Een meer dan perfect plaatje

Dertig jaar oud en iedere keer nóg beter dan de vorige keer. Dat is wat GoldenEye voor mij is. GoldenEye zou dé Bond-film aller Bond-films mogen heten. Net toen werd gedacht dat James Bond er niet meer toe deed, sloeg deze zestiende Bond-film in als een bom. Een perfect staaltje 90’s cinema in een decennium waarin de ene na de andere filmklassieker verscheen. Ik durf zelfs te stellen dat in de jaren negentig de beste films werden gemaakt. Met GoldenEye uit 1995 perfect in het midden.

Het zijn die jaren negentig die mijn liefde voor James Bond en voor film in het algemeen hebben gebracht. De eerste James Bond-film uit dat decennium sloot naadloos aan bij mijn idee van James Bond, de figuur Bond dan, van de film zelf was ik niet gelijk overtuigd. Net als van de muziekscore van Éric Serra, een soundtrack waar we allemaal wel héél erg aan hebben moeten wennen. Nu, na dertig jaar, moet ik toegeven dat Serra’s score medeverantwoordelijk is voor die bijzonder sfeer die GoldenEye ademt. Lange tijd heb ik gedacht: had David Arnold het maar gedaan. Maar het moet gezegd dat de muziek van GoldenEye even iconisch is als de film zelf, al had dat wat jaartjes de tijd nodig.

Het likkebaarden begon natuurlijk allemaal met die heer-lij-ke trailer: ‘It’s a new world. With new enemies and new threats. But you can still depend on one man…’ Op de muziek van Starr Parodi en Jeff Fair die in geen enkele Bond-muziekbibliotheek mag ontbreken. Het is de James Bond Theme in optima forma en zó ongelooflijk effectief. Mag GoldenEye dan waarschijnlijk niet mijn meest favoriete film aller tijden zijn, dan is de teaser trailer van die film ontegenzeggelijk de beste trailer ooit.

Het was de tijd van Goodfellas, The Silence of the Lambs, Prince of Thieves, The Fugitive, Heat, Casino en Ronin. Films die ik stuk voor stuk vele malen heb teruggezien, en zo weer opnieuw kan bekijken. En daar tussenin dook de nieuwe Bond op in de gedaante van de man die voor de rol geboren was: Pierce Brosnan.

Opgegroeid in diezelfde jaren negentig met de Bond-films van Sean Connery bij de AVRO op tv, werd hij, Connery dus, automatisch ‘mijn’ James Bond. George Lazenby vond ik in die jaren niet te pruimen en ook met Roger Moore had ik in het begin moeite. Met Pierce Brosnan heb ik dat probleem nooit gehad. In Mrs. Doubtfire was hij mij niet eens opgevallen, dus toen ik hem bewust voor de eerste keer zag met zijn Brioni aan en Walther PPK in de aanslag, was dat gewoon James Bond. De Bond van de jaren 90. Een meer dan perfect plaatje.

Als ik GoldenEye weer eens in de speler schuif, nog immer die oude vertrouwde bijna blauwgedraaide blu-ray uit 2012, denk ik altijd met een glimlach aan die eerste minuten van de film, waarin drie slordigheden zitten die mij ooit stoorden, maar nu onderdeel van de Bond-canon vormen.

Als eerste is daar de vlek linksonder in beeld als Bond op de dam zijn touw neergooit vlak voordat hij springt. Een schoonheidsfoutje dat makkelijk voorkomen had kunnen worden als de gate goed was gecheckt. Als tweede het afstandsshot van de val van James Bond (Wayne Michaels), waarin opeens twee vrachtwagens en een handvol mensen op de dam te zien zijn. Als editor Terry Rawlings één tel verder had geknipt, was de illusie in stand gebleven. En dan het laatste stukje van de daling waarin Bond (nog immer stuntman Wayne Michaels) zijn piton gun trekt, waarbij hij zijdelings draait als hij achter een rotsblok verdwijnt. In het volgende shot is hij echter een kwartslag teruggedraaid als hij loodrecht zijn afdaling vervolgt. En dat alles binnen twee minuten… Als we iets verder spoelen is het toch ook hoogst onlogisch dat Bond tegen het einde van de pre-title sequence nógmaals de diepte in duikt achter het vliegtuig aan? Kun je nagaan hoe hoog die dam moet hebben gestaan!

Zo kun je iedere film wel doodredeneren. Het gaat om het gevoel dat het product brengt, ook al kom je daar pas jaren later achter.

Vanaf het verschijnen van GoldenEye zag ik iedere volgende Bond-film net iets eerder dan op de donderdagrelease. Zo had ik voor de eerste Bond-film uit de 90’s kaartjes gewonnen bij de Zondagskrant, zodat ik de film op 6 december 1995 al mocht bekijken in plaats van op de landelijke première de dag daarna. Ik herinner mij een fijne popcornmiddag, maar ik herinner mij ook een film waarin redelijk veel werd geluld. De nieuwe Bond moest duidelijk nog even indalen.

Zat hij daar aan het bureau tegenover de nieuwe M, een stuk chagrijn in mijn ogen. Wat was er eigenlijk met Robert Brown gebeurd? Dan later op het strand in Cuba dat gepiep met Natalya over zijn gevoelens. En eerder in de film, zittend aan een lange tafel in een donkere kelder, de woordenwisseling met Dimitri Mishkin; een personage dat ik bij de aftiteling alweer vergeten was.

Met het recente overlijden van Tchéky Karyo haalde ik mijn herinnering aan hem op. Ik heb Karyo erg hoog zitten sinds zijn optreden als speurder Julien Baptiste in vier puike tv-seizoenen van The Missing en Baptiste. Ten opzichte van de stereotiepe Rus met rollende R, zoals Alan Cummings Boris, is Karyo’s Dimitri Mishkin een verademing. Hij mag dan wel niet opvallen, aanwezig is hij wel, en bij ieder weerzien valt hij mij des te meer op. Het is één van die pareltjes die GoldenEye rijk is.

De nieuwe M in de gedaante van Judi Dench bleek achteraf trouwens ook een schot in de roos. Met nog tamelijk weinig schermtijd in GoldenEye, groeide zij uit tot een krachtige bazin die haar agent allerminst spaart. Het getuigt van ballen om Bond neer te zetten als ‘sexist, misogynist dinosaur’.

Dan was er ook nog die eindsong. De titelsong van Tina Turner is een regelrechte Bond-klassieker, die kostte geen enkele moeite om die in het rijtje bij Shirley Bassey, Paul McCartney en Gladys Knight te plaatsen. Maar dat nummer dat over de aftiteling speelt, daar kon ik, net als met veel van deze filmmuziek, in eerste instantie niks mee. Bleek dat deuntje ook nog eens geleend van de vorige Serra-score Léon!

Ook dat is allemaal goed gekomen. The Experience of Love klinkt in niets als James Bond, maar is sinds dertig jaar onlosmakelijk verbonden met de geheim agent. Gelukkig maar, want wat een afsluiting brengt Éric Serra ons en wat is het zonde dat Eon Productions na een aantal films alweer afscheid nam van een originele eindtitelsong.

Jaar naar jaar blijkt GoldenEye nog immer fier overeind te staan. Een moderne Bond-klassieker die moest rijpen. Bij mij althans, het grote publiek was al eerder om. Pierce Brosnan had onder leiding van regisseur Martin Campbell bewezen dat James Bond óók relevant was in de jaren 90. Het bleek geen tijdelijke opleving van de geheim agent omdat Brosnan die tuxedo toevallig zo goed stond. Nee, James Bond bleef een kassamagneet en bewees zelfs in het nieuwe millennium bestaansrecht te hebben.

Met vallen en opstaan. Zoals dat zelfs bij de grootste winnaars gaat.

Deze column verschijnt ook bij James Bond Nederland.

Stuntman Carl Ciarfalio (72) overleden

Op 72-jarige leeftijd is gisteren de Amerikaanse stuntman en acteur Carl Ciarfalio overleden. Dat meldt The Bond Archives op Instagram. Ciarfalio was te zien als bewaker in de opslagruimte van Milton Krest in Licence to Kill (1989) die, nadat hij James Bond onder vuur heeft genomen, in de tank met de sidderaal belandt.

Ciarfalio werkte als stuntman aan zo’n tweehonderd film- en tv-producties, daarnaast trad hij als acteur regelmatig op in kleine achtergrondrollen. Zo was hij te zien in uiteenlopende films als Fight Club, Con Air, Spyhard, Natural Born Killers, In the Line of Fire en Far and Away. Een memorabele rol had hij als Tony Dogs in Martin Scorseses Casino waarin zijn hoofd in een bankschroef wordt geplet.

In 1994 speelde hij als Thing mee in een vroege versie van The Fantastic Four van producenten Roger Corman en Bernd Eichinger. Een superheldenfilm die de bioscoop nooit heeft gehaald. Tien jaar geleden kwam zijn boek Stars, Stunts en Stories uit over zijn belevenissen als stuntman in Hollywood.

‘Moonraker’ op vinyl

John Barry’s meesterwerk Moonraker verschijnt in december op vinyl. Natuurlijk bij La-La Land Records, het platenlabel dat de laatste jaren de ene na de andere uitgebreide James Bond-soundtrack uitbrengt.

Een half jaar geleden beloofde La-La Land dat het iedere drie maanden een volgende Bond-soundtrack op vinyl zou uitbrengen, met tussendoor een nieuwe cd-release.

De LP van Goldfinger (1964) was het eerste wapenfeit, gevolgd door de cd van On Her Majesty’s Secret Service (1969). In september volgde de jubileum-cd van het zestigjarige Thunderball (1965) en volgende maand dus de LP van Moonraker.

De nieuwe release van Moonraker bevat overigens minder muziek dan de cd-uitgave van vorig jaar. Zo staan er minder additional en bonus tracks op en ontbreekt de originele soundtrack (die overigens te verwaarlozen is, omdat al deze muziek dubbel op de cd-uitgave staat).

Het wachten is nog steeds op de jubilarisuitgaven van A View to a Kill (1985) en GoldenEye (1995)...

Klik hier voor de website van La-La Land Records.

Bond-regisseur Lee Tamahori (75) overleden

James Bond-regisseur Lee Tamahori is vandaag op 75-jarige overleden. Dat meldt onder meer 007.com op Twitter. Tamahori was als regisseur verantwoordelijk voor de twintigste Bond-film Die Another Day (2002). Een film die zware kritieken te verduren kreeg, maar aan de kassa hoge ogen gooide.

 

De Nieuw-Zeelander van geboorte speelde zichzelf in de kijker met het realistische drama Once Were Warriors (1994), een film over een Maori-gezin dat uiteenvalt onder het geweld en alcoholisme van vader Jake Heke. Zijn vrouw Beth probeert hun kinderen te beschermen en haar waardigheid te behouden te midden van armoede en wanhoop. Een film die rauw en aangrijpend de verwoestende gevolgen van huiselijk geweld en verloren identiteit binnen een gekoloniseerde cultuur toont.

Met Once Were Warriors trok Tamahori de aandacht van Hollywood, waar hij vervolgens werd ingehuurd om de films Mullholland Falls, The Edge en Along Came a Spider te maken, alvorens hij werd gevraagd voor Bond 20, dat niet alleen het twintigste filmavontuur van James Bond vierde, maar tevens het veertigjarige bestaan van de filmserie moest markeren.

Lee Tamahori (met Sopranos-T-shirt, waarvan hij ook één aflevering regisseerde) geeft instructies aan Pierce Brosnan

 

Als uitgangspunt voor die film werd het derde boek van Ian Fleming Moonraker (1955) genomen. Echter werd het originele materiaal zodanig aangepast, dat er weinig meer van het originele verhaal overeind bleef. Zo werd het personage Gala Brand uiteindelijk veranderd in Miranda Frost. 

De onzichtbare Aston Martin, het ijspaleis en de kinderachtige effecten van de kitesurfscène leverden deze Bond-film veel kritiek op. Het werd dan ook Pierce Brosnans afscheid als nul-nul-zeven. Ook de filmproducenten hadden wel door dat het zelfs voor Bond-begrippen te veel van het goede was. Daarbij was er in diezelfde periode een andere held opgestaan in de vorm van Jason Bourne. De volgende films met Daniel Craig in de hoofdrol moesten meer aan die standaard voldoen.

Na zijn Bond-avontuur maakte hij nog XXX: State of the Union (2005) en The Devil’s Double (2011), een film over het leven van de dubbelganger van de zoon van Saddam Hoessein. Deze film was een Nederlands-Belgische productie waar de toen jonge Nederlandse regisseur Niels Bourgonje bij betrokken was:

Als jonge stagiair met filmambities voelde ik mij zeer bevoorrecht dat mijn eerste filmervaring Lee Tamahori’s The Devil’s Double was. De film vertelt het waargebeurde verhaal van Latif Yahia – die gedwongen werd de dubbelganger te worden van de psychopathische zoon van Saddam Hoessein, Uday Hoessein. Als assistent van de producent adviseerde ik onder andere wie een geschikte regisseur zou zijn. Toen Lee Tamahori de kamer binnenkwam om te pitchen, blies hij ons meteen omver met zijn presentatie. Met zijn tomeloze energie vertelde Lee hoe hij in The Devil’s Double een Scarface voor een nieuwe generatie zag, met alle decadentie en wansmaak die daarbij horen. Tamahori’s debuut Once Were Warriors greep de wereld bij z’n keel. Sindsdien werkte hij met de ene Oscarwinnaar na de ander: van Morgan Freeman in Along Came a Spider en Anthony Hopkins in The Edge tot Halle Berry in Die Another Day. Nu ik dit jaar mijn eerste speelfilm (Circles) regisseerde, denk ik nog vaak terug aan mijn eerste filmcredit. En ik droom dat ik een carrière mag hebben zoals die van Lee Tamahori.

Niels Bourgonje 

Tamahori is de tweede regisseur van een Bond-film met Pierce Brosnan die overlijdt. In januari 2021 overleed Michael Apted, de regisseur van The World Is Not Enough.

Lee Tamahori leed al enige jaren aan de ziekte van Parkinson. Hij is thuis in Nieuw-Zeeland overleden en laat twee zonen en een kleinkind achter.

Tchéky

Hij was me in GoldenEye in eerste instantie niet eens opgevallen. Pas toen ik na het zien van de film een posterboekje kocht, herinnerde ik mij hem. Twee korte scènes in een James Bond-film en de hele wereld heeft je gezien. Al is het pas in tweede instantie.

 

Het is een opvallend onopvallend gezicht dat zo nu en dan in een film opduikt. Een lijst van zo’n 140 film- en tv-producties vanaf begin jaren 80. Een kop waarvan je zegt: die ken ik, al weet je niet gelijk waarvan.

Toen Twitter tien jaar geleden nog iets voorstelde, kwam ik daar het account van Tchéky Karyo tegen. Zoals bij zoveel James Bond-gerelateerde accounts begon ik hem te volgen. En wat schetste mijn verbazing: hij volgde mij terug! Nooit te beroerd om een tweet te beantwoorden, bracht hij mij op het spoor van het tweede seizoen van The Missing (2016) dat op dat moment op Netflix te zien zou zijn. De trailer die hij plaatste was veelbelovend:

Ondanks dat het nieuwe seizoen mij meer aansprak dan het eerste van twee jaar daarvoor, ben ik seizoen 1 toch maar als eerste gaan kijken.

Het behoort tot het beste dat ik ooit zag op tv.

Voor een groot deel door de muziek van Dominik Scherrer (de muziek die ik luister terwijl ik dit stukje tik) die zo sfeerbepalend is. Door de verhaallijn waarin heden en verleden worden afgewisseld, bedacht door de broers Harry en Jack Williams. En niet in de laatste plaats door de hoofdrolspeler die niet eens als hoofdrolspeler op de begintitels staat. Je bent een hele grote als je als laatste wordt genoemd: ‘and Tchéky Karyo’.

Ik heb dat eerste seizoen in de loop der jaren in verschillende kijkerssamenstellingen drie keer in zijn geheel gezien. Het is dat de serie inmiddels van Netflix is verwijderd, anders zou ik er, als eerbetoon aan Tchéky Karyo, zo weer aan beginnen.

Na het tweede seizoen met opnieuw Tchéky Karyo in de hoofdrol leek het afgelopen met de gepensioneerde speurder Julien Baptiste. De gebroeders Williams hadden twee uitersten van een verdwijningszaak beschreven: één keer de zoektocht naar een verdwenen jongetje, één keer het raadsel rond de terugkeer van een eerder verdwenen meisje. Als het om The Missing ging, hadden ze er niets meer aan toe te voegen. Maar met Julien Baptiste waren ze nog niet klaar. De bijen moesten maar even wachten!

Tot mijn grote vreugde verscheen in 2019 de spin off Baptiste. Een serie die zich voor het grootste gedeelte afspeelt in Amsterdam. Dit keer gebruiken de broers Williams een lineaire verhaallijn en dat maakt dit seizoen het minst interessant van de vier, want twee jaar later zou Julien Baptiste nog eenmaal terugkeren in het sluitstuk van zijn eigen serie. Met opnieuw een verhaallijn waarin heden en verleden, net als bij The Missing, elkaar afwisselen, en dat blijkt net iets interessanter.

Na twee keer acht en twee keer zes afleveringen was het gedaan met de Franse Sherlock Holmes in een modern jasje. Mijns inziens past Julien Baptiste moeiteloos in het rijtje van bekende televisiespeurders als Frank Columbo, Hercule Poirot en Dale Cooper. Wie hem nog nooit zag, doet er goed aan zelf te onderzoeken op welke streamer Baptiste zich momenteel schuilhoudt. Je speurwerk wordt beloond.

Ik heb in ieder geval vele vele uren genoten van Tchéky Karyo. De schok was dan ook groot toen ik in de nacht van vrijdag op zaterdag las dat hij was overleden.

Na Gottfried John en Robbie Coltrane de derde acteur uit GoldenEye die op 72-jarige leeftijd overlijdt. Stom toeval natuurlijk, maar wat een monument lieten zij achter met die film...

Premier Bond

Uit onverwachte hoek is hij het uiteindelijk dus toch geworden. Leek het er een maand geleden nog op dat Henri Bontenbal met de eer zou gaan strijken; Rob Jetten heeft de meeste stemmen gekregen. Hij mag zich de nieuwe James Bond noemen.

Aaron Taylor-Johnson, Tom Holland en ook Idris Elba; ze hoopten er stiekem allemaal op. Ook zij hadden geen idee dat dit hen boven het hoofd hing.

De aanval werd voorzichtig links vanuit het midden ingezet en haalde via de rechterkant in. Een onverwachte opmars die onstuitbaar bleek. Spelshows, Tiktokfilmpjes, het ontwijken van explosieven, met zijn hoofd in een doos. We konden er geen genoeg van krijgen en hijzelf had er ook schik in. En dat is precies wat we willen van onze nieuwe 007: een man die plezier heeft in zijn werk. Eentje met een stralend witte glimlach met af en toe een seksistische grap maar toch altijd met een serieuze ondertoon.

De nieuwe James Bond mag nu zijn eigen team samenstellen. Wordt het Bontenbal of Wilders als de nieuwe Q? Timmermans heeft zijn eigen glazen ingegooid, want hem was als de senior van het gezelschap aanvankelijk de rol van M toebedeeld. Voor Moneypenny komen we waarschijnlijk uit bij de VVD, BBB mag de femme fatale leveren.

Het is fijn dat er nu eindelijk schot komt in de zaak, al is het streven om vóór de kerst met een nieuwe film te komen nagenoeg nihil. Niet iedereen kan zich namelijk direct vinden in zijn rol. En het is natuurlijk wel de bedoeling dat ze net iets langer blijven zitten dan George Lazenby ooit deed. Stel je voor! Dan zitten we binnen de kortste keren wéér met de gebakken peren!

Maar ook, zoals bij elke nieuwe James Bond het geval is: hij moet groeien in zijn rol. Dat niet iedereen hem kan waarderen, dat staat bij voorbaat vast. De Connery-fans moesten niets weten van Roger Moore, en andersom was dat net zo. Hele bevolkingsgroepen lieten de films met Daniel Craig links liggen en toch werd hij als succesvol gezien.

Jetten zal zijn publiek uiteindelijk wel vinden. Als hij vooral maar bij zichzelf blijft, daarom werd er immers massaal op hem gestemd. Prima als hij zich soms net iets te lollig of juist iets te politiek incorrect opstelt, het is immers maar een rol. Een rol waarbij je soms onorthodoxe maatregelen moet nemen. Het heeft echter geen enkele zin om Timothy Dalton of Pierce Brosnan te kopiëren, die hebben we lang en breed gehad, hij zal écht zijn eigen koers moeten gaan varen.

Nu we vier jaar na het afsluiten van het tijdperk Daniel Craig eindelijk weten wie de nieuwe man wordt (nooit eerder zaten we zo lang in spanning) kan scenarioschrijver Steven Knight zich toespitsen op de persoon Jetten.

Zo kent Rob Jetten alle Disney-liedjes uit zijn hoofd – in de originele versie! – waardoor zijn kennis van de Engelse taal (zonder zachte ‘g’) fenomenaal is. Zijn favoriet is I Just Can’t Wait to Be King uit The Lion King. Heigh-Ho uit Snow White is een guilty pleasure die hij officieel enkel onder de douche pleegt te zingen; vanuit de D66-wandelgangen klinken echter andere geluiden…

Qua schietkunsten zit het ook wel snor met de nieuwe leider. In zijn tienerjaren speelde hij GoldenEye 007 op de Nintendo meerdere malen uit in 00 Agent-mode, inclusief de bonuslevels! Daar kon een jonge Jesse Klaver enkel van dromen.

Met het aantreden van Rob Jetten ziet de toekomst van James Bond er na al die onzekere jaren weer rooskleurig uit. Als fervent hardloper streeft hij er naar weer iedere twee jaar een huzarenstukje van formaat op de mat te leggen, een nieuwe film dus. Wat in zijn voordeel spreekt, is zijn toekomstvisie. In een val als Quantum of Solace, dat in rap tempo moest opboksen tegen een sublieme voorganger, zal hij niet lopen. Een verhaal als Spectre, waarin alle losse eindjes in een onwaarschijnlijk scenario werden samengebreid, zal hem niet overkomen.

Tegelijkertijd komt er een wet waarin La-La Land Records verplicht wordt alle nooit eerder uitgebrachte Bond-soundtracks op cd te branden en krijgen ook de Bond-films met Lazenby, Moore, Dalton en Brosnan een super-de-luxe 4K-release. Ja, wie zulke beloftes in zijn verkiezingsprogramma opneemt, is op voorhand een winnaar.

Na de aftiteling van No Time to Die en die mineur die er heerste, was het Rob Jetten die riep: Het kan wél! Als er íemand geloofde in de terugkeer van James Bond, was hij het. En hij kreeg gelijk. Liever had hij het in 2023 gedaan, maar toen had hij die slogan nog niet verzonnen. Bij nader inzien blijkt bij dit piekmoment alles op zijn plaats te vallen. Dat is altijd bij winnaars, bij nader inzien kún je ze geen ongelijk geven. Om met Elliot Carver te spreken: ‘The distance between insanity and genius is measured only by success.’

Het blijft overigens niet alleen bij James Bond. Er gaan ook sterke geruchten rond dat hij Tom Cruise opvolgt als Ethan Hunt, dat hij een jongere versie van Indiana Jones gestalte gaat geven en zelfs een dubbelrol als Superman én Batman in één film wordt genoemd. Succes verzekerd!

Wij kunnen ons in die tussentijd weer opmaken voor maandenlange campagnes en oeverloze debatten, want met dit scenario zal Nederland opnieuw op zoek moeten naar een nieuwe premier.

Deze column verschijnt ook bij James Bond Nederland. 

Tchéky Karyo (72) overleden

De Franse acteur Tchéky Karyo is op 72-jarige leeftijd aan kanker overleden. De van oorsprong Turkse Karyo was vooral bekend van zijn vele bijrollen. Met name in Hollywoodfilms werd hij vaak gecast als slechterik.

Zo was Karyo in 1995 de schurk die in Bad Boys de ex van Will Smith in koelen bloede vermoordde tijdens een drugsdeal. Met zijn strakke pakken, buitenlands accent en Europese arrogantie was hij de ideale eurotrash-tegenhanger van de no-nonsense politieagenten van Smith en Martin Lawrence.

Karyo werd in 1953 in Istanbul geboren, als zoon van een Spaans-Joodse vader en Griekse moeder. Hij groeide op in Parijs, waar hij na een theatercarrière de overstap maakte naar de film.

Hij kwam in 1990 bij Hollywood in beeld door zijn rol in La Femme Nikita van Luc Besson. In die film speelt hij Bob, de contactpersoon van de vrouwelijke crimineel die door een geheime overheidsorganisatie wordt getraind tot een koelbloedige moordenaar.

Daarna volgden meer rollen in Hollywood, zoals Ridley Scotts 1492: Conquest of Paradise over Columbus en een bijrol als minister van Defensie in de James Bond-film GoldenEye. Hij bleef ook actief in eigen land, zoals in Luc Besson’s The Messenger over Jeanne d’Arc. Ook speelde hij de hoofdrol in de verfilming van het leven van Nostradamus.

 

Op latere leeftijd nam hij nog de rol van inspecteur Julien Baptiste voor zijn rekening in de misdaadserie The Missing en de spin-off Baptiste. In de twee seizoenen van de tv-serie onderzocht hij de verdwijning van kinderen in Frankrijk en Duitsland. Karyo gooide hoge ogen voor zijn rol als agent die zich vastbijt in de zaken.

Bron: NOS

Een gewaagde gok

Die insiders toch. Vertellen ze eerst dat Steven Knight al 142 pagina’s van de nieuwe Bond-film heeft gepend, om het daarna ‘de meest gewaagde gok’ sinds de benoeming van Daniel Craig als 007 te noemen. Want een script schrijven zonder te weten wie James Bond gaat spelen, is volgens die insiders onbegonnen werk.

Laten we het artikel van Celebrity Entertainment News maar met een korrel zout nemen. Het medium kan zich beter bezighouden met beroemdheden stalken en niet met verslaggeving rond het filmvak.

Als de we tijdlijn van de James Bond-films er eens bij pakken, waarom ook niet in dit geval, blijkt dat deze nieuw te maken film niet de enige is waarvan tijdens het schrijven de hoofdrolspeler nog niet bekend is. Zoals dat bij veel filmscripts het geval is. Van synopsis tot treatment en van filmscript tot shooting script zit nogal een ontwikkeling. En zelfs tijdens het filmen worden regelmatig scriptwijzigingen aangebracht.

Casino Royale (2006)

Schrijvers Neal Purvis en Robert Wade beginnen in januari 2004 met een eerste versie van het script van Casino Royale, dat uiteindelijk wordt afgerond in juli 2004. Van een nieuwe James Bond is op dat moment nog geen sprake, Pierce Brosnan wordt tijdens dit schrijfproces pas bedankt voor zijn bewezen diensten. Het is duidelijk dat hij niet past in de nieuwe weg die de filmmakers willen inslaan  Als de eerste versie van het script klaar is in juli 2004, is er geen James Bond.

In februari 2005 verbindt Martin Campbell zich als regisseur aan het filmproject, het is zijn tweede Bond-film na GoldenEye (1995). In het voorjaar van 2005 duikt de naam van Daniel Craig op in het geruchtencircuit. Maanden later, op 29 september 2005, doet Craig auditie voor de rol. Kort daarop krijgt hij een telefoontje dat hij zich inderdaad officieel Bond nummer zes mag noemen. Het nieuws wordt uiteindelijk wereldkundig gemaakt op 14 oktober 2005; deze week precies twintig jaar geleden. Eind januari beginnen de camera’s voor Casino Royale te draaien. Dat is twee jaar nadat Purvis en Wade aan hun eerste versie begonnen en vier maanden na de screentest van Daniel Craig.

GoldenEye (1995)

Deze film kent een groot aantal herschrijvingen. Michael France levert zijn eerste versie in op 11 maart 1994. Timothy Dalton heeft de rol van 007 op dat moment nog geen vaarwel gezegd. Dat doet hij een maand later op 12 april. Een krappe twee maanden later, op 8 juni 1994, wordt Pierce Brosnan aangekondigd als James Bond nummer vijf. Brosnan stond jaren daarvoor al eerder in de startblokken om aan de rol van zijn leven te beginnen. Het lot besliste echter anders, en het wachten was het waard voor de Ierse acteur.

Na de benoeming van Brosnan wordt het script van France geheel herschreven door onder meer Jeffrey Caine en daarna door Bruce Feirstein, die zich op dat moment helemaal op de nieuwe Bond-acteur kunnen richten.

The Living Daylights (1987)

In een tijd dat de Bond-films nog met de regelmaat van één pauzejaar verschijnen, beginnen scenarioschrijvers Richard Maibaum en Michael G. Wilson eind oktober 1985 met een eerste treatment van ‘Bond 15’. A View to a Kill was vijf maanden eerder uitgekomen. Het is wel duidelijk dat die film Roger Moores laatste wapenfeit als 007 is (hoewel de deur nog op een kleine kier staat). De eerste versie van het script daarentegen, verhaalt over de jongere jaren van James Bond bij de marine. Een idee dat door producent Broccoli wordt afgewezen.

Begin december 1985 kondigt Roger Moore zijn definitieve vertrek aan als, op dat moment, langstzittende James Bond. In een derde en vierde treatment diezelfde maand krijgt het filmverhaal steeds meer vorm en bij die laatste is inmiddels gekozen om Ian Flemings korte verhaal The Living Daylights als uitgangspunt en als volgende titel te gebruiken. Er is op dat moment nog geen acteur voor de rol van 007 gekozen.

Vanaf januari 1986 begint het castingproces, als op 12 mei van dat jaar Pierce Brosnan een glorieuze screentest aflegt. Cubby Broccoli is overtuigd en Brosnan wordt een contract aangeboden om als James Bond nummer vier aan te treden. Echter gooit de productie van de Amerikaanse tv-serie Remington Steele waar Brosnan de hoofdrol vertolkt roet in het eten. De acteur is contractueel verplicht om nog één laatste seizoen te maken.

In allerijl wordt gezocht naar een vervanger die eind juli wordt gevonden in Timothy Dalton. Een acteur die producent Broccoli al jaren op het oog heeft, maar eerder aangaf dat de rol hem intimideerde. Deze keer hapt Dalton toe en op 8 augustus 1986 wordt hij officieel aangekondigd als James Bond nummer vier. Eind september beginnen voor Dalton de eerste filmopnamen.

Live and Let Die (1973)

Voor Live and Let Die was de hoop gevestigd op de terugkeer van Sean Connery. Maar Connery houdt voet bij stuk; Diamonds Are Forever is echt zijn laatste Bond-film geweest.

Schrijver Tom Mankiewicz levert in het voorjaar van 1972 zijn eerste versie van het script van Live and Let Die in. Ook hij doet nog een poging om Connery over te halen, maar tevergeefs. Producenten Saltzman en Broccoli moeten echt op zoek naar een nieuwe 007 en komen uit bij Roger Moore. Die deal is snel beklonken en op 1 augustus 1972 maakt James Bond nummer drie zich bekend. Met het uiteindelijke shooting script van Mankiewicz van oktober gaat regisseur Guy Hamilton nog diezelfde maand van start.

On Her Majesty’s Secret Service (1969)

Deze productie stond al langer op de rol. In juni 1964 heeft schrijver Richard Maibaum een eerste treatment af; Goldfinger moet op dat moment nog uitkomen. Met de haast waarmee de films in die tijd werden gemaakt, was het zaak er vroeg bij te zijn. OHMSS wordt echter op de lange baan geschoven en Thunderball krijgt voorrang. Als Thunderball in december 1965 zijn première beleeft, heeft Maibaum het project OHMSS weer opgepakt. Eind maart 1966 levert hij zijn script van die film in, dat verhaaltechnisch direct volgt op Thunderball.

Ook deze keer gaat het niet door; You Only Live Twice wordt verkozen als vervangende productie. Richard Maibaum is niet betrokken bij die film. In 1967 levert Maibaum nog een aantal versies van On Her Majesty’s Secret Service af om uiteindelijk in 1968 met een shooting script te komen. Niet lang daarvoor, in juni, juli en augustus van dat jaar, wordt George Lazenby uitgebreid getest als mogelijk nieuwe James Bond. Na het stuntgevecht met stuntleider George Leech en worstelaar Yuri Borienko, komt de onervaren Lazenby uit de bus als James Bond nummer twee. Zijn officiële aankondiging volgt begin oktober 1968 en niet veel later die maand beginnen de camera’s al te draaien. 

Dr. No (1962)

De eerste James Bond-film Dr. No heeft wat dat betreft een andere aanloop. Het treatment voor die film is amper klaar in september 1961 of Sean Connery wordt een maand later al gepresenteerd als James Bond. Een compleet script laat op dat moment nog op zich wachten. Pas in januari 1962 is een final shootingscript gereed. Een week later draaien de camera’s al op Jamaica met de aankomst van James Bond op het vliegveld.

Dus... om te stellen dat de nieuwe Bond-productie een gok neemt door nú al aan een filmscript te beginnen, is pure onzin. Het is juist prettig dat Steven Knight bijtijds aan het verhaal kan gaan schaven. Het uiteindelijke script dat verfilmd gaat worden, zal hoe dan ook de nodige aanpassingen krijgen. Wie dan ook straks de tuxedo aantrekt en de Walther oppakt, vormt naar aanleiding van het script en de regie-aanwijzingen vanzelf zíjn Bond.

Ik zag trouwens nog een betrekkelijke nieuweling in Steven Knights nieuwe serie House of Guinness op Netflix. Een jongen die we mijns inziens in de gaten moeten houden: Louis Partridge. Als ze dan tóch naar een relatief onbekende Engelsman zoeken...

A Farewell to Arms

Het kan niemand op sociale media zijn ontgaan dat er iets te doen was rondom de nieuwe achtergronden van de James Bond-films op streamingdienst Amazon Prime. Op geen van de afbeeldingen was de James Bond-acteur in kwestie met een vuurwapen te zien. Sterker nog, in sommige gevallen was het wapen zelfs uit zijn hand gefotoshopt. De onvrede hierover heeft de burelen van Prime weten te bereiken, want inmiddels zijn de oude achtergronden weer terug. Wel gecropt, zodat er alsnog geen pistool zichtbaar is. Maar welke gevoelige snaar werd hier geraakt?

Er zijn talloze goede afbeeldingen per film van James Bond te vinden waarin hij niet met zijn schietijzer slingert. Als Prime het bij die bestaande plaatjes had gehouden, had er geen haan naar gekraaid. De miskleun van vorige week was echter zo prominent aanwezig, dat er louter met verontwaardiging kon worden gereageerd.

Zijn we inmiddels bij de achilleshiel van James Bond beland? Bij zijn verlengstuk. Zijn trouwe kameraad. Zijn Walther PPK, P99 of welk ander type vuurwapen. Moet dit echt uit beeld verdwijnen bij de aankondiging van zijn films? Waar eindigt het? Mag James Bond straks alleen nog met een waterpistool de wereld redden?

Het lijkt een nietszeggende curiositeit, maar het zet wel aan tot denken. Want wat als James Bond onder de nieuwe leiding van Amazon straks ongewapend over straat moet, wat is hij dan nog waard?

Of is het enkel een kwestie van gewenning? Kan hij prima zonder dienstwapen en krijgt hij een alternatief in handen? Gaat hij enkel nog op de vuist met zijn tegenstanders? Of gaat hij voor een bemiddelend gesprek onder het genot van een glaasje Spa rood? In dat geval mag hij gelijk zijn 00-status inleveren en gaat hij door het leven als James Bond geheim agent ‘7’.

Vooralsnog heeft de fanbase van James Bond zich dit weekend uitstekend vermaakt met eigen kunstwerkjes die toch zeker de moeite waard zijn.

Ook buiten de wapens is het knutselteam van Prime flink uit de bocht gevlogen. Wat te denken van de gespiegelde afbeelding van You Only Live Twice met een extreem norse Sean Connery of de buitenproportionele lange armen van Roger Moore in A View to a Kill? Een nog opmerkelijker aanpassing is het terugplaatsen van Moores pukkel! Hij had zijn karakteristieke moedervlek juist voor aanvang van het filmen van zijn laatste Bond-film om medische redenen laten verwijderen.

Voor iedereen die een abonnement heeft op Prime zijn de James Bond-films trouwens weer gratis te bekijken. Vooralsnog zijn er geen aanpassingen gerapporteerd. Enjoy it, while it lasts...

Posterartiest Renato Casaro (89) overleden

Op 89-jarige leeftijd is gisteren de Italiaanse illustrator Renato Casaro overleden. Casaro werkte aan twee Bond-films die in hetzelfde jaar uitkwamen: Octopussy en Never Say Never Again. Daarnaast was hij verantwoordelijk voor talloze nationale en internationale filmposters.

Casaro wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke ontwerpers van filmposters in de moderne cinema. Zijn werk omvat iconische posters voor producties als A Fistful of Dollars, Conan the Barbarian, Red Sonja en Rambo: First Blood Part II. Maar ook voor Flesh + Blood van Paul Verhoeven en Fire, Ice and Dynamite van skikampioen Willy Bogner met Roger Moore in de hoofdrol.

Voor Octopussy werd Casaro gevraagd de achtergronden bij de figuren van James Bond en Octopussy van de vorig jaar overleden Dan Goozee te vervaardigen.

In 1998 stopte Renato Casaro met het maken van filmposters — filmstudio’s waren toen al massaal overgegaan op het gebruik van Photoshop. Toch keerde hij nog eenmaal terug naar de filmwereld toen Quentin Tarantino een beroep op zijn kunstenaarschap deed met de vraag om voor Once Upon a Time in Hollywood klassieke westernposters te ontwerpen. De handgeschilderde kunstwerken zijn in de film zelf te zoen. Later liet Tarantino de posterartiest weten: „Bedankt dat jouw kunst mijn film siert. Je bent altijd mijn favoriet geweest.”

In 2020 werd Renato Casaro geëerd met een documentaire over zijn leven en werk: The Last Movie Painter.

Voor even één

Je zal een dezer dagen maar naar RTL 7 kijken en worden gegrepen door het Bond-virus. Alles wat je hartje begeert, ligt voor het oprapen. Zelfs alle muziek van Moonraker is voorhanden alsof het er nooit niet is geweest. Het lijkt mij een heerlijke tijd om nu aan te haken, dan heb je tot de release van Bond 26 iets nieuws te ontdekken over 007.

‘Alles op z’n tijd’, zoals mijn goede vader zei. Het zijn ‘the very words I live by’, om Bommel en Bond maar eens op één regel te citeren. Zo is het nog steeds wachten op een uitgebreide soundtrack van A View to a Kill en GoldenEye — ik durf er mijn DB5 op te verwedden dat we die aankondiging nog vóór het eind van dit jaar krijgen. De nieuwe lichting Bond-fans wordt daarmee op zijn wenken bediend. En het zij ze gegund, omdat ik het ons zo gun.

Toch ben ik benieuwd welke jongeling daadwerkelijk blijft hangen bij alle doorzichtige trucages van zestig jaar geleden, zoals mijn eigen kinderen er een handje van hebben door bij alle capriolen die James Bond uithaalt met een filmprojectie in zijn rug te roepen: ‘nep!’ Dat doen ze om mij te pesten, dat is overduidelijk, want vorige week, tijdens de week tegen het pesten, hebben ze zich welgeteld één week weten in te houden.

Zoals een kijker via social media schrander opmerkte, ik citeer:

‘Alle 007-films keurig op volgorde in de kast staan en toch maar weer de 42 reclameblokken tijdens You Only Live Twice op RTL7 voor lief nemen. Is ooit wetenschappelijk onderzoek naar dit fenomeen gedaan?’

En zo werkt het wel. Ook ik ben dagelijks toch even benieuwd naar de aankondiging, de beeldkwaliteit en de beeldverhouding. Met dit verschil dat ik bij het eerste reclameblok steevast afhaak. De beeldkwaliteit is overigens bepaald niet slecht, de beeldverhouding daarentegen is een affront. Aan de andere kant, als dat wat je op het scherm ziet boeiend genoeg is, boeit het niet dat je een kwart aan beeld verliest. Zo ben ik ook ooit begonnen met James Bond, op een klein vierkant scherm nota bene. Je wist niet beter of een film zag er zo uit — en toch werd ik gegrepen.

Om terug te komen op de opmerking hoe het toch kan dat er weer massaal naar Bond op de buis wordt gekoekeloerd, terwijl velen de serie, of in ieder geval enkele favoriete delen, toch minimaal op een dvd van 25 jaar oud in de kast hebben staan. Voor een deel van de kijkers is het ongetwijfeld de hang naar nostalgie die de oude films met zich meebrengen. Het is het totaalpakket van beeld en geluid dat je weer even terugbrengt naar een onbezorgd gevoel van toen je jong was. Van het aankomende avontuur in een ongrijpbare wereld die ergens op de onze lijkt, maar zodanig is verpakt in luxecellofaan, dat het betoverend werkt.

Het is net als bij de Top 2000 het idee dat iedereen op hetzelfde moment naar hetzelfde liedje luistert. Dat we voor even één zijn, weg van de polarisatie waar we op elk ander moment mee te maken lijken te hebben. RTL 7 verbroedert; we houden immers allemaal van James Bond.

Bijna allemaal.

Bij een foto van een tv-scherm met een scène uit Dr. No, waarin Bond en Honey zojuist zijn schoongeschrobt in het hoofdkwartier van de dokter, schrijft een kijker op de socials: ‘Mijn god wat een niveau #007’. En ja, ook die heeft gelijk, want met de ogen van nu is veel niet meer om aan te zien. Wil je het niveau van 007 van zestig jaar geleden kunnen waarderen, dan moet je daar je best voor doen. Wie op de bio klikt van deze reageerder ‘love meat, rechts voor z’n raap’ kan overigens vraagtekens zetten bij diens bereidwilligheid te nuanceren…

Gaandeweg deze maand komen we steeds dichterbij de films van nu, met films van filmmakers van nu die de ogen van nu prima aankunnen. Zo valt er voor iedere smaak wel iets te vinden. Ook dat is James Bond.
En voor wie onverhoopt in geen van de 26 films iets herkent, is daar binnenkort (‘binnenkort’ als relatief begrip) de James Bond van Denis Villeneuve. De nieuwe regisseur raffelt eerst zijn Dune-trilogie af alvorens met 007 aan de slag te gaan. Dat stel ik mij tenminste zo voor. Nu hij eindelijk een Bond-film mag maken, moet dát toch de hoogste prioriteit hebben? Daar verbleekt zo’n Dune toch bij? Alle goede ideeën, alle ingevingen die hij krijgt, die moet hij bewaren voor zijn Bond-film. Want Bond verdient alleen het aller beste.

Dan wordt er gesproken over een origin-film, een film waarin we te zien krijgen hoe James Bond 007 is geworden, en daar zou hij dan een jonge, onbeschreven Bond voor nodig hebben. Ik vraag me sterk af of we zitten te wachten op zo’n verhaallijn. Dan kost het namelijk minstens nóg een film die een beetje voelt alsof we naar een Bond-film kijken.

Ik denk dat we met Casino Royale in 2006 al een aardige Bond Begins hadden, waarin we zien hoe hij zijn 00-status verdient. Dat is ver genoeg terug in de tijd. In Skyfall werd Bonds jeugd er handig bijgepakt, zonder te verzanden in flashbacks in sepiakleuren. Thank god… Ook voor The Living Daylights (1987) was ooit een beginnersverhaal bedacht, maar producent Cubby Broccoli besloot wijselijk om het met een nieuwe 007 toch bij het oude vertrouwde te houden.

Tegelijk vrees ik bij de nieuwe Bond voor een nieuwe trilogie. Opnieuw een doorlopend verhaal dat zijn uiteindelijk apotheose pas in deel drie krijgt ergens in 2035 als we mazzel hebben. Een pad dat we met de Bond-films van Daniel Craig al hebben bewandeld. Die kant zal het uiteindelijk toch op gaan, want Denis Villeneuve maakt graag films waar geen eind aan lijkt te komen. En daar is de jeugd van tegenwoordig wel voor te porren, aldus de regisseur. Zo houdt de jeugdige kijken van lange doorwrochte films, zag de regisseur aan het enthousiasme waarmee Oppenheimer van Christopher Nolan werd ontvangen; ik moet die film nog steeds af zien.

Ik ben wat dat betreft meer van de school van Alfred Hitchcock: ‘The length of a film should be directly related to the endurance of the human bladder.’ James Bond kan wel wat Hitchcock gebruiken, die zelfs zijn meest angstaanjagende films met een knipoog bracht.

Overigens kon ook Psycho (1960) rekenen op hoongelach bij de jonge kijkers bij mij thuis. Zelfs Jaws (1975) werd ‘saai’ gevonden. Toen ik het laatst probeerde met The Towering Inferno (1974) haakte de jongste al af bij de begintitels: ‘Zo’n lange intro, dan heb je je popcorn toch al op?’

Er is nog een lange weg te gaan…

Deze column verschijnt ook bij James Bond Nederland.

‘GoldenEye’ op 5 oktober terug bij Kinepolis

GoldenEye keert op 5 oktober eenmalig terug bij de Kinepolis-bioscopen. De James Bond-film met Pierce Brosnan en Famke Janssen viert dit jaar zijn dertigjarige jubileum. Die dag markeert tevens de releasedatum van de eerste James Bond-film Dr. No 63 jaar geleden.

De zeventiende film uit de Bond-reeks staat geprogrammeerd bij de volgende Nederlandse Kinepolis-bioscopen:

• Almere
• Breda
• Den Bosch
• Emmen
• Enschede
• Groningen
• Hoofddorp
• Jaarbeurs Utrecht
• Leidschendam
• Spijkenisse
• Zoetermeer

De film bevat Nederlandse ondertitels. Klik hier voor meer informatie.

De officiële website 007.com heeft ter gelegenheid van het jubileum vijf iconische scènes uit GoldenEye uitgelicht.

Villeneuve zoekt ‘onbekende’ Engelsman als 007

De nieuwe James Bond-regisseur Denis Villeneuve heeft plannen om voor de volgende 007 een relatief onbekende Britse acteur te kiezen. Dat schrijft Baz Bamigboye in Deadline. De casting richt zich specifiek op een Britse man van eind 20 tot begin 30 jaar oud.

Villeneuve wil het personage opnieuw definiëren zonder het gewicht van een bekende naam die al een eigen imago mee zou brengen. Hij is op zoek naar een acteur die fris is. Iemand die niet meteen gelinkt wordt aan eerdere rollen, zodat het karakter de ruimte krijgt om te groeien in deze nieuwe fase.

Dit is zoals de iconische rol tot nu toe altijd werd ingevuld. Alleen Bond nummer drie, Roger Moore, was een bekendere (televisie)acteur voordat hij begin jaren 70 de rol een nieuwe invulling gaf.

Roger Moore in The Saint

Volgens bronnen moet de nieuwe James Bond een fysiek aanwezige uitstraling hebben, zodanig dat je vanaf zijn eerste verschijning kunt voelen dat hij gevaarlijk is. Iemand die je met blote handen in een oogwenk kunt doden.

Villeneuve zal pas beginnen met de casting wanneer hij klaar is met de productie van Dune: Part Three, dat gepland staat voor een release in december 2026. Tot die tijd staat de zoektocht op een laag pitje, maar de regisseur zal ongetwijfeld enkele namen van potentiële kandidaten in gedachte hebben.

Denis Villeneuve

De film staat naar verwachting gepland voor een release in 2028, met opnames die vermoedelijk in 2027 beginnen. De laatste Bond-film No Time to Die ging deze week vier jaar geleden in première. Het lijkt er hiermee op dat de zes jaar en vijf maanden tussen Licence to Kill (1989) en GoldenEye (1995), tot nu toe het grootste gat tussen twee opeenvolgende Bond-films is, wordt ingehaald.

Volgens geruchten is het mogelijk dat het script van de nieuwe Bond-film een soort origin story bevat, waarin wordt getoond hoe Bond uiteindelijk 007 wordt, mogelijk vanuit zijn carrière in de Royal Navy.

Scenarioschrijver Steven Knight werkt momenteel aan het verhaal van de volgende James Bond-film. Vooralsnog voelt de bedenker van onder meer Peaky Blinders totaal geen druk, liet hij recentelijk weten.

Steven Knight voelt geen druk bij Bond 26

Britse flair en avontuur blijven centraal in nieuwe 007

Steven Knight schrijft de nieuwe James Bond-film met een opvallend ontspannen aanpak, vertrouwend op zijn intuïtie en creatieve magie. Dat zegt de schrijver in gesprek met The Times. „Ik heb geen plan hoe ik er precies kom, maar ik weet wel wat dit personage gaat doen… en dan zullen ze sterven of koning worden. Dat is het plan”, aldus Knight.

Steven Knight (Foto: Christopher Furlong)

Ondanks dat regisseur Denis Villeneuve in Los Angeles wacht op een eerste versie van het script, voelt de schrijver geen druk: “Het voelt niet alsof de tank leegloopt.”

Steven Knight belooft een Bond-film met een vertrouwde Britse flair, waarin avontuur, humor en plezier centraal staan.

Naast Bond vertelt hij in The Times vooral over zijn nieuwe serie House of Guinness, een historische dramaserie over de familie achter de Guinness-brouwerij. House of Guinness is vanaf 25 september te streamen op Netflix.