn altijd een stabiele factor gebleken. Liep het verhaaltechnisch niet zo lekker, werden zij er steeds weer bijgehaald de plooien glad te strijken. Dat dat deze keer ook het geval zal zijn, lijkt mij zeer sterk. En misschien is het wel eens fijn voor ze om even niet als bezemwagen te hoeven fungeren — kunnen ze zich alvast op Bond 26 concentreren.

Het lijkt erop dat Barbara Broccoli met het passeren van Purvis en Wade er deze keer voor gekozen heeft wél een risico te lopen. Een risico om, net als bij Casino Royale, weer eens met een unieke Bond-film voor de dag te komen. Hoewel Boyle en Hodge bepaald geen groentjes zijn, hebben zij met de wereld van James Bond vooralsnog weinig te maken gehad. Alle verwijzingen naar 007 in Trainspotting, 1 én 2, zijn enkel fangerelateerd.

Artistiek gezien had Broccoli geen betere keuze kunnen maken dan Danny Boyle in te huren. En dat is een halfjaar vóór de eerste opnamedag van Bond 25 voornamelijk gebaseerd op een onderbuikgevoel (en op de prima films van Boyle die ik heb gezien).

Terug naar de oorsprong, terug naar Fleming, zal met Boyle in de regisseursstoel niet het geval zijn. 'Anders dan anders', die mogelijkheid is stukken groter. En is anders dan anders niet het grootste goed dat 007 kan bereiken? Een frisse wind door de tent. Al die 24 voorgaande films waar je wel of niet van houdt — er zit altijd wel íets voor je bij.

En wat betreft dat Risico... Goede titel toch?