Kill James Bond

Terwijl ik door mijn twitterfeed scrolde, las ik dat er in de nieuwe Marvel-film, Black Widow, een verwijzing zit naar Moonraker. Door verschillende filmsites werd dat ‘een slechte Bond-film’ genoemd. Bond-minnend twitter sprong er bovenop en de sites werden neergesabeld door de fans. Daardoor viel mij een andere tweet op...

Door gastauteur Corneel Vanfleteren

Het was een tweet van een podcast die zichzelf Kill James Bond noemt. Zij hadden net een aflevering opgenomen over Moonraker, en vonden de film in één woord ‘shit’. Opnieuw sprongen Bond-fans op die tweet. Oké, Moonraker is geen filmisch hoogstandje, en is objectief gezien niet het beste wat Bond te bieden heeft. Maar echt slecht? Welke Bond-fan vindt een film uit onze geliefde reeks écht slecht?

Pas toen Kill James Bond antwoordde, viel alles op z’n plaats. Want dit was helemaal geen podcast voor en door fans, zoals we die kennen. De titel moest je letterlijk nemen. De bedoeling van de podcast is om duidelijk te maken dat James Bond geen plaats meer heeft in deze wereld.

Volgens de makers is de reeks vrouwonvriendelijk, racistisch en queerfobisch. Het is voor hen onbegrijpelijk dat 007 nog altijd fans heeft, en in de podcast zet men dan ook uiteen wat er problematisch is aan Bond.

Het twitteraccount zelf pronkt met een regenboogvlag in de profielfoto. Dat zette mij aan het denken. Kun je progressief zijn, strijden vóór LGBTQ+-rechten en -vrijheden, en tegelijkertijd jezelf een Bond-fan noemen?

Voor ik verder ga, moet ik bekennen dat ik niet heb geluisterd naar de podcast zelf. En ikzelf maak geen deel uit van de LGBTQ+-groep, dus ik wil ook niet ‘in naam van’ spreken. Maar toch worstelde ik even met de combinatie van Bond en de regenboogvlag.

Want het moet gezegd, de Bond-films blinken niet altijd uit in genegenheid naar vrouwen, mensen met een donkere huidskleur of de LGBTQ+-gemeenschap. Van Bonds ‘Fetch my shoes’ tegen Quarrell in Dr. No, over de worstel- en kusscène met Pussy in Goldfinger, Bond als ‘Aziatische man’ in You Only Live Twice, Draco die vindt dat Tracy door een man gedomineerd moet worden tot Bond die opkijkt van het feit dat een vrouw een dokter kan zijn in Moonraker, het is een serieus lijstje en nog lang niet compleet.

De moderne Bond-films ontsnappen er ook niet aan, en geven aanleiding tot het schrijven van stevige opiniestukken. Is het kies dat Bond eerst opmerkt dat iemand als kind in de prostitutie is geduwd, om er vervolgens mee onder een douche te gaan staan? En ook Spectre was door de Alliance of Women Film Journalists genomineerd in de weinig positieve categorie ‘Most Egregious Age Difference Between the Leading Man and the Love Interest’.

Daniel Craig en Léa Seydoux in Spectre (2015)

Maar om Bond daardoor als filmreeks links te laten liggen, dat gaat me een brug te ver. En om te wensen dat Bond nooit meer ten tonele verschijnt, dat gaat misschien meerdere bruggen te ver.

Ik denk wel dat het belangrijk is om niet te ontkennen dat sommige scènes in Bond-films, met het inzicht van nu, not done zijn. Dat er passages in de boeken van Ian Fleming staan die het niet verdienen om als levensmotto te dienen. En ja, dat het personage James Bond problematisch gedrag vertoont ten opzichte van bepaalde groepen. En we moeten erover waken dat we als fans niet zulk soort gedrag overnemen.

Uit de resultaten van een enquête van The Bond Bulletin in maart bleek dat er fans zijn die na al die jaren nog altijd moeite hebben met een zwarte Felix Leiter en Miss Moneypenny. En je hoeft maar te beginnen over een zwarte James Bond, en er wordt uit sommige hoeken moord en brand geschreeuwd. Tja, als je als progressieve filmfan dat soort reacties leest, en énkel die reacties, dan is een ‘tegenbeweging’ zoals die podcast wel te verwachten.

Tegelijk bewijzen Bond-fans zelf dat het anders kan, van Catching Bullets tot Licence To Queer: ze bestaan wel degelijk, de LGBTQ+-Bond-fans, en ze laten hun stem horen. Ik stel voor dat ik en de andere heteroseksuele mannen voor wie de boeken bestemd waren (volgens Fleming himself dan), mee op de barricaden gaan staan en ook hun stem laten weerklinken: ja, representatie in Bond-films kan en moet beter; en nee, een zwarte 00-agente in No Time to Die is niet het einde van de wereld, het is een correcte afspiegeling van de samenleving.

Afsluiten doe ik met een quote van Phoebe Waller-Bridge, die het treffend verwoordde: ‘I think he’s absolutely relevant now. It has just got to grow. It has just got to evolve, and the important thing is that the film treats the women properly. He doesn’t have to. He needs to be true to this character.’