James Bond als docent

Meer en goed opgeleide technici! Als er één dit uitgangspunt van TechYourFuture, het expertisecentrum voor Techniekonderwijs in ons land, goed begrepen heeft is dat Bond; James Bond. Of misschien moeten we wel zeggen dat de auteur van de Bond-verhalen, Ian Fleming, dit uitgangspunt al goed in de gaten had. Zijn eerste James Bond-avontuur, Casino Royale, verscheen in 1953.

Door gastauteur Geerle van der Wijk

Er zijn inmiddels al aardig wat wetenschappelijke artikelen verschenen over het fenomeen James Bond. Want hoe kunnen we de wereldwijde populariteit van deze geheim agent verklaren? Wetenschap en technologie spelen daar in ieder geval een belangrijke rol in. James Bond heeft Q.

Structuur van de verhalen

Volgens de Italiaanse auteur en wetenschapper Umberto Eco heeft de populariteit te maken met de structuur van de Bond-verhalen. Hij identificeerde een aantal kernelementen, die overigens niet altijd in dezelfde volgorde verschijnen.

• Bond krijgt een opdracht van M, zijn baas en van de afdeling van Q krijgt hij een aantal technische slimmigheden mee.
• Bond komt in contact met de schurk of iemand van zijn organisatie.
• De Bond-girl komt het verhaal binnen en ze wordt voorgesteld aan Bond.
• Bond wordt verleid door de Bond-girl.
• De schurk neemt Bond gevangen, al dan niet tegelijkertijd met de Bond-girl.
• De schurk foltert en martelt Bond en soms ook de Bond-girl.
• Op het moment dat de situatie voor Bond hopeloos is (en de kijker of lezer het zich al niet meer herinnert) gebruikt Bond de technologie die hij van Q gekregen heeft; zijn leven (en vaak dat van velen) is gered door technologie. Bond verslaat de schurk.
• Bond herstelt en brengt tijd door met de Bond-girl. Toch verliest hij haar uiteindelijk (en soms al eerder in het verhaal).

Quatermaster

James Bond heeft Q om zijn missies tot een goed einde te brengen. Q staat voor quatermaster. Eigenlijk heet Q Major Boothroyd. De echte majoor Geoffrey Boothroyd adviseerde Ian Fleming bij het schrijven van zijn boeken als het ging om de keuze van wapens. Zowel in de boeken als in de Bond-films speelt Q een bescheiden rol. Maar de technologische gadgets die zijn afdeling aandraagt hebben Bond en de wereld meer dan eens gered.

Geoffrey Boothroyd en Ian Fleming

James Bond begrijpt dat technologie ons kan vernietigen en bevrijden. Een onschuldige skistok gebruikt hij ineens als wapen. Draait Bond aan een ring om zijn vinger dan brengt de ring een ultrahoog geluid voort. Op die manier weet Bond een glazen vloer te breken en weet te ontsnappen. Uit een pen komen giftige dampen om de vijand mee te bedwelmen. Maar ook een opklapbed (met Bond-girl erin) die omhoog klapt tegen de muur blijkt een stalen bedbodem te hebben. De kogels die de schurken er op afvuren komen er niet door.

Les in wetenschap en technologie

Er is heel wat technologie door de afdeling van Q ontwikkeld. Technologie die we bejubelen in de handen van de held maar vrezen in de hand van de vijand. De Q in de laatste Bond-film Skyfall is eigenlijk meer een computerdeskundige dan een bedenker van gadgets zoals we die in veel films hebben gezien. (Q tegen Bond: ‘Verwacht je soms een exploderende pen? Daar doen we niet meer aan.’)

Q als computerdeskundige in Skyfall (2012)

De wereld van 007 is niet alleen een wereld van snelle auto's, Bond-girls en vodka martini. De Bond-films zeggen veel over onze Westerse cultuur, over onze visie op de maatschappij. Al meer dan vijftig jaar krijgen we door de Bond-films maatschappijleer- en geschiedenisles op een zeer onderhoudende en aansprekende manier. En natuurlijk les in wetenschap en technologie.