007 in 2016: een jaaroverzicht

Op meerdere fronten was 2016 niet een jaar om over naar huis te schrijven. Op Bond-gebied was het al even slecht — de meeste tijd werd besteed aan het schrijven van necrologieën. Over Bond 25 zijn we niet veel wijzer geworden.

Hoewel het nieuws meer dan karig was, is het uiteindelijk toch nog gelukt een jaaroverzicht bij elkaar te sprokkelen.

Hieronder, korter dan normaal, het belangrijkste nieuws van 2016:

JANUARI 

• Christoph Waltz, de tweevoudig Oscar-winnaar, wil best aan nog twee Bond-films meewerken. Als dat waar is, kan hij zich revancheren op zijn matige vertolking van Blofeld in Spectre (2015). Waltz zegt alleen mee te willen doen als Daniel Craig dat ook doet. Als vooruitzicht op alles wat dit jaar over Bond 25 bekend moet gaan worden, is dit een leuk begin. Hoewel ik persoonlijk niet helemaal overtuigd was van zijn optreden als het meesterbrein, zie ik hem wel graag terugkeren. Continuïteit boven alles! Kunnen we daarna weer lekker mopperen... >>>

• Een ouwe koe: twee Bond-films die 'back to back' gemaakt worden. Dit keer gaan Bond 25 en 26 het proberen, als we The Sun mogen geloven (nooit doen). Ten tijde van Spectre werd dit idee door Craig al weggewuifd als waanzin, zou dat nu ineens niet meer gelden?  >>> 

• Een schok door muziekland en ver daarbuiten, David Bowie is dood. Twee dagen na zijn 69e verjaardag heeft de artiest zijn strijd tegen leverkanker verloren. David Bowie heeft niets met James Bond te maken. Ware het niet dat hij in 1984 de rol van Max Zorin aangeboden kreeg. Om de MTV-generatie ook naar de bioscoop te lokken, leek het producent Cubby Broccoli een goed idee een popartiest als badguy aan te trekken. Op zich een nobel streven. Bowie bedankte echter voor de rol en zo kwam het dat hij uiteindelijk nooit in een Bond-film terecht is gekomen (en Christopher Walken dus wel). >>>

• Spectre is in Nederland de meest succesvolle Bond-film ooit. De film passeerde half januari de grens van 20 miljoen euro. En daarmee laat de laatste Bond-film, ondanks een wat sobere waardering op deze blog, zijn succesvolle voorganger Skyfall (2012) achter zich. Eerder was het alleen Titanic (1997) gelukt zoveel geld op te brengen. >>> 

FEBRUARI

• Voor wat het waard is: Daniel Craig stopt met James Bond, weet de Daily Mail. In tijden van schaars Bond-nieuws grijpen we alles aan om over te schrijven. Mócht het inderdaad zo zijn, dan is dit natuurlijk groot nieuws. Ik verwacht alleen dat Craig nog zeker één Bond-film gaat maken en zet dit nieuws daarom eerst op de site en daarna gelijk bij het grofvuil... >>> 

• Opdat wij niet vergeten: precies dertig jaar geleden overleed de Italiaanse acteur Adolfo Celi, die wij allemaal kennen als Emilio Largo uit Thunderball (1965), de nummer twee van SPECTRE. Een memorabele rol, niet in de laatste plaats door dat ooglapje. Celi werd 64 jaar. Hij overleed in februari 1986 aan een hartaanval in Siena. Hij deed mij met dat grijs/witte haar, die bruine kop en die haakneus altijd aan mijn opa (1921 — 1987) denken, die met 66 jaar ook niet oud werd. Die was alleen wel een stuk liever dan Largo... >>>

• Eon Productions is voorzichtig bezig met de verhaallijn van Bond 25. Gregg Wilson, associate producer en zoon van, gaat uit van 'een huidige dreiging'. Als ze daar bij Eon achter zijn, proberen ze er een geschikt verhaal rond te maken. Killerrobots? Laat ze alsjeblieft nog even nadenken... >>>

• Op de respectabele leeftijd van 103 jaar overlijdt cinematograaf Douglas Slocombe. Hij was de DOP van Never Say Never Again (1983). Slocombe werkte mee aan zo'n honderd films, waaronder de eerste drie van Indiana Jones. Indiana Jones and the Last Crusade (1989) werd zijn zwanenzang, Douglas Slocombe was toen al 75 jaar oud. >>> 

• Een groot denker is heengegaan: Umberto Eco. Schrijver, emeritus hoogleraar semiotiek én Bondologist. Liefhebber van het werk van Ian Fleming, waarover hij in de jaren zestig een boekje publiceerde, lang voor zijn debuut De naam de van de Roos (1980). Een prachtig boek dat in 1986 al even prachtig naar film werd vertaald door Jean-Jacques Annaud. Eco werd 84 jaar. >>>

• Zo wordt Bond decennia lang genegeerd bij de Oscars, en zo wint Bond voor de tweede keer op rij een Oscar voor beste titelsong! Hoewel Writing's on the Wall van Sam Smith niet overal even juichend werd ontvangen, heeft ie het hem toch maar mooi geflikt. Grote klasse! >>> 

MAART 

• Op maandag ging hij naar bed, om op dinsdag niet meer wakker te worden. George Martin, de componist van Live and Let Die (1973), overlijdt op 90-jarige leeftijd in zijn slaap. Naast het componeren van de score voor Live and Let Die produceerde Martin ook de titelsong van Goldfinger (1964), en was hij het die Matt Monro naar voren schoof als vertolker van From Russia with Love (1963). Maar bovenal was hij natuurlijk de ontdekker van The Beatles. >>>

• Al iets eerder overleden, maar nu pas bekendgemaakt, is Jim Clark, de editor van The World Is Not Enough (1999). Clark werd 84 jaar. >>> 

• Een monument deze man: Ken Adam. Sir Ken Adam. Bond-architect. De laatste der Mohikanen. Hij overlijdt op 95-jarige leeftijd. Alle woorden schieten tekort om deze geweldenaar te beschrijven. Neem van mij aan dat James Bond nooit zo'n impact had gehad zonder hem. Bij Dr. No (1962) wist hij ondanks een karig budget de weelde van het scherm te laten spatten. En met het toenemende succes van de James Bond-films, werd niet alleen Eon Productions rijker, ook Adams decors. Met als hoogtepunt toch wel de vulkaan uit You Only Live Twice (1967). Onbeschrijflijk goed. >>> 

• Dit blijft een beetje een gok, de leeftijd van Timothy Dalton. Zelf is hij daar altijd schimmig over blijven doen, is zijn geboortejaar nu 1944 of 1946? Hij krijgt het voordeel van de twijfe, anders is deze felicitatie met zijn zeventigste verjaardag twee jaar te laat. Timothy Dalton, een perfecte James Bond die zijn tijd te ver vooruit was... >>>

• Voorzichtig lijkt daar iets over de toekomst van James Bond binnen te druppelen: MGM geeft aan niet eerder dan 2018 met de volgende Bond-film te komen. Eén van de redenen is dat MGM momenteel geen medefinancier heeft. De deal met Sony Pictures is na vier films ten einde. En zolang er geen nieuwe partner is, hoeven we zelfs niet eens na te denken over een nieuwe film. Laat staan over wie de volgende James Bond moet gaan worden... >>> 

• Eveneens op zeer respectabele leeftijd overlijdt Douglas Wilmer, die een kleine maar leuke rol had als Jim Fanning in Octopussy (1983). Het nieuws wordt door Roger Moore via Twitter wereldkundig gemaakt. Eerder die dag reageerde de oud-007 nog geschokt op het overlijden van komiek Ronnie Corbett. Ze vallen met bosjes, en hier zou het niet bij blijven. Douglas Wilmer werd in ieder geval 96 jaar. >>> 

APRIL 

• En daar is de volgende al, uit een andere categorie weliswaar, Peter Janson-Smith, de literair agent van Ian Fleming. Het was zijn taak de boeken van Fleming internationaal aan de man te brengen. De thrillers deden het al aardig in Engeland, maar de auteur wilde dat ook Amerika warm ging lopen voor 007. Een schone taak voor Janson-Smith. Maar nog voor het eerste contract met Amerika werd getekend, maakte de literair agent een deal met A.W. Bruna in Nederland. En zo werd Nederland het eerste land buiten Engeland waar de Bond-boeken werden uitgegeven. Peter Janson-Smith werd 93 jaar. >>> 

• Nog zo'n grote, Guy Hamilton. De regisseur van Goldfinger (1964), Diamonds Are Forever (1971), Live and Let Die (1973) en The Man with the Golden Gun (1974). Hij overlijdt eveneens op 93-jarige leeftijd. Hamilton was de regisseur die vooral het plezier van de Bond-films wilde benadrukken. Bij Goldfinger was dat perfect in balans, bij de overige drie een stuk minder. Niettemin heeft Hamilton vier Bond-klassiekers afgeleverd die alle vier nog steeds het kijken waard zijn. >>>

• Tot mijn grote verbazing blijk ik mijn eerste James Bond-films pas begin jaren 90 te hebben gezien! En niet al in de jaren 80 zoals ik altijd dacht. Een speurtocht langs de James Bond-tv-premières leert dat mijn geheugen al die jaren dubbelspel heeft gespeeld. Wegens onzorgvuldige berichtgeving van destijds, sluipt er een fout in het artikel. Gelukkig wijst kritisch lezer Maurice mij daarop. Het was niet in 1991, zoals ik had gevonden, maar al het jaar daarvóór dat de eerste Bond-film op tv te zien was. Never Say Never Again mocht het spits afbijten, om in 1991 nogmaals te worden uitgezonden en in 1992 voor de derde keer. Een uitgebreid en, dankzij Maurice, accuraat verslag. >>> 

MEI

• Bij gebrek aan nieuws is er gelukkig altijd Bond Blog met zo nu en dan een wat dieper gravend verhaal. Een treurig verhaal deze keer, want ik kom tot de slotsom dat de James Bond-films al lang niet meer voor ons gemaakt worden. Met 'ons' bedoel ik: zij die zijn opgegroeid met de oude films. Volgens mij snijdt dit artikel wel hout. Zo niet, gewoon zeggen hoor! >>> 

• Dit 'nieuws' was op dat moment iets te groot om te negeren: Daniel Craig stopt. Nu echt. ...Niet echt natuurlijk, maar op een of andere manier leek er wel een kern van waarheid in te verschuilen. Toegegeven, veel houvast hadden we niet, wel een bedrag van 68 miljoen pond dat Craig voor twee films zou hebben afgeslagen. >>>

• De volgende dag dan maar meteen door het stof. Van Eon horen we zoals gewoonlijk niets. Wel van de BBC, die had het verhaal van gisteren, zoals dat hoort, maar eens gecheckt. Bij een anonieme bron weliswaar (niet dezelfde anonieme bron als die het nieuws via de Daily Mail de wereld in had geholpen). Onzin dus, aldus de BBC. Laten we in het vervolg het hoofd koel proberen te houden. >>> 

• Op 85-jarige leeftijd overlijdt de Chinees-Engelse acteur Burt Kwouk. Kwouk had drie kleine rollen in de Bond-films uit de jaren 60, waaronder de parodieversie van Casino Royale (1967). Ook was hij in de zestiger jaren in een aantal afleveringen van The Saint met Roger Moore te zien. Het bekendst werd Burt Kwouk als Cato, het hulpje van inspector Clouseau in de Pink Panther-films. >>> 

• Dat zou toch uniek zijn: een vrouwelijke Bond-regisseur! Ik zou dat alleen daarom al een goed idee vinden, net als een vrouwelijke president om maar iets te noemen. Susanne Bier. Deense is ze. Bekend van The Night Manager, de tv-serie met Tom Hiddleston die daarmee een gooi doet naar de rol van 007. Overigens zullen we de rest van het jaar niets meer over Bier horen, maar dat is niet verwonderlijk als er helemaal geen werk wordt gemaakt van een nieuwe Bond-film. Als daar weer wat schot in zit, zullen we de Bond-girl nauwlettend in de gaten houden. >>>

JUNI 

• Goed. Dan heb je dus weer de rechten over Blofeld en SPECTRE — en dan? Nou, dan maak je daar dus een film over, getiteld Spectre. En verder? Verder zien we wel! En zo hangt de vlag er nu dus bij. Blofeld is terug na ik weet niet hoe lang (natuurlijk weet ik dat wel) en ik zit daar persoonlijk nogal mee in mijn maag. Je kunt lullen wat je wilt, maar Spectre was gewoon geen goede film. Met de terugkeer van de misdaadorganisatie heeft Eon zichzelf in een heel moeilijke situatie gemanoeuvreerd. Hoe nu op een redelijke manier verder? >>>

• Now we're talking! Craig is out, Hiddleston is in. Dat beweert althans Graham Rye van 007 Magazine. Rye is zo iemand van 'als ik het zeg, dan is het zo, anders had ik het niet gezegd'. Een beetje zoals die van Bond Blog, maar dan iets minder sympathiek. Vooralsnog is Craig nog steeds in! >>> 

• Een van de betere Bond-films, For Your Eyes Only, viert dit jaar zijn 35-jarig jubileum. Gewoon een excuus om terug te kijken naar de ontvangst van destijds. Altijd leuk om de archieven in te duiken en te zien wat de Nederlandse kranten er in 1981 over te melden hadden. En ook toen leek de belangrijkste vraag: is dit de laatste Bond-film van Roger Moore? Er is in 35 jaar tijd weinig veranderd... >>> 

• Albert R. 'Cubby' Broccoli, de legendarische Bond-producent. Hij overleed twintig jaar geleden op 87-jarige leeftijd. Hij is de man die zich tot het einde voor de volle honderd procent voor de Bond-films heeft ingezet. Zijn kindje. Hij is ook degene die de filmreeks decennialang levensvatbaar heeft gehouden. Kortom, de Godfather van James Bond. Een eerbetoon. >>> 

JULI

• Hoog tijd voor een update van de serie Back on Track. Toen in 2012 bekend werd dat 007 in Skyfall na jaren de trein weer eens zou nemen, leek het mij wel aardig om die voorgaande memorabele treinsequenties eens uit te lichten. Inmiddels zijn we twee films en twee enerverende treintochten verder. Welkom aan boord, Mr. Bond. >>>

• Akelig nieuws. De stiefdochter van Roger Moore overlijdt op 47-jarige leeftijd aan de gevolgen van kanker. Eerder verloor Pierce Brosnan al een stiefdochter aan dezelfde ziekte. Ook George Lazenby verloor een kind, in 1994 overleed zijn zoon Zach door een hersentumor. >>> 

AUGUSTUS

• Of Daniel Craig nu wel of geen vijfde Bond-film gaat maken, het is natuurlijk nooit verboden om die andere 'vijfde films' er eens bij te halen. De vijfde films van Connery en Moore welteverstaan, de andere Bonds hebben dat nooit gered. You Only Live Twice (1967) en For Your Eyes Only (1981), ondanks hun titels die enige verwantschap met elkaar hebben, twee totaal verschillende films. Misschien een idee om voor Bond 25 een nieuwe vierwoordige titel met 'You(r)' en 'Only' te bedenken? >>> 

• Geoffrey Keen, de minister van Defensie die vanaf The Spy Who Loved Me (1977) in vijf opeenvolgende Bond-films te zien was, zou honderd jaar zijn geworden. Jeroen Krabbé, die samen met Keen in The Living Daylights (1987) zat, herinnert zich de vriendelijke oude man die hem veel succes met zijn rol wenste. >>> 

SEPTEMBER

• Christoph Waltz geeft ruiterlijk toe dat hij niet echt tevreden is met zijn optreden in Spectre. Het viel mij rond de première van de film in oktober 2015 al op bij Graham Norton. Waltz was niet helemaal scherp, niet helemaal leuk, hij zat er niet op zijn gemak. Hij wist natuurlijk toen al dat hij het verkloot had. Wat hij miste was 'inspiratie' en dat is te zien op het scherm. Grappig hoe de acteur tegen de hele Bond-heisa aankijkt: 'De volgende première wordt een nationale feestdag!' >>> 

• Roald Dahl is veel bekender als Roald Dahl dan als scenarist van You Only Live Twice (1967). Wie Roald Dahl zegt, zegt Sjakie, de GVR, Matilda, de Heksen — niet James Bond. Hoe dan ook, 2016 was Roald Dahl-jaar. De schrijver zou honderd geworden zijn als hij niet in 1990 op 74-jarige leeftijd was overleden. Een saluut aan een groot fantast. >>>

• In tegenstelling tot zijn alter ego op het witte doek, dendert Young Bond gestaag voort. Voor volgend jaar staat Red Nemesis van Steve Cole op het programma. Zijn vierde Bond-boek in drie jaar tijd. >>>

• Van uitvoerend producent Callum McDougall horen we niet vaak. Nu we wel van hem horen bij de BBC, zegt hij dat Daniel Craig nog steeds de nummer één op het lijstje van Eon is. Alle speculaties ten spijt, Craig is dus nog steeds binnen. >>> 

OKTOBER 

• Marc Forster heeft getwijfeld of hij door moest gaan met de regie van Quantum of Solace (2008). De tweede Bond-film met Daniel Craig had door de schrijversstaking van destijds een onaf script en Forster had zijn deadline. 'Gekkenwerk', zegt hij achteraf. Hij was bang dat hij na Quantum niet meer aan de bak zou komen. Nu, acht jaar later, ziet hij dat zijn Bond-film steeds meer waardering krijgt. Het is dat Bond Blog destijds nog niet bestond, maar op de website waar ondergetekende destijds voor schreef, verscheen een positieve recensie: Quantum of Solace doet niet moeilijk en gaat gewoon verder waar Casino Royale was gebleven. >>> 

• Ook voor grote mensen gaat Bond literair gewoon verder. Anthony Horowitz mag na het goed ontvangen Trigger Mortis van vorig jaar een tweede Bond-boek schrijven. De Nederlandse markt lijkt Bond links te laten liggen. Bijna alle voorgaande pennenvruchten zijn hier in vertaling verschenen, voor het boek van Horowitz lijkt in Nederland niemand warm te lopen. Op een vertaling gaat de auteur natuurlijk niet zitten wachten, de opvolger van Trigger Mortis moet in het voorjaar van 2018 verschijnen. >>> 

• Voor het eerst laat Daniel Craig van zich horen tijdens een interview van 90 minuten op The New Yorker Festival. De 48-jarige acteur geeft aan dat hij de rol van James Bond 'enorm zal gaan missen' (als het zover is). Dat klinkt nog eens anders dan polsen doorsnijden. Betekent niet dat hij gelijk voor een vijfde film gaat tekenen, het geeft enkel aan dat hij zijn zelfmoordplannen voorlopig in de ijskast heeft gezet. >>>

• De Duitse regisseur en af en toe acteur Werner Herzog denkt dat hij een prima Bond-boef neer kan zetten. Eerder speelde hij al een ploert in Jack Reacher (2012). Zijn kop heeft hij in ieder geval mee. De regisseur vond de laatste Bond-schurken niet heel overtuigend, dat kan hij beter. Laat maar zien Onkel Werner! >>> 

• Voor zover ik weet de enige acteur die alleen in de drie films van Terence Young optrad, Anthony Dawson. Hij had honderd jaar geworden. Dawson was te zien als Prof. Dent in Dr. No (1962) en als de belichaming van Blofeld in From Russia with Love (1963) en Thunderball (1965). Uiteindelijk zou hij in tien films van Young te zien zijn. Anthony Dawson overleed in 1992 op 75-jarige leeftijd. >>>

• Nooit eerder in beeld gezien, Michael Collins. Zijn stem kent iedereen: 'No Mr. Bond, I expect you to die!' Het is Engelsman Collins die je daar hoort, niet Duitser Gert Fröbe. In archiefmateriaal van de BBC uit 1965 toont de stem van Goldfinger zijn ware gezicht. Stiekem denk ik ook dat Collins even in Thunderball te horen is... >>>

• Eerlijk gezegd dacht ik dat Bond de Day of the Dead-parade uit Spectre gewoon dunnetjes had overgedaan. Nu blijkt dat die parade voordien helemaal niet bestond en voor de film is verzonnen. Dat vonden ze in Mexico-Stad blijkbaar zo'n goed idee, dat ze dit jaar hebben besloten in het echt zo'n parade in te voeren. Well done, Mr. Bond! >>> 

NOVEMBER

• Ook Willoughby Gray mogen wij niet vergeten. En daarom ook voor hem een eervolle vermelding in de galerij Centenaries. De acteur die in A View to a Kill (1985) de rol van mad scientist Dr. Carl Mortner speelt, zou honderd jaar zijn geworden. Je kent hem wel, de ouwe gek die met lede ogen aanziet hoe zijn steroïdecreatie Max Zorin van de Golden Gate Bridge te pletter valt. 'Max! Max!' >>> 

DECEMBER

• De eerder genoemde Anthony Horowitz maakt ons lekker voor zijn nieuwe Bond-boek. Hij zegt dat er nog vier nooit gebruikte ideeën van Ian Fleming bestaan, en op één daarvan gaat hij zijn nieuwe verhaal baseren. Dat deed hij ook al met Trigger Mortis. Betekent dat daarna nóg drie boeken van Horowitz in het vooruitzich? >>> 

• En als klap op de vuurpijl het langste verhaal ooit op Bond Blog. Dat kwam toevallig zo uit. Diamonds Are Forever viert dit jaar zijn 45-jarig jubileum. De zevende Bond-film, en zesde met Sean Connery in de hoofdrol, compleet onder de loep genomen met de meningen van vroeger. De opnames in Amsterdam betekende toentertijd een stroom aan extra materiaal. >>>