Waar in Nederland afgelopen weekend een optreden van zangeres Lenny Kuhr werd verstoord door pro-Palestijnse demonstranten, richtten hun sympathisanten zich internationaal op de Brits-Joodse acteur Aaron Taylor-Johnson, die mogelijk de nieuwe vertolker van 007 wordt.
 |
| Aaron Taylor-Johnson |
Onaanvaardbaar in een tijd dat de oorlog in Gaza voortwoedt, vinden ze. Op sociale media voeren ze actie met #BoycottJamesBond. Anderen noemen de actie net als het protest tijdens het concert van Kuhr regelrecht antisemitisme.
Ian Fleming en zijn creatie James Bond kregen in het verleden soortgelijke verwijten. De schrijver, opgeleid op traditionele instituten als Eton en de militaire academie Sandhurst, werkte aanvankelijk als journalist en geheim agent van de marine. Behoudende ideeën over de rol van het Britse Rijk, de witte mens, en de man waren zeer aan Fleming (1908-1964) besteed. Volgens zijn biograaf Matthew Parker keek de schrijver neer op zo’n beetje iedereen die niet voldeed aan zijn eigen Britse, masculiene profiel.
De uitgever van zijn boeken in het Engels besloot vorig jaar onder meer daarom om alle delen in de Bond-reeks te voorzien van een soort voorwaarschuwing. De boodschap: dit werd geschreven in een tijd waarin mensen er andere ideeën op nahielden. Sensitivityreaders haalden er bovendien passages uit die al te racistisch, seksistisch of homofoob zouden zijn. Ze werden vervangen door onschuldigere formuleringen die niemand voor het hoofd kunnen stoten.
 |
| Ian Fleming |
Het verwijderen van de vermeend antisemitische gedeeltes zou ingrijpender zijn. De vraag is hoeveel dan over zou blijven van de oorspronkelijk door Fleming gecreëerde wereld.
Veel van de kritiek richt zich op de slechteriken in de boeken en films rond de geheim agent. Vrijwel altijd zijn het mannen die volledig geobsedeerd zijn door het verwerven van zoveel mogelijk macht en rijkdom en door controle over de wereld. Dat lijkt volgens de Canadees-Joodse schrijver Mordecai Richler verdacht veel op stereotypen van joden als nietsontziende geldwolven en konkelaars die azen op joodse wereldheerschappij. In antisemitische geschriften als de Protocollen van de wijzen van Zion en nazistische propaganda vormden dit soort beelden de giftige hoofdmoot.
 |
| Ernő Goldfinger |
Fleming baseerde zijn boef Goldfinger in het gelijknamige boek en de gelijknamige film zelfs op een bestaande figuur, de Brits-Joodse architect van Hongaarse komaf Ernő Goldfinger. De schrijver hoorde over hem en zijn woede-uitbarstingen op de golfbaan en had toegekeken hoe in Hampstead oude woningen werden gesloopt om plaats te maken voor modernistische architectuur. Fleming veranderde voor zijn schurk Goldfingers voornaam Ernő naar Auric.
De architect, die toch al niet bekendstond als iemand met een talent voor relativeren, was woedend over zijn ‘rol’ in een Bond-verhaal. Hij dreigde met een rechtszaak. Dat kon uiteindelijk worden voorkomen met zes gratis exemplaren en een vermelding voorin het boek dat personages niet waren gebaseerd op bestaande figuren.
In Israël kwam het in 1965-1966 tot een tijdelijke boycot van de film Goldfinger. Ook in de Verenigde Staten drongen sommige Joodse organisaties daar op aan. Dat had niets te maken de mogelijke verwijzing naar de architect, maar alles met de vertolker van de schurk. De Duitse acteur Gert Fröbe was, zo bleek, tussen 1934 en 1937 lid geweest van Hitlers NSDAP, was blijven acteren tijdens de oorlog en had tegen het einde van het Derde Rijk nog gediend in de Wehrmacht.
De Tijd-De Maasbode, 17 december 1965
(klik op het artikel voor een vergroting)
Fröbe deed niet geheimzinnig over zijn verleden. „Natuurlijk was ik een nazi”, zei hij. De ophef verbaasde hem wel. Alsof hij net als Adolf Eichmann een van de hoofdverantwoordelijken voor de Holocaust was geweest. Toen kort daarna bleek dat Fröbe en zijn verwanten tijdens de oorlog hadden geholpen bij de onderduik en verzorging van een Joodse familie, hield de controverse rond zijn persoon op.
Bron: Paul van der Steen in Trouw
Geen opmerkingen:
Een reactie posten