De zomer van de blockbusters

Tot het moment er eindelijk nieuws is over Bond 26, kan ik voorlopig iedere column beginnen met ‘bij gebrek aan een nieuwe Bond-film’. Daarom: bij gebrek aan een nieuwe Bond-film hebben we altijd nog de alternatieven in het vooruitzicht. Zoals eind deze maand de zomer van de blockbusters begint. En Bond zit daar niet bij.

Niet omdat James Bond al in geen dik dertig jaar in de zomer is uitgekomen, het is simpelweg omdat Bond-baas Barbara Broccoli niemand anders dan Daniel Craig in de rol van Bond kan uitstaan en daarom heel erg haar best doet GEEN opvolger te casten. Dat lukt haar opmerkelijk goed.

De deur voor Dannyboy staat na veel geaai en gevlooi namelijk nog steeds op een kier. Als je voorzichtig door die opening kijkt, zie je daar aan de kast, daar helemaal achterin, zijn tuxedo hangen. Zie je? Hij kan hem zo aantrekken. Desnoods met een coupenaadje. Hoe dat verhaaltechnisch rechtgetrokken moet worden — ach, dat mogen die schrijversjongens verzinnen. Al halen ze Johnny English erbij. Als zij het aura van Daniel maar om zich heen kan voelen. Zijn robuuste lichaamsgeur in haar neus voelt prikkelen. Desnoods zijn zweetvoeten.

Zolang als deze eenzijdige paringsdans plaatsvindt, is er geen plaats voor een vervanger. Het zou voelen als verraad. En daarmee is wat betreft James Bond een zomer-, herfst-, winter- of lenteblockbuster nog bioscoopjaren van ons verwijderd.

We moeten het deze zomer doen met Indiana Jones en Mission: Impossible. Beslist niet de minsten, maar het is geen James Bond.

Indiana Jones bijt eind van de maand het spits af met zijn vijfde (en laatste) avontuur. De film beleefde onlangs in Cannes zijn vuurdoop. Staande ovatie voor Harrison Ford. Tranen ook, want wij houden van Harrison Ford en Harrison Ford houdt van ons. Typisch sentiment voor een tachtigjarige.

Ik heb er zin in hoor in die film. Niet dat ik haantje de voorste de eerste moet zijn om hem te zien, maar binnen een paar weken na de release pik ik toch wel een avondje uit. Het is lang geleden dat ik met zoveel plezier uitkeek naar een nieuwe bioscoopfilm. Bij No Time to Die keek ik vooral lang uit naar de film. Dat duurde na de aankondiging van Bond 25 in juli 2017 (echt waar) nog meer dan vier jaar!

In de blockbusterzomer (of nazomer voor de puristen) van 1989 herinner ik mij nog goed de poster van Indiana Jones and the Last Crusade in de lichtbakken van Cinema Palace. Ook posters van Batman en Lethal Weapon 2 staan mij voor ogen. Gek genoeg níet die van Licence to Kill, de laatste Bond-film die in de zomer verscheen. Het afscheid van Timothy Dalton, dat toch een stuk soepeler verliep, is destijds geheel aan mij voorbijgegaan. Ik hoopte nog even dat ik de nieuwe Bond deze zomer per ongeluk opnieuw over het hoofd had gezien, maar nee.

Trouwens, die poster van de nieuwe Indiana Jones, dat is toch hoe een echte filmposter er uit hoort te zien? Tony Stella heeft ouderwets vakwerk afgeleverd. In de stijl van Drew Struzan (die met pensioen is) en Richard Amsel (die al heel lang dood is), maar toch met een eigen touch. Prachtig.

Het matige succes van Licence to Kill kwam mede door die slordige knip- en plakposter van de film. Serieus. Daarna is het met de Bond-posters nooit meer helemaal goed gekomen. Maar Bond gaat met zijn tijd mee, dus moesten kunstenaars als Frank McCarthy, Robert McGinnis en Dan Goozee het veld ruimen. Indiana Jones is bij uitstek een period piece en dus past daar een schilderij bij. Grote klasse.

Twee weekjes na Indiana Jones klopt de volgende actieheld alweer aan de kassadeur: een strakgetrokken Tom Cruise met zijn meest gewaagde stunt tot nu toe. We zagen James Bond lang geleden al met een motor van een afgrond springen én vechtend bovenop een rijdende trein over een vervaarlijke spoorbrug sjezen én met een klein geel autootje halsbrekende capriolen uithalen. Er is met Mission: Impossible alleen één groot verschil: de held breekt zijn voet omdat hij zélf van het ene gebouw naar het andere springt, en niet omdat hij uitglijdt over een vochtig steigertje.

Vreemd genoeg heeft die authenticiteit een enorme aantrekkingskracht; de wetenschap dat Tom Cruise daar zelf aan een opstijgend vliegtuig hangt of kilometers hoog aan de Burj Khalifa bungelt. Niet dat bij James Bond alles wat op een beetje kitesurfen lijkt nep is, maar het is niet de acteur zelf die de stoute schoentjes aantrekt. Dat verschil is voelbaar. Daarbij wordt er bij Mission: Impossible stug doorgefilmd, want het vervolg (de laatste) staat gelijk gepland voor volgend jaar. Zoals dat vroeger met James Bond ook ging. En laten we eerlijk zijn, de makers van Mission: Impossible maken inmiddels betere Bond-films dan de makers van James Bond.

Er is wel één groot verschil: de naam James Bond kent iedereen en is inwisselbaar, Ethan Hunt staat in de schaduw van Tom Cruise. Als hij er na volgend jaar definitief mee stopt, is het klaar met Mission: Impossible. De filmserie blijft steken op acht films in 28 jaar tijd, alsof Sean Connery was blijven zitten tot en met Licence to Kill. Met het grote verschil dat Bond in diezelfde tijd het dubbele aantal films afleverde.

Hebben we trouwens ook nog The Flash over een paar weken waarin een andere oude filmheld wordt gereanimeerd: Michael Keaton als Batman. Hartstikke sympathiek allemaal, maar wat gaat dit over? Ben Affleck doet namelijk ook gewoon mee. Als Batman! Stop Timothy Dalton en Pierce Brosnan samen in een film en noem ze allebei James Bond. Met Spider-Man flikten ze dit zelfs in drievoud. Ach, het publiek vreet het en vergeet het.

Zo zullen Harisson Ford en Tom Cruise straks in carboniet worden gegoten en mag als de rust na de blockbusterzomer is wedergekeerd (en Barbara Broccoli is uitgerouwd) de nieuwe man zich melden. Hij gaat het met alle ups en downs de komende tien jaar proberen. Want je kunt mopperen op James Bond wat je wil, en je kunt hem zelfs omleggen, maar er is geen kruid tegen gewassen.

Tot die tijd bij gebrek aan een nieuwe Bond-film: geniet van wat er wél te zien is in de bioscoop!

Deze column verschijnt ook bij James Bond Nederland.

Kartonnetje

Ineens was daar dat nieuwe James Bond-nummer. Een Bond-nummer waarvan je gelijk doorhebt: dit is Bond. Een schoolvoorbeeld: blazers, strijkers, percussie. Met als kers op de taart dat krachtige stemgeluid. Onmiskenbaar Tina Turner. Onmiskenbaar James Bond.

In die tijd, we hebben het over eind 1995, stond het kopen van een nieuwe James Bond-soundtrack gek genoeg niet op mijn verlanglijstje. Ik had de 30th Anniversary Collection die ik inmiddels had grijsgedraaid, en dat was dan ook gelijk mijn complete James Bond-muziekverzameling.

In de kelder van V&D waar in het schemerlicht de videobanden en muziekcassettes waren verstopt, stond ook een pilaar met kartonnetjes. Op de voorkant: Tina Turner en Pierce Brosnan. Ik was er al een aantal keer naartoe gelopen om de cover te bewonderen. Het idee om het kartonnetje ook daadwerkelijk af te rekenen, was niet in mij opgekomen.

Tot die dag dat ik mijn verjaardagscenten binnen had. Opnieuw de kelder in. Toen ik boven de grond kwam, had ik mijn eigen officiële kopie van de nieuwe Bond-song. En niet met één nummer, maar zelfs met twee. Naast de Single Edit ook de A/C Mix.

Thuisgekomen het cd-singletje gelijk in mijn Akai-stereotoren, mijn draadloze Philips-koptelefoon op. En daar klonk zij, helderder dan ooit, in mijn eigen tienerkamer.

Die weken, iedere avond voor het slapen gaan, beluisterde ik in het donker beide versies van de nieuwe Bond-song. Vanmorgen beluisterde ik de vier versies die ik in mijn muzieklijst heb staan (ook de filmversie en de radio-edit) in een loop. Nog steeds als ik de eerste klanken van GoldenEye hoor, zit ik daar weer even op mijn jongenskamer. Terug in de tijd. Terug naar het zorgeloze jaar 1995, waarin de stem van Tina Turner een nieuw tijdperk voor James Bond inluidde.

Tina Turner (83) overleden

Zangeres Tina Turner is overleden. De zangeres overleed na een lang ziekbed in haar huis in Küsnacht in Zwitserland. Ze was 83 jaar. In 1995 luidde Tina Turner met de titelsong van de James Bond-film GoldenEye een nieuw tijdperk in voor 007.

Turner, die tijdens haar optredens tot op hoge leeftijd opviel door haar energie, haar krachtige stemgeluid, haar wilde haar, haar hoge hakken en haar minirok, werd ook wel de Queen of Rock ’n Roll genoemd. Ze werd bekend met nummers als Private Dancer, What’s Love Got to Do with It en (Simply) The Best.

Tina Turner was de artiestennaam van Anna Mae Bullock. Ze werd geboren in Brownsville in de Amerikaanse staat Tennessee.

In de jaren 60 van de vorige eeuw vormde ze met haar toenmalige echtgenoot het duo Ike & Tina Turner. Een van hun grootste hits was River Deep — Mountain High.

Hun succes met eigen nummers nam eind jaren 60 af. Turner werd door haar echtgenoot mishandeld. Dat werd erger naarmate hij meer cocaïne gebruikte.

In 1971 hadden ze hun grootste hit met Proud Mary, geschreven door singer-songwriter John Fogerty. Ze kregen er een jaar later een Grammy Award voor.

De mishandeling werd erger en na hun scheiding in 1978 ging ze solo verder. Met 200 miljoen verkochte platen werd ze de best verkopende vrouwelijke rockartiest. Ook verkocht ze een recordaantal concertkaartjes.

Bron: grotendeels NOS

Rebel Wilson deed auditie voor Bond 26

Rebel Wilson heeft vorig jaar auditie gedaan voor Bond 26. Dat zegt de Australische actrice tegen Variety.

Rebel Wilson tijdens de BAFTA-uitreiking

De uitnodiging volgde nadat Wilson de uitreiking van de BAFTA’s had gepresenteerd. Het gala stond voor een deel in het teken van zestig jaar James Bond-films.

Nieuws over Bond 26 is schaars en beperkt zich de laatste jaren vooral tot geruchten over wie de nieuwe James Bond moet worden. Producent Barbara Broccoli kondigde vorig jaar zomer aan dat het nog zeker twee jaar duurt voordat zij met een nieuwe Bond-film begint. Daarbij moet het personage van Bond volgens haar ‘opnieuw worden uitgevonden’.

Barbara Broccoli

Variety geeft in het artikel aan dat Bond 26 zich in een vroeg productiestadium bevindt, het ‘script stadium’. Dat er op dit moment aan een script wordt geschreven, lijkt gezien de huidige schrijversstaking onwaarschijnlijk.

Op zich klinkt het logisch dat er voorzichtig een begin wordt gemaakt aan een verhaallijn. Zonder script en zonder concrete filmplannen laat een nieuwe Bond-film namelijk lang op zich wachten, laat staan dat er een nieuwe Bond-acteur nodig is. Hoewel de nevenactiviteiten van Eon Productions én het einde van No Time to Die anders doen vermoeden, wil Barbara Broccoli James Bond-films blijven maken.

Het lijkt erop dat de auditie van Rebel Wilson puur oriënterend is geweest, wellicht om een personage speciaal voor de actrice te creëren. Het is nog te vroeg om te zeggen of zij inderdaad in de nieuwe Bond-film te zien zal zijn. Dat het niet om de rol van James Bond gaat, wil zij wel verklappen. Tijdens de uitreiking van de BAFTA’s grapte zij nog dat dit wél het geval was.

‘Bondesque Magazine’ is terug

Het Nederlandstalige James Bond-magazine Bondesque is terug. Het blad belooft originele, informatieve en verrassende artikelen over de wereld van 007 te brengen. De inhoud is samengesteld door hoofdredacteur Merlijn Kuiper in samenwerking met James Bond-kenners van over heel de wereld.

De eerste editie van Bondesque Magazine verscheen in 2011, toen nog onder de paraplu van James Bond Nederland. Destijds bleef de teller steken op vijf edities; Bondesque Magazine nummer 6 verschijnt halverwege juni voor het eerst als zelfstandig magazine.

Geïnteresseerden kunnen zich gratis en vrijblijvend inschrijven om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen rondom Bondesque Magazine 6. De eerste kopers ontvangen vervolgens een gelimiteerde Bond-print van Reuben Wakeman.

In het nieuwe nummer onder meer aandacht voor: Jamaica, de thuisbasis van Ian Fleming; een blik achter de schermen bij de setontwerpen van de laatste Bond-film No Time to Die en een duik in de geschiedenis van de titelsongs. Niet alleen de bekende nummers komen aan bod, ook de songs die het witte doek niet haalden.

Verder in Bondesque 6: een interview van Pjotr Zajac met still-fotograaf van No Time to Die Nicola Dove; de posterontwerpen van Vic Flair en de spectaculaire sneeuwopnamen van de Bond-films door cameraman Willy Bogner.

Zie voor meer informatie Bondesque Magazine.

The Other Fellow

Het is een intrigerende film geworden, de documentaire The Other Fellow van Matthew Bauer, over mannen die allemaal dezelfde naam dragen, die van Bond, James Bond. De film is deze week in Engeland in première gegaan.

Bauer volgde zo’n tien jaar lang honderden James Bonds over de hele wereld. De film spitst zich toe op een klein gedeelte van die Bonds, met allemaal een eigen verhaal over hun naam en hoe die naam voor verwarring, hilariteit, ongemak of zelfs een uitweg zorgde.

De interviews met de James Bonds worden afgewisseld door archiefbeelden van Ian Fleming en de Amerikaanse ornitholoog James Bond (van wie Fleming de naam stal) en met nagespeelde scènes waarin diezelfde ornitholoog wordt geportretteerd door acteur Gregory Itzin. Het levert een levendig beeld op van de voors en, in meerdere gevallen, de tegens die de beroemde naam met zich meezeult.

De echte James Bond (links) met de echte Ian Fleming

Uiteraard is er ruimte voor het verhaal van de Zweed Gunnar Schäfer die zijn naam in 2006 officieel liet veranderen in James Bond. De Zweed beheert in Nybro het James Bond Museum en leeft als echte James Bond zijn droomleven, zonder tussenkomst van de Blofelds en Goldfingers. Hij belichaamt de andere kant van de medaille: de superfan die niets anders wil zijn dan James Bond. Al is dit echt wel een geval apart.

De van geboorte James Bonds hebben vaak niets met de geheim agent van Ian Fleming en nemen ‘het geintje’ hun ouders nog steeds kwalijk. James Hart is veel gelukkiger dan toen hij nog Bond heette. Als de James Bond uit New York, waar er overigens zo’n acht wonen, incheckt bij een hotel, spelt hij zijn naam: B-O-N-D. De nietsvermoedende baliemedewerker: ‘En uw voornaam is zeker James?’ James Bond beaamt dit voor zoveelste keer in zijn leven. ‘Really?’, klinkt de baliemedewerker verrast.

Een van de meest opmerkelijke verhalen is van een vrouw die inmiddels ook Bond heet en een uitweg zocht voor zichzelf en haar zoontje. Zij was getrouwd met een bruut die zowel haar als hun zoontje terroriseerde. Toen zij op een goed moment de moed had verzameld om te vluchten, besloot zij haar naam te veranderen. Om zo onopvallend mogelijk door het leven te gaan, gaf zij haar zoontje de naam James Bond. Probeer daar online maar eens serieus naar te zoeken. Voor zo’n drama is de beroemde naam een zegen.

De documentaire ziet er gelikt uit. De muziek is uitstekend en doet in veel gevallen denken aan de muziek uit de films.

Voor fans lijkt het misschien een droom, maar wie Bond heet, denkt beter twee keer na voordat hij zijn nagelslacht de naam James geeft. De documentaire kwam net te laat voor de familie Vader die nu met een krijsend zoontje Darth zit opgescheept.

In november staat de Nederlandse première van The Other Fellow gepland op IDFA.

Rupert Friend is er klaar voor

Rupert Friend is eindelijk klaar voor de rol van James Bond. Dat zegt de 41-jarige Britse acteur tegen Variety. Toen hij begin twintig was, deed Friend in 2005 auditie voor Casino Royale als opvolger van Pierce Brosnan. Hij bedankte echter omdat hij zichzelf nog te onervaren vond.

Rupert Friend

Destijds werd hem door de producenten en casting director van de Bond-films verteld dat als de auditie goed zou gaan, hij gecontracteerd zou worden voor drie films waarvan hij bij voorbaat niet zou weten wat het verhaal was en wie er als regisseur werd aangetrokken. De jonge Friend was bang dat James Bond hem zou verzwelgen en hij zou eindigen als de slechtste 007 ooit. Dat idee beangstigde hem, temeer omdat hij groot fan van de Bond-films is.

Inmiddels voelt hij zich rijp voor de rol. Friend heeft zijn agentschap al op de hoogte gebracht van zijn idee. Of de Bond-producenten hem alsnog zien zitten, is de acteur in principe om het even; hij is er deze keer in ieder geval zelf klaar voor.

Rupert Friend is dit jaar te zien in twee films van Wes Anderson. Op 23 mei gaat in Cannes Asteroid City in première. Later dit jaar volgt The Wonderful Story of Henry Sugar naar de verhalen van Roald Dahl, hier bekend onder de titel Het wonderlijk verhaal van Hendrik Meier.

Over de nieuwe James Bond weten we vooralsnog helemaal niets.

Schrijver Iain Johnstone (80) overleden

Auteur van ‘The World Is Not Enough: A Companion’

Op 80-jarige leeftijd is Iain Johnstone overleden. Johnstone was auteur van het making of-boek The World Is Not Enough: A Companion. De filmjournalist overleed op 4 mei. The Guardian publiceerde gisteren Johnstones necrologie.

‘The author and the agent’, uit The World Is Not Enough: A Companion (1999)

Het making of-boek van de negentiende James Bond-film was een klein onderdeel van Johnstones oeuvre als filmjournalist. De Brit schreef als recensent jarenlang voor The Sunday Times. Hij was grondlegger van het BBC-programma Film... dat begon in 1971 met Film ’71 en liep tot en met Film 2018, met als bekendste presentatoren Barry Norman en later Jonathan Ross. Johnstone zelf presenteerde het filmprogramma in 1982 bij afwezigheid van Norman.

Daarnaast legde Iain Johnstone zich toe op het maken van making of-documentaires, ondermeer rond de films Jaws, A Bridge Too Far en over de spaghettiwesterns met Clint Eastwood. Tevens maakte hij profielen van Hollywoodsterren als Duston Hoffman, John Wayne, Marlon Brando, Barbara Streisand, Warren Beatty, Stanley Kubrick en Jack Nicholson en schreef hij de biografiën van Clint Eastwood en Tom Cruise.

Samen met John Cleese schreef Johnstone aan de opvolger van de jaren 80-hit A Fish Calles Wanda: het minder ontvangen Fierce Creatures (1997). De komiek liet doorschemeren dat hij graag eens de rol van Bond-schurk wilde spelen. Dit zagen de Bond-producenten niet zitten wegens Cleese’ reputatie als grappenmaker. Waar ze wel iets in zagen, was Cleese als opvolger van de inmiddels hoogbejaarde Desmond Llewelyn die tientallen jaren de rol van Q in de Bond-films speelde.

Cleese hapte echter niet gelijk toe, zoals in A Companion staat te lezen, omdat de acteur wegens het Engelse winterweer ’s winters niet graag in zijn geboorteland vertoefde. Toen Bond-producent Michael G. Wilson John Cleese een contract voor meerdere Bond-films presenteerde, reageerde de komiek enthousiast. En zo kwam John Cleese, met dank aan Iain Johnstone, uiteindelijk in twee Bond-films terecht.

‘Lazenby-lamppost’ in ere hersteld

Met dank aan de inzet van Bond-fan Ian Jacklin wordt de zogenaamde ‘Lazenby-lamppost’ in ere hersteld. De lantaarnpaal aan de oever van de Theems met uitzicht op de Big Ben was te zien in de publiciteitsfoto’s die Terry O’Neill maakte van de nieuwe James Bond George Lazenby in 1968.

George Lazenby door Terry O’Neill

Jacklin trof de lantaarnpaal in oktober 2021 in erbarmelijke staat aan en besloot een petitie te starten om de straatverlichting te laten repareren. Deze week bereikte de Engelsman het nieuws dat zijn actie heeft geholpen. De ontbrekende onderdelen zijn inmiddels besteld en de verwachting is dat Transport for London binnen zes weken met herstelwerkzaamheden zal beginnen.

Ian Jacklin in oktober 2021

Oud-007 George Lazenby is inmiddels ook op de hoogte van de reparatie. Een onthulling in bijzijn van de eenmalige James Bond is niet uitgesloten.

James Bond Deluxe

Het zal jaloezie zijn. Anders kan ik het ook niet verklaren waarom ik het enthousiasme over de nieuwe Mission: Impossible-trailer niet deel. Jaloers dat de held van dit verhaal toevallig de naam Hunt draagt in plaats van Bond. Terwijl die Bond hetgeen Hunt doet met z’n motor en op die trein al eerder deed. Maar Hunt doet het beter. Dat schuurt.

Wees blij dat er weer een lekkere film aankomt, fluistert, nee, toetert het stemmetje in mijn hoofd. Een Bond-achtige film vol zinderende actie. Ik ben in principe niet zo van de actie. Wel van Bond. En die twee samen maakt dat ik er toch graag naar kijk. Doorgaans geef ik meer om een thriller met een wat tragere opbouw. Een film die qua tempo prettig aanvoelt. Sfeervol.

Een thriller die ik vorig jaar zag en die ik iedereen kan aanbevelen, is Watcher van Chloe Okuno. Een onverwacht pareltje, misschien vond ik hem daarom wel zo goed. De film werd mij voorgeschoteld zonder enige voorkennis. Ik heb 90 minuten ademloos zitten kijken. Dat lukt bij James Bond niet. Daarvoor erger ik mij teveel aan onzinnige zaken zoals een lullig zoompje (zoempje) of een buitenproportionele achtergrondprojectie die er zelfs in de jaren 60 lachwekkend uitzag.

Goldfinger (1964)

Mission: Impossible — Dead Reckoning Part One; die pretentieuze titel alleen al. Met die vervelende Simon Pegg en die vervelende Rebecca Ferguson en eigenlijk is die hele Tom Cruise vervelend.

Qua gevoel komt Ethan Hunt veel minder binnen dan James Bond, al geeft die opzwepende muziek van Lorne Balfe (gecomponeerd door Lalo Schifrin) een enorme kick. Wij hebben de James Bond Theme van generatiegenoten Monty Norman en John Barry, het thema van Schifrin is even inventief en herkenbaar en doet in niets ten onder aan de Bond-deun.

Mission: Impossible is wat James Bond zou willen zijn. Of wat wij als fans van 007 zouden willen dat Bond was. Met een team slimme filmmakers dat nu al jaren onder leiding van Christopher McQuarrie én leading man Cruise goedlopende genrefilms maakt.

Christopher McQuarrie met Tom Cruise

Het meest jaloersmakende in nog wel de visie die zij daarbij hanteren. Net als bij de Marvel-films, waar ik al helemaal niets mee heb, plannen ze vooruit. Bij Mission: Impossible worden we helemaal op ons wenken bediend. Want hoewel die titel niet om aan te zien is; Part Two is al onderweg en staat voor volgend jaar gepland.

Dat had helemaal niet gehoeven. Een paar jaartjes ertussen en het publiek had alsnog gekomen. Maar de Ethan Hunt-saga loopt nu ook op zijn eind met een actieheld die even oud is als de Bond-serie, en natuurlijk gaat ook hij aan het einde van Part Two dood, net als James Bond en Indiana Jones, en daarna is het afgelopen met het succes. James Bond is immers vervangbaar, Tom Cruise is dat niet.

Pierce Brosnan had zijn wonden in GoldenEye nog niet gelikt of Brian De Palma had de tv-serie Mission: Impossible gereanimeerd tot de gelijknamige film die over drie jaar zijn dertigjarige jubileum viert. Dat zou hetzelfde zijn als Sean Connery tot en met Licence to Kill James Bond was geweest. Cruise doet dat wel met de helft minder films onder zijn vleugels, eerlijk is eerlijk. Maar hij dóet het wel. En met die laatste stuiptrek volgend jaar kopieert hij de jaren van de James Bond van weleer, waarin we ieder jaar een nieuwe kijkervaring aan ons collectief geheugen mochten toevoegen.

Ik ben gewoon stikjaloers op de makers van de Mission: Impossible-films die veel betere Bond-films maken dan de makers van James Bond. Ze máken tenminste films! Het is James Bond Deluxe en niemand die ze tegenspreekt. Gingen de Bond-producenten de strijd maar aan, dat zou pas vuurwerk opleveren. Maar Bond wacht tot Part Two is uitgedoofd en zal, terwijl niemand nog op hem zit te wachten behalve die ene verstokte fan zoals ik, zijn nieuwe hoofd opsteken.

Of we doen het zo: als laatste kunstje daagt Tom Cruise Daniel Craig uit in een doldwaze crossover waar vooral de makers veel plezier aan beleven. De cameo is voor Harrison Ford.

‘Bond in Motion’ met dik een maand verlengd

Bond in Motion in Brussel is een maand langer open. Tot en met 25 juni zijn de vijftig officiële Bond-voertuigen nog te bezichtigen in de Belgische hoofdstad.

Aanvankelijk stond de Bond-expositie gepland tot vandaag. Wegens succes is dat verlengd.

„Het aantal bezoekers neemt niet af en de mond-tot-mondreclame blijft sterk. Daarom hebben we de tentoonstelling uitgebreid om mensen, of ze nu fan zijn van 007 of gewoon een passie hebben voor film of zeldzame voorwerpen, de kans te geven Bond in Motion te komen ontdekken”, laat organisator Stéphane Pisane weten in een persbericht.

Al meer dan 100.000 mensen zijn door de deuren van Paleis 1 in Brussels Expo gewandeld sinds de opening van de expo op 9 december 2022.

Lees hier het verslag van Bond Blog van december terug: „Chris Corbould vindt dit de beste Bond in Motion die er bestaat”.

Tickets zijn hier te bestellen.

Natuurlijk is Richard Madden de nieuwe 007

Zo werkt dat namelijk: een acteur geeft een subtiele hint en voor je het weet is hij James Bond. Dat gebeurde ook met Henry Cavill, Idris Elba, Tom Hardy, Tom Hiddleston, Michael Fassbender, Aaron Taylor-Johson. Allemaal zijn ze de nieuwe James Bond. Je hoeft maar een Martini te lichten, naar een Aston Martin te wenken of een tuxedo aan te trekken et voilà, de rol is voor jou.

Namens Bond Blog wens ik alle nieuwe nul-nul-zevens alle succes van de wereld. Laat ze een poepie ruiken en maak er een onvergetelijke tijd van. Je moet alleen wel dat script zelf schrijven, want de scenarioschrijvers staken. Maar dat kunnen jullie!

Opluchting. Eindelijk eens écht nieuws over Bond 26. Het werd tijd.

Never Gonna Give Up

Met mijn jongste dochter heb ik onlangs mijn favoriete Robin Hood-film gekeken: Prince of Thieves. Kort daarop vroeg zij of we nog zo’n soort film hadden. Niet omdat ze Robin Hood nou zo goed vond, meer om er samen gezellig naar te kijken. Ondertussen zetten we in de meivakantie iedere avond een film op. Ze is alleen nog niet op het idee gekomen een James Bond-film te noemen. Ik zal mijn hints opzichtiger moeten maken.

Toen ik zelf in mijn tienertijd zat, was het filmaanbod op het thuisscherm een stuk kariger. We hadden op een goed moment weliswaar een videorecorder, maar films huren deden we zelden. We namen van alles op van tv, met name als we niet thuis waren. Of er moest een keer een film komen die we meenden vaker te willen zien.

Zoals Flodder bijvoorbeeld. Op een goed moment uitgezonden door de Avro, aangekondigd door Hans van der Togt. Ik had Flodder ‘per ongeluk’ al eens op een kinderpartijtje gezien. Woest waren mijn ouders; ik had het prachtig gevonden. Toen de film op tv verscheen en daarmee op onze VHS-band, had mijn vader de avond daarna bij álle blootstukjes de speler weer even op record gezet, zodat de film om de haverklap werd onderbroken door Never Gonna Give You Up van Rick Astley. Ik vraag mij af wat erger is…

Ondertussen is mijn persoonlijke cinematheek van dvd en blu-ray zodanig uitgegroeid dat we iedere avond met gemak een titel kunnen bekijken zonder ook maar één dag in herhaling te vallen. Is er een film die we willen zien die ik niet op fysieke schijf heb, dan bieden Netflix en Prime dikwijls soelaas. De realiteit is weerbarstiger; ze kijken liever naar YouTube of klikken aan de lopende band hartjes op TikTok.

Een zekere dwang is daarom pedagogisch verantwoord. Of zelfs noodzakelijk. Niet dat mijn filmsmaak nu zo uitermate verfijnd is, maar een bepaalde basiskennis van de klassiekers mag onderhand wel worden aangeboord. Ik werd in mijn vroege tienerjaren immers ook gegrepen door een filmpersonage waar ik tot de dag van vandaag niet over uitgepraat raak.

Mijn oudste heeft dat met Harry Potter. Die films heeft ze inmiddels van voor naar achter versneld en in slow motion gezien. Spider-Man zag ze in de bioscoop en thuis is het vooral Stranger Things, Heartstopper (want daar komen tenminste geen blote vrouwen in voor) en op dit moment de zoveelste keer Shameless. Als ik een opmerking probeer te maken dat er meer te zien is op deze wereld, hoeft zij met gefronste wenkbrauwen enkel drie keer op haar voorhoofd te tikken: nul-nul-zeven. Ze heeft nog gelijk ook.

Hoe anders was dat vroeger als ik met mijn vader meekeek: Papillon, The Towering Inferno, Tom Horn. Of Sergio Leones Dollarstrilogie. Films die ik nog steeds met plezier terug kan zien. Hij had het ook altijd over De kanonnen van Navaronne en Het gebeurde in het Westen, films die hij weer met zíjn vader had gezien. En zo is het toch je plicht als ouder om je nakomelingen ook op dit vlak op te voeden.

Dat doe ik dan vaak achteloos. Als zij op hun telefoontjes zitten, schuif ik er regelmatig een schijfje in. Laatst probeerde ik dat met The Fugitive, een film die ik kan blijven kijken. Dan roep ik bij de scène op de dam: „Let op!” Ik roep dat altijd iets te vroeg, waardoor ze op het moment suprême alweer wegkijken en de sprong dus nooit hebben gezien. Als in de begintitels van de film de naam van Jeroen Krabbé verschijnt, wil ik dat ze dit zelf opvalt: „Kijk kijk!” Tot nog toe heb ik hier geen enkele reactie op gekregen.

Bij het samen kijken naar Robin Hood (Prince of Tyfus, zoals zij zegt) ervoer ik diverse geluksmomentjes. Je ziet zo’n film dan toch weer door andere ogen. Naast al het spektakel dat voor een eerste keer een enorme beleving is, ook bij een film van meer dan dertig jaar oud, is daar vooral de laatste scène. „Nu komt het!” Een moment van stilte. En dan de herkenning: „Hé, is dat James Bond?” Kippenvel. Trots als een pauw op mijn dochter én op Sir Sean die daar niet veel meer hoeft te doen dan twee tellen aanwezig te zijn om de hele film op te eisen. Dan de eindtune van Bryan Adams waar zelfs de oudste van opveert. Verwondering: „Is dat uit deze film?”

Indiana Jones? Ik hou niet van indianen. Jurassic Park? Bah, dino’s. Jaws? Eng! Ik kan niet wachten om dat allemaal met ze te gaan zien. Zo ook The Silence of the Lambs. Daar wacht ik nog een paar jaartjes mee. Bumperkleef vonden ze ook te eng. Die wil de jongste alleen met een schuin oog afkijken, want ze is wel benieuwd wáárom die enge meneer dat gif spuit.

Het alternatief werd Mrs. Doubtfire. „Serieus?” „Het gaat over een gescheiden vader die zijn kinderen wil zien en zich daarom verkleedt als nanny.” „Dat klinkt wel leuk.” „En natuurlijk gaat alles mis.” De oudste in alle staten, want als zij ergens jeuk van krijgt is dat het. Man vs. Bee ging er bij haar daardoor ook niet in, terwijl de jongste en ik ons hebben bescheurd.

Wij dus met z’n tweetjes naar Robin Williams kijken, die zij weer herkent als Peter Pan uit Hook. Dan opeens: „Hé, is dat James Bond?” Want ook hier weer een James Bond. Puur toeval, ik zweer het, maar wat fijn dat je het ziet. Toen ik Mrs. Doubtfire destijds in de bioscoop zag, was mij Pierce Brosnan totaal niet opgevallen. Pas toen ik de film jaren later terugzag, viel het kwartje dat ik James Bond vóór GoldenEye al eens op het witte doek had gezien. „Hoeveel keer is hij James Bond geweest?”, is de vervolgvraag. Goh wat leuk die interesse. Zal het dan toch?

Toen ik net vader was, heb ik mijn oudste babydochter al eens Dr. No voorgeschoteld. Ze kon amper scherp zien, het was meer het idee dat de eerste film die zij ‘zag’ de eerste Bond-film was. Ik verkeerde ook in de illusie dat mijn James Bond-koffertje uit 2006 een bijzonder koffertje was, waarvan mijn kinderen vanaf jonge leeftijd wisten: als we later groot zijn, mogen we er eindelijk naar kijken. Het koffertje bleek enkel een tussenoplossing te zijn voor de Special Editions en de blu-raybox. Ik heb hem vooral vaak uitgeleend aan vrienden en familie die graag de Bond-reeks wilden bingen. Mijn dochters vinden het vooral een bijzonder vervelend koffertje dat in de weg staat.

Voordat ik deze column instuurde, heb ik ze deze tekst laten lezen. En ja hoor, vanavond staat de eerste James Bond-film op het programma! Hun reactie: „Dat hebben we helemaal niet gezegd!”

Never Gonna Give Up…

Deze column verschijnt ook bij James Bond Nederland.

Hoofdrol voor Brian Cox in 007-spelshow

Acteur Brian Cox speelt de gezagvoerder in de spelshow 007’s Road to a Million, waar deelnemers over de hele wereld naar Bond-locaties reizen om te strijden om een bedrag van 1 miljoen pond.

Brian Cox

Vorig jaar, toen filmstudio MGM nog maar amper in handen was van techgigant Amazon, kwam het nieuws naar buiten dat er een James Bond-spelshow ging komen. Lange tijd bleef het stil rond de streamingproductie. De vraag was dan ook of de miljoenenjacht nog doorging.

De Schotse steracteur Cox speelt in de spelshow de man die de touwtjes in handen heeft en het de kandidaten moeilijk maakt. Een rol die hem bevalt, meldt onder meer 007.com.

Brian Cox is nooit te zien geweest in een Bond-film. Een rol als M of Blofeld zou hem niet misstaan.

James Bond Night

Prima, als we geen nieuwe Bond-film krijgen, dan kijken we die ouwe films wel in de bioscoop. Voordeel is dat je precies weet waar je aan toe bent; je zult nooit teleurgesteld de zaal verlaten en naderhand zeurt er niemand dat James Bond is vermoord. Win-win. En wat is er nou fijner dan een Bond-film op het grote scherm?

De zaal met driehonderd stoelen zit op 20 april bommetje vol. In het kader van James Bond Night vertonen filmregisseur Martin Koolhoven en filmprogrammeur Ronald Simons in Cinema 1 van filmmuseum Eye de gerestaureerde versie van de Bond-klassieker Goldfinger. In 4K glinstert alles nog gouder dan daarvoor.

Als dikke extra worden vooraf aan de filmvertoning pre-title sequences uit verschillende Bond-films vertoond, aan elkaar gepraat door een vapende Martin Koolhoven. De bevlogen filmverteller beheerst de kunst om gelijkertijd te enthousiasmeren en te schofferen. Wie het breken van de vierde wand in het begin van On Her Majesty’s Secret Service afkeurt, is een sukkel. Zitten er eigenlijk medewerkers van Eye in de zaal? Want de vorige keer werd er geklaagd dat de spreker vapete tijdens de voorstelling. Fuck you!

Met een flesje Westmalle (een tripel zo te zien) langs zijn zijde, kletst de filmmaker de beginsequenties van de Bond-films aan elkaar. Toen hem werd gevraagd een keuze te maken, wilde hij ze allemaal laten zien. Dat werd een beetje te gortig op een reeks van 25 films met een gemiddelde speeltijd van 7 minuut 20 per sequentie. Hij koos er daarom in ieder geval van iedere Bond-acteur één.

Dr. No kent er geen. Vandaar dat we daar alleen de gunbarrel te zien krijgen met de titelsequentie er gelijk achteraan. Wie dacht vroeger trouwens, net als Koolhoven, dat die pistoolloop het diafragma van een camera was? Vingers? De regisseur blijkt een van de weinige losers in de zaal te zijn. En met die Bond-muziek is iets aan de hand. De namen Monty Norman en John Barry worden geroepen. Klopt allemaal, en er zitten in de zaal grotere Bond-kenners dan de spreker zelf is, schat de regisseur juist in, maar luister eens naar het deuntje van Monty Norman waarop het Bond-thema is gebaseerd. Koolhoven zingt de eerste regels van Bad Sign, Good Sign.

From Russia with Love (met 2 minuut 38 de kortste pre-title) met Robert Shaw als badguy is de eerste met het kenmerkende Bond-begin. Eentje die productioneel nog goed te overzien is. Wie vindt From Russia with Love de beste Bond-film? Vingers.

On Her Majesty’s Secret Service is de volgende in de rij. Zijn er mensen in de zaal die George Lazenby de beste James Bond vinden? Niet de film zelf, want die is goed, maar de James Bond-acteur? Het blijft bijna stil in de zaal. Gert Watering van James Bond Nederland weet nog te melden dat Lazenby een Golden Globe-nominatie voor zijn rol heeft gekregen. Dat zegt genoeg, besluit Koolhoven met een glimlach.

Live and Let Die met de dan nieuwe Bond Roger Moore slaat hij over, want daar komt James Bond helemaal niet in de beginsequentie voor. Octopussy, Koolhovens favoriete Bond-film, want de eerste die hij zag, heeft hij enkele jaren geleden al in Eye vertoond, vandaar dat hij kiest voor een prachtige opening in, volgens de regisseur, een van de minste Bond-films: Moonraker.

Tijdens de vrije val op het grote doek van 11 bij 5,5 meter krijg ik, voor de eerste in de honderd keer dat ik deze scène al heb gezien, spontaan last van hoogtevrees. Ik ben het met Koolhoven eens dat dit een fantastische opening is. Waar ik mij niet in kan vinden, is zijn lage waardering voor het eindproduct. Oké, James Bond was inmiddels trendvolger geworden in plaats van setter, maar in zijn tijd werd Moonraker bijzonder positief ontvangen, en nog steeds is het een heerlijke verstand-op-nul-film. Niet in de laatste plaats door de onvergetelijke muziek van John Barry en de grandioze sets van Ken Adam.

Tussendoor nog even die vreemde eend: Never Say Never Again, Connery’s eenmalige terugkeer. Hoe dat precies zit, voert te ver om hier uit de doeken te doen. Feit is dat deze Bond-film geen gebruik mocht maken van de gunbarrel-opening en ook niet van de James Bond-muziek. Wat ze daarom hebben gedaan, is de titels óver de beginsequentie heen plaatsen. Moet je opletten hoe gek dat is:

Dat is inderdaad een mankement waar de film verder weinig aan kan doen. Op internet mag dat allemaal wel, vandaar nog een keer de opening van Never Say Never Again maar dan in Eon-stijl. De begeleidende muziek is afkomstig uit From Russia with Love en Thunderball. Daar knapt de film inderdaad van op. Erachteraan krijgen we Dionne Warwicks Mr. Kiss Kiss Bang Bang over de titelsequentie van Thunderball en vreemd genoeg niet Lani Halls Never Say Never Again, wat overigens een prima Bond-nummer is.

Dan is het de beurt aan The Living Daylights, met, in Koolhovens optiek, de minste Bond van het stel: houten klaas Timothy Dalton. Maar Dalton is de enige 007 die de Bond van Fleming wist te benaderen, klinkt het uit de zaal. Die heb ik vaker gehoord, dat is geen criterium, aldus de alleswetende regisseur. En let vooral op hoe achteloos Dalton de beroemde woorden ‘Bond, James Bond’ uitspreekt. Totaal Bond-onwaardig. Toegegeven, Timothy Dalton had de jaren 80 ook tegen zich. Ook de titelsong van de Noorse popgroep a-ha kan Koolhovens goedkeuring niet dragen. Boegeroep vanuit het publiek. En terecht.

Tot grote opluchting van de Brimstone-regisseur is het daarna tijd voor Pierce Brosnan, een heel goede Bond. Om dat te illustreren laat hij de pre-titles van Die Another Day zien. Wie vindt dit de slechtste Bond-film? Vingers vanuit de hele zaal. Maar we hebben het mis, de minste is toch echt Quantum of Solace, vindt de filmkenner. Die Another Day is te leuk om als slechtste Bond-film de boeken in te gaan. De badguy die de hele film rondloopt met diamanten in zijn gezicht, is een geniale vondst.

Ook slechte Bond-films kennen hun hoogtepunten, Martin. Het eerste uur van Die Another Day is ook echt wel te doen. Maar alle credits die de film in het eerste uur heeft opgebouwd, worden in het tweede uur verspeeld.

De pre-title van Die Another Day is oké. Lijkt overigens verdacht veel op Tomorrow Never Dies waar Bond aan een bende snoodaards moet zien te ontkomen en daarbij het complete strijdveld vernietigt, waarna hij ternauwernood ontsnapt per vliegtuig of hovercraft. En nee, dit is net niet de langste pre-title. Voorganger The World Is Not Enough is met 13:48 een minuut langer en No Time to Die gooit daar met tien minuten extra helemaal roet in het eten.

De producenten zagen net als wij dat het na Die Another Day niet lang op deze manier door kon gaan. En toen kwam Quentin Tarantino, die met Pierce Brosnan Casino Royale wilde maken. Eon Productions, dat op dat moment al jaren de rechten bezat van de eerste Bond-roman, wilde niet dat Tarantino zich met Bond ging bemoeien, maar gebruikte het eerste Bond-verhaal wel als uitgangspunt voor de volgende film, net zoals Tarantino had geopperd. Tarantino meent dat hij Eon op een idee had gebracht. Ook Koolhoven gaat mee in het idee dat Casino Royale door Tarantino naar de oppervlakte is gebracht.

De waarheid hierover ligt ergens in het midden. Eon zal het nooit toegeven en voor de Amerikaan is het een mooi verhaal dat hij de James Bond-makers heeft geforceerd Casino Royale te maken — alsof hij deze credits werkelijk nodig heeft.

Met Casino Royale keerden de filmmakers terug naar Ian Fleming, naar de oorsprong van James Bond. Vraag aan de zaal wat de beste Bond-film met Daniel Craig is, waarbij je van de vijf automatisch keuze uit twee hebt. De meeste vingers gaan op voor Skyfall. Koolhoven geeft zijn goedkeuring. Van Casino Royale vindt hij met name de pokergame en de uitleg van ‘geen idee wie de mensen zijn’ (Vesper en Mathis) saai.

De laatste pre-title sequence is afkomstig uit deze film; na From Russia with Love de kortste uit de reeks. Wel eentje om trots op te zijn.

En dan is het pauze, roept de filmmaker vanaf de eerste rij. Na een kwartier is het de bedoeling dat Goldfinger gaat beginnen. Dat duurt iets langer, omdat de rij van 300 gasten die een drankje willen nogal lang is. Eye is daar, gek genoeg, niet op ingesteld.

Na de pauze neemt Ronald Simons kort het woord om Goldfinger in te luiden. Hij was ooit in Berlijn waar hij production designer Ken Adam (geen ‘Adams’) ontmoette. De Duitser van geboorte mocht op honderd meter afstand komen van het echte Fort Knox om het vervolgens op het studioterrein na te bouwen. Het interieur komt geheel uit het brein van de Bond-architect, en het moet gezegd dat het echte Fort Knox er vast niet zo imposant uitziet als in de film. Bijna niemand die het kan controleren, zelfs Joe Biden mag er niet naar binnen. En let vooral op de beroemdste eend uit de filmgeschiedenis, daar waar de film mee begint. Een eend die overigens verdacht veel op een zeemeeuw lijkt…

Tijd voor de blauwdruk aller Bond-films, Goldfinger. De film waar we voor zijn gekomen. Niet helemaal natuurlijk, want de introductie van Martin Koolhoven was om van te smullen, ook al ben je het niet altijd met hem eens. De regisseur is er in de pauze trouwens niet stiekem vandoor gegaan. De Westmalle is inmiddels ingeruild voor een fles rode wijn en vanaf de eerste rang kijkt hij de film gezellig mee. Af en toe roept hij nog iets.

Bij iedere herbeleving van welke Bond-film dan ook, zijn er altijd details die mij eerder niet zijn opgevallen. Zo maakt Bond bij zijn ontmoeting met Tilly Masterson zijn zin niet af: ‘By the way, my name is Bond, J…’ Ook is op het immense bioscoopscherm de pleister om zijn ringvinger goed zichtbaar. Die pleister droeg hij om zijn trouwring te verbergen. Bij Thunderball was het hem wel gelukt de ring af te schuiven.

De achtergrondprojecties en de Thunderbird-vliegtuigjes zijn in 4K onbedoeld nog lachwekkender, vindt ook het publiek, dat trouwens ook lacht waar het wel de bedoeling is.

Als bijna zestigjarige film doet Goldfinger het nog behoorlijk. Slimme keus van de heren om deze film te programmeren. Deze derde Bond-film blijkt nog altijd een publiekslieveling te zijn. Ik prijs de snelheid van de oude rolprent; Gosse Drent van James Bond Nederland vindt hem juist aan de trage kant. Grappig dat we allebei een andere film hebben gezien.

Je zou bijna vergeten dat de vertoning van Goldfinger is begonnen met het zeventigjarige jubileum van James Bond een week daarvoor. De literaire Bond uiteraard die nog altijd aan de basis staat van het veel grotere succes van de filmserie. Ian Flemings James Bond wordt al lang niet meer gelezen, enkel door de verstokte Bond-fan. De films zijn hun geestelijk vader al geruime tijd ontgroeid. De herdruk van Casino Royale bij HarperCollins Holland kwam net een halfjaar te vroeg. Zeventig jaar James Bond kun je daarom het beste eren met de vertoning van een film, dat trekt tenminste volle zalen. Zeker met Martin Koolhoven aan het roer.

En het allermooiste is dat het niet bij die ene vertoning in Eye blijft. Vanaf september gaat Koolhoven het land in met meer James Bond. Hij gaat naar Badhoevedorp, Groningen, Sittard, Deventer, Goes, Voorburg, Den Bosch, Wageningen, Steenwijk, Amstelveen en Enschede waar kriskras de klassiekers Dr. No, Thunderball, On Her Majesty’s Secret Service, Live and Let Die, For Your Eyes Only, A View to a Kill, The Living Daylights, Licence to Kill, GoldenEye en Die Another Day de revue passeren.

Klik hier rechts op de banner om te zien welke film waar en wanneer wordt vertoond. Als Goldfinger een voorbode is op de reeks in september, gaan we een fijne Bond-herfst tegemoet. O ja, volgende maand Casino Royale in Concert in enkele concertzalen in Nederland en België.

Je moet toch wat als er geen nieuwe Bond-films worden gemaakt.

Klik hier voor een overzicht van de pre-title sequences.

James Bond-filmcolleges door Martin Koolhoven

update 22 april 2023

Regisseur Martin Koolhoven reist vanaf september het land door met filmcolleges die in het teken staan van James Bond. Na het college vindt de vertoning van een Bond-klassieker plaats op het grote doek. Kaarten zijn nu te bestellen.

De data voor de meeste voorstellingen zijn als volgt:

• 7 september: For Your Eyes Only (1981)
  Corendon Cinema Badhoevedorp
• 8 september: The Spy Who Loved Me (1977)
  Forum Groningen
• 15 september: On Her Majesty’s Secret Service (1969)
  De Domijnen Sittard
• 20 september: Thunderball (1965)
  Mimik Deventer
• 21 september: A View to a Kill (1985)
  ’t Beest Goes
• 28 september: Licence to Kill (1989)
  Ludens Voorburg
• 29 september: Dr. No (1962)
  Verkadefabriek Den Bosch
• 9 oktober: GoldenEye (1995)
  Heerenstraat Theater Wageningen
• 8 november: Die Another Day (2002)
  Cinema Amstelveen Amstelveen
• 19 november: The Living Daylights (1987)
  De Meenthe Steenwijk
  
• ntb: Live and Let Die (1973)
  Concordia Enschede

Zie hier voor meer informatie over het programma Koolhovens Keuze.

Donderdag 20 april is Goldfinger te zien in Eye Amsterdam. De derde James Bond-film wordt eveneens ingeleid door Martin Koolhoven.

‘Casino Royale’ zeventig jaar

Een taai voorgerecht

Ik ben geen fan van Ian Flemings eersteling Casino Royale, het boek dat op 13 april zijn platina jubileum viert. Toen ik het in de zomer van 2003 voor de tweede keer las, ben ik blijven steken op bladzijde 101, bij het hoofdstuk La vie en rose. De boekenlegger moet nog steeds op diezelfde pagina steken. De Engelse versie deed het enkele vakanties later iets beter, maar het blijft dat ik Casino Royale een taai voorgerecht vind.

Casino Royale verscheen in vertaling voor het eerst begin jaren zestig in de Zwarte Beertjes-reeks van A.W. Bruna. Hoewel in de eerste druk geen jaartal staat vermeld, is 1960 het meest aannemelijk. Daarvoor, in 1959, was namelijk het tweede Bond-boek Moord onder water als eerste Bond-titel in vertaling uitgegeven; boek nummer vier, Doden voor diamanten, verscheen als nummer drie in het Nederlands in 1961. Uitgever Bruna nam het niet zo nauw met de oorspronkelijke volgorde en publiceerde de afleveringen kriskras door elkaar.

Vermoedelijk 1960

Over Casino Royale oordeelden de critici in diverse dagbladen als volgt: ‘Een spannende, knap opgezette en uitgewerkte detectivegeschiedenis tegen een spionage-achtergrond van Ian Fleming’, schreef de Friese Koerier op 30 maart 1961. ‘Veel ruwheid (de onmisbare martelingsscènes), voldoende erotiek en overvloed aan spanning’, aldus de Leeuwarder Courant op 20 april. ‘(...) Dit vraagt wel wat veel van ’s lezers goedgelovigheid’, oordeelde Algemeen Dagblad op 31 mei. ‘Trouwens, de tegenpartij vindt dit blijkbaar ook nogal kinderachtig en probeert Bond met heel wat krachtdadiger middelen om zeep te helpen, wat natuurlijk niet lukt. De schrijver heeft er nog een Mata Hari aan toe gevoegd, maar het verhaal wordt er alleen nog onwaarachtiger door.’ 

1964

De recensies bleven allemaal wat karig, James Bond was in 1961 nog steeds geen grote naam. Maar die paar regels waren altijd nog beter dan een beoordeling van Johan Winkler in Het Parool van 26 april 1961: ‘Het is de liefdeshistorie tussen de westerse meesterspion James Bond en zijn communistische tegenspeelster Vesper Lynd, en het is me het drama wel. Want het loopt, als zij dat communisme ineens niet meer hárden kan, op Vespers zelfmoord uit. En daarmee op James’ ontgoochelde verbittering: „De rotmeid is dood!” Toen ik die slotwoorden van „Casino Royale” gelezen had, zei ik het James met gepaste wijziging na: „Het rotboek is uit!”’

1974

Het kan ook anders, zoals op 24 juni 1961 te lezen in Het Vrije Volk: ‘Ian Fleming weet hoe hij er de spanning in moet houden. Iedere keer als de lezer denkt, dat hij het ergste nu wel heeft gehad, geeft de schrijver hem een dreun tussen de ribben die hem de adem beneemt. Maar ook ons incasseringsvermogen heeft grenzen. De martelscène in dit boekje, om uit de Engelsman te persen, waar hij de cheque met de gewonnen miljoenen franken verborgen heeft, gaat alle perken te buiten. Dit is ronduit weerzinwekkend.’ 

Nieuwsblad van het Noorden sprak in de krant van 17 augustus 1961 van ‘een goed opgezette crime-story, spelend in de sfeer van spionnage en contra-spionnage waarin de spanning op prikkelende wijze tot een weldoordacht hoogtepunt wordt opgevoerd’. ‘Spionnage’, het zal niet de eerste en de laatste keer zijn…

1978

Casino Royale kreeg in die dagen in meer of mindere mate de nodige aandacht. Dat er op dat moment inmiddels vergevorderde filmplannen waren met James Bond, daarvan leek niemand zich nog bewust. De zoektocht naar een geschikte hoofdrolspeler was in volle gang. Op 3 november 1961 werd officieel bekendgemaakt dat Sean Connery de rol van geheim agent 007 had verworven. Een feestje dat totaal langs Nederland heenging.

In mijn studententijd gingen de boekjes van Fleming er in als koud pils op een zonnige lentedag. Nadat ik jaren daarvoor een aantal verwoede pogingen had gedaan Goldfinger en Octopussy door te worstelen, stonden de Zwarte Beertjes een tijd lang gesorteerd op de boekenplank en zo nu en dan vulde ik een exemplaar aan. Hoewel ik ze niet las, wilde ik ze wel graag hebben.

1984

Flemings Goldfinger leek weinig op de frivole verfilming die ik er van had gezien. Mijn tienerbrein kon die twee verschillende uitingen niet scheiden, waarna de boekjes stof mochten gaan verzamelen.

Bij de studie journalistiek waarmee ik in het schooljaar 1998/1999 begon, kreeg ik dagelijks vijftig minuten treintijd naar Utrecht te verstouwen. Met Bond-muziek op mijn discman, begon ik deze keer serieus aan de Bond-serie van Fleming. De versie van Casino Royale uit de serie van 1991 had ik inmiddels voor een paar gulden weten te bemachtigen bij De Slechte; het moest er maar eens van komen.

1991

Dat viel niet mee. Ik vond het saai, langdradig, humorloos. Maar je bent Bond-fan of niet, dus de boeken die aan de basis liggen van de jou zo geliefde filmserie horen er nu eenmaal bij. Gelukkig maar, want vanaf de tweede, Live and Let Die, of zoals hier Moord onder water, werd het lezen een heel stuk plezieriger.

In dat tweede boek trapte Fleming hem flink op z’n staart. Met name de helse onderwatertocht die Bond onderneemt tegen het eind van het boek, met alle gevaren die hij tegenkomt, is zo spannend beschreven, dat ik bijna vergat uit te stappen op mijn eindbestemming. Als dit de maat gaf voor de volgende avonturen, dan werd het een makkie!

2006

En zo geschiedde. Het derde boek Moonraker (Hoog spel) was nóg beter. Het bridgespel tussen Bond en Drax is zo waanzinnig knap neergezet, zo tergend spannend, met de zogenaamde ‘blinker’ waarmee de schurk valsspeelt, dit bekoorde mij zoveel meer dan het baccaratspel tegen Le Chiffre in het eerste boek. Daarmee kwam het tussen Fleming en mij alsnog goed.

Terwijl het einde van het negende boek Thunderball (Kalm aan, Mr. Bond) naderde, zat ik met nog één gat: nummer tien The Spy Who Loved Me (De spion de mij beminde) ontbrak aan mijn collectie.

Dat weekend was er een boekenbeurs pal bij mij voor de deur. Geloof het of niet: schuin tegenover mijn huis lag inderdaad dat laatste Bond-boekje op mij te wachten, het enige dat ik nog moest hebben om mijn serie compleet te maken. Precies op tijd. Ik kon na het weekend, zonder onderbreking, gewoon doorlezen in het volgende avontuur.

2008

De uren aan treinreizen vlogen voorbij; het Bond-universum werd met de pagina uitgebreider. Er zat heus wel eens een hoofdstuk bij waar geen einde aan leek te komen. Van het iets te fantastische Doctor No was ik toch wel blij dat ik de laatste bladzijden bereikte, van You Only Live Twice sloeg ik de paginalange plantenbeschrijvingen over.

Het gaf wel aan in welke mate Fleming met zijn beschrijvingen omging. Geen soort werd onbenoemd, geen merknaam werd overgeslagen. De Disco Volante uit Thunderball werd aangedreven door het befaamde Schertel-Sachsenberg-systeem. Toe maar, dat klinkt als een imponerende boot — die merknaam had de auteur compleet uit zijn duim gezogen.

2022

Nadat alle Bond-boekjes van Fleming met smaak waren verorberd, waren de overige auteurs aan de beurt: Kingsley Amis, John Gardner en Raymond Benson. Later kwamen daar Sebastian Faulks, Jeffery Deaver en William Boyd bij. Van Anthony Horowitz en de Young Bond-boeken heb ik nooit een letter gelezen.

Casino Royale wist mij pas echt te bekoren op de dag van mijn 28e verjaardag, tijdens de persvoorstelling van de 21e Bond-film bij Pathé Arena. De verfilming van het eerste Bond-boek blies mij werkelijk omver. Het werd de opmaat naar een nieuwe Bond-geschiedenis waar we recentelijk pas het definitieve einde van hebben mogen aanschouwen.

Terugkeren naar de romanfiguur van Fleming is tijdens de langlopende filmserie meermaals een gouden greep gebleken. Als het de filmmakers iets teveel in de bol was geslagen, belandde Bond de volgende film weer met beide benen op de grond. Met dank aan het bronmateriaal, dat tot de dag van vandaag schatplichtig is aan dat ene boek waarin ik niet verder ben gekomen dan bladzijde 101...